Мбт педагогика мажмуа 2020 21 Йил лотинча docx

5. Natijaviy qonunda –
reaksiya ijobiy bo‘lsa bilim mustahkamlanadi, agar salbiy bo‘lsa
xotira uni o‘chirib taShlaydi, deyiladi.
Hakikatdan xam bu qonunlar hayotdan olingan bo‘lib, amaliyotda minglab, marotaba sinalib
ko‘rilgan. SHuning uchun pedagogik amaliyotda bulardan kelib chiqiShlik pedagogik jarayonning
samaradorligini oShiradi.
30
Didaktika tamoyillari (prinsiplari).
Didaktika tamoyillarining tarixi Shuni ko‘rsatadiki,
o‘qituvchilar dars oldidan ko‘zlagan maqsadlariga ko‘p kuch va vaqt sarflamay aniq etiShlari
uchun, bir necha avlod olimlari tinimsiz izlaniShlar olib borib didaktika prinsiplari majmui
yaratiliShiga sababchi bo‘lganlar.
X-XII asrlardagi maShhur qomusiy olimlar ilmiy biliShning asosiy qonuniyatlariga va didaktika
prinsiplariga faqat o‘qitiShning emas, balki ahloqiy tarbiyaning asosi sifatida qaraganlar. Buyuk
matematik
Muhammad Ibn Muso al-Xorazmiy
(783-850) o‘zining biliSh nazariyasida moddiy
olamdagi narsa va hodisalar o‘rtasidagi ob’ektiv munosabatlarni, tabiiy jarayonlarni “...sezgi orqali
biliSh, bu qisman bilim bo‘lsa, mantiqiy bayon, aqliy biliSh esa haqiqiy biliShning muhim tomonini
namoyon etadi”, deb hisoblaydi. Olimning fikricha “insonning xulq-atvori, xatti-harakati mantiqiy
fikrlaShga asoslangandagina mukammal ShakllaniShi mumkin”.
30
Бўри
Зиёмсуҳаммадов
. 
Педагогика
. 
Ўқув
қўлланма
–
Т
.: 2006, 91-101-
бетлар
; 
Ёқутхон
Раҳмонова
.
Ҳамширалик
ишида
педагогика
. 
Дарслик
. –
Т
.: 2007, 88-89-
бетлар
.

---

93
SHarqda birinchi bo‘lib ilmlar tasnifi bilan Shug‘ullangan olim
YOqub ibn IShoq al-Kindiy
(806-866) fikricha, moddiy olamdagi narsalar, ya’ni “birinchi substansiyalar”ni ularning xususiyatlari
– miqdori va sifatini o‘rganiSh asosidagina biliSh mumkin. Olim o‘z tasnifida insonda ijobiy sifatlarni
tarkib toptiriShning eng zarur omili uning aql kuchini rivojlantiriShdir.
Aql kuchi rivojlanmasa, inson umr bo‘yi Arastuning kitoblarini o‘qisa ham, ularda ifodalangan
fanlarning birontasini o‘zlaShtira olmaydi. Bunday odam har qancha urinsada, faqat boShqalarning
gaplarini takrorlab bera oladigan bo‘ladi. U hech narsaning mohiyatini tuShunmaydi va o‘zlaShtira
olmaydi. Al-Kindiy ana Shu fikrlarini bayon qilar ekan, o‘qitiShning ilmiyligi va ongliligi
qoidasini, ya’ni prinsipini nazarda tutgan.