Media va kommunikatsiya fakulteti xalqaro jurnalistika kafedrasi jurnalistika va ommaviy kommunikatsiya asoslari fanidan

1.2. Televideniyada dasturlar tarixi
1952 yilga kelib, 64 ta shaharda teleko'rsatuvlar soni 15 millionga yetdi. American Broadcasting Company (ABC), Columbia Broadcasting System (CBS), NBC va DuMont dasturlarni tanlashning keng tanlovini taklif qilishdi, garchi DuMont 1956 yil avgust oyida o'z faoliyatini to'xtatgan bo'lsa ham. Dastur yaratish boshlang’ich bosqichida bo’lgan bo‘lsa-da, 1950 yillar televideniyaning “oltin davri” deb hisoblangan. Televideniyadagi eng qadimgi ko'ngilochar dasturlarning ba'zilari to'g'ridan-to'g'ri radiodan kelgan, jumladan “Amos 'n' Andy”, “The Adventures of Superman”, “The Lone Ranger” va yana shu kabi bir qator seriallar va dasturlar.
Sid Caesar va Imogene Coca ishtirokidagi “Your Show of Shows”, Milton "Janob Televizion" Berle bilan "Texaco Star" teatri va Ed Sullivan bilan "Tost of the Town" (keyinchalik "Ed Sullivan Show") kabi original estrada shoulari mashhur bo'ldi. Shuningdek, dasturlar mos ravishda “Playhouse 90” va “Gunsmoke” kabi dramalar va western (Shimoliy Amerikaning g'arbiy qismidagi kovboylar haqidagi film, teledastur yoki roman, ayniqsa XIX asr oxiri va XX asr boshlarida) larni o'z ichiga olgan. Haligacha mashhur “I Love Lucy” boshchiligidagi vaziyat komediyalari va “64 000 dollarlik savol” kabi viktorina shoulari katta auditoriyani jalb qila oldi. Bolalar “Kukla”, “Fran” va “Ollie”, keyinroq “Captain Kangaroo” va “Howdy Doody” larni tomosha qilishdi.
Oltin davrda ko'plab shoular jonli efirda namoyish etilgan bo'lsa-da, "I Love Lucy" yangi texnikada ishlab chiqilgan. Harakatni uchta kamera oladi, bu esa uzilishlar va takrorlanishlarni kamaytirdi. Keyin suratga olingan epizodlar tarmoq tomonidan qayta ko'rsatilishi va uzoq muddatli daromadli seriyalar uchun sindikatsiyaga sotilishi mumkin edi. Ushbu va shunga o'xshash ishlab chiqarish usullaridan foydalanish hozirgacha davom etmoqda.
1960 va 1970 yillarda rangli televizorlar mashhur bo'la boshlaganligi sababli, g'arbning mashhurligi pasayib ketdi, ammo tibbiy dramalar gullab-yashnadi va “Police Story” kabi realistik politsiya dramalari o’z tomoshabinlarini topdi. Hatto ilmiy fantastika va fantaziya janri ham “Star Trek” kabi dasturlar bilan o'z auditoriyasini to'pladi. Badiiy filmlar mashhur bo'lib, 1966 yilga kelib, tarmoqlar o'zlarining Televideniya uchun tayyorlangan filmlarini efirga uzata boshladilar. 1970 yillarning boshida tarmoqlar cheklangan seriyalar ko'rinishida "voqea" dasturlarini ishlab chiqarishni ham boshladilar. 1977 yilda "Roots" filmining muvaffaqiyatidan so'ng, mini-seriyalar haftalar davomida (tijoriy vaqt uchun to'lanishi mumkin bo'lgan miqdorlarni aniqlash uchun kalit bo'lgan davrlar) vaqt reytinglarining asosiy tayanchiga aylandi.
1980 yillarga kelib, kabel tarmoqlari va oldindan yozib olingan videolar tomoshabinlarni o'ziga jalb qila boshlaganligi sababli, tarmoq Televideniyasi tomoshabinlari kamayib bordi. Bundan tashqari, yangi televizion tarmoq Fox Broadcast Network (Fox) 1986 yilda debyut qildi va 1990 yillarda “Beverly Hills 90210” va “The Simpsons” kabi shoulari bilan yosh auditoriyani maqsad qilib olgan holda muvaffaqiyatlar qozondi.
Televizion dasturlar manzarasi oltin asrdan so’ng juda o'zgardi. Televideniyaning dastlabki efir kunlarida keng tarqalgan estrada shoulari 1990 yillarda butunlay yo'q bo'lib ketgan edi. Prime-time tarmoq dasturlari o'zining sitkomlari va dramalarini (jumladan, doimo mashhur bo'lib ko'rinadigan politsiya va tibbiy ko'rsatuvlarni) saqlab turdi, lekin u haqiqatga asoslangan bir qator dasturlarni ham namoyish etdi. ABC, CBS va NBC 1993 yilga kelib o'z jurnallari takliflarini ko'paytirdi va yaxshi iqtisodiy sabablarga ko'ra yangiliklar jurnali shousi bir soatlik dramadan ko'ra arzonroq va tarmoq foydani bo'lishishi shart emas degan fikrga kelindi. 1990 yillarning oxiriga kelib, viktorina shoulari hatto asosiy vaqt tarmoq jadvallariga muvaffaqiyatli qaytishga muvaffaq bo'ldi. 1990 yillar, shuningdek, United Paramount Network (UPN) va Warner Bros. Network (WB) 1995-yil yanvarida debyut qilganidek, yangi teleradiokompaniyalar oʻrtasida raqobat kuchaydi. Paxson Communications kompaniyasi PAX-TV 1998-yilda debyut qilgan.