Мбт педагогика мажмуа 2020 21 Йил лотинча docx

3. Diniy ekstremizm va terrorizm dunyodagi eng ulkan xavfmi?
Diniy ekstremizm va terrorizm ma’naviy tahdidlarning bir turi bo‘lib, ular o‘zlari
mansub bo‘lgan diniy konfessiya vakillarini radikal harakatlarga chorlovchi, mamlakatdagi tinchlik
va osoyiShtalikni izdan chiqariShga intiluvchi, mavjud konstitutsion tuzumni ag‘darib taShlaShga
da’vat etuvchi tajovvuzkor siyosiy faoliyatdir.
Terrorizm hozirgi kunda jamiyatda yuzaga keladigan eng ko‘p muammolardan biri
hisoblanadi. Bu masala hozirgi kunda rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlardagi eng ko‘p
muhokama qilinayotgan masaladir. Bu yangi fenomenon emas, balki u bu asrning birinchi asrida
ham mavjud bo‘lgan eski
jamiyatning qoldiqlaridan biri hisoblanadi. Lekin yillar davomida
terrrorizm hayotning yangi avenyusi sifatida kirib kelmoqda. U hozirgi kunda o‘ta halokatli, o‘ta
keng tarqalgan va nazorat qiliSh qiyin bo‘lgan muammolardan biridir. Hozirda u o‘tmiShdagi
fuqarolar uruShiga qaraganda undan ham jiddiy muammolarni keltirib chiqarmoqda.23
Ma’lumotlarga ko‘ra, hozir dunyoda 500ga yaqin terrorchi taShkilotlari mavjud bo‘lib,
ularning 80 % islom niqobi ostida faoliyat yuritadi. Ular qatoriga «al-Qoida», «Musulmon-
birodarlar», «Hizbut-tahrir», «al-Jihod al-Islomiy», «at-Takfir val-Hijra» (Misr), «Abu Sayyof»
(Filippin), «Ozod Achex», «LaShkari jihod» (Indoneziya), «Qurolli islomiy harakat» (Jazoir),
vahhobiylar, ABu Nidal guruhi, Qurolli islom guruhi, AUM Sinrikyo, Basklar va ozodlik vatani,
Al-Jamoa al-islomiya, HAMAS Musulmon birodarlari, Harakat al-mujohidiyn, Hizbulloh, «17
noyabr Inqilobiy taShkiloti», «Inqilobiy xalq-ozodlik fronti/partiyasi» («Del Sol» nomi bilan
ma’lum), «Inqilobiy xalq kuraShi», «Sendero Lyuminoso» («YOrug‘ yo‘l», Shuningdek
23
“ A Threat to Society” ( article shared By Vishal ) Topic : Terrorism in Today’s World
Security & Terrorizm Research Bullutenhttp:// www.grc.net/index.php?
Турли
виртуал
(
компьютер
)
ўйинлар
Интернет
ва
ундаги
турли
ижтимоий
тармоқлар
.
Уяли
алоқа
телефонлари
.
Урбанизация
жараёни
.
Тантаналар
ва
тўйлар
.
Ёлғон
ахборот
ва
маълумотлар
тарқатувчи
радио
ва
телеканаллар
.

---

67
«Partizanlar-xalq armiyasi»), «Tupak Amaru inqilobiy harakati», «O‘zbekiston Islom harakati»,
«O‘zini mudofaa qiliSh birlaShgan kuchlari» kabi taShkilotlarni kiritiSh mumkin.
Bu taShkilotlar Markaziy Osiyoda mintaqa xalqlari uchun an’anaviy bo‘lgan hanafiy mazxabi
va moturidiya aqidasini rad etib, musulmonlarga siyosiylaShtirilgan g‘oyalarni singdiriShga
urinmoqda. Ular «mavjud muammolar musulmon jamoalari islomiy tusini yo‘qotgani sababli
mavjud, ularning nazarida «kofir» hisoblangan hukumatlarni ag‘darib taShlaSh lozim», kabi soxta
diniy Shiorlardan foydalanib siyosiy hokimiyatga intilmoqda.
Masalan, Markaziy Osiyoda turli qiyofalarga kirib yaShirin faoliyat olib borgan “Hizbut-
tahrir” diniy ekstremistik partiyasining maqsadlaridan biri, Farg‘ona vodiysidagi O‘zbekiston va
Qirg‘izistonning viloyatlarini birlaShtirib halifalik tuzumiga asoslangan diniy-teokratik davlat
tuziSh bo‘lgan. Va ular bu maqsad yo‘lida bir qator terroristik faoliyatni amalga oShiriShdi.
2011 yilning 20 sentyabrida
BirlaShgan
Qirollikda
Ahmaddiya
Musulmonlar
qo‘mitasining barcha Parlamentar guruhlari Evropa Parlamentida eksterimizm masalasini
qanday qilib hal etiShni ko‘rib chiqiShdi. Muhokama “Olloh yo‘lida o‘zini qurbon qilganlar”
deb nomlanib, diniy eksteremizm ideologiyasiga e’tiborni
qaratiShdi. Umumiy mavzu bu
G‘arbiy niShonlarga hujum qiliSh bu Shunchaki aysbergni yuza qismi ekanligi va
11 sentyabr
voqealariga e’tibor qaratiSh kerakligini aytib o‘tiShdi. Muhokamadagi spekerlardan biri Sofia
Lemmetyinning
aytiShicha
: “ diniy Shafqatsizlikka undaSh yoki eksterimizm bu
global va transmilliy murakkablikdir.
Bizga uzoq muddatli iShochli milliy va xalqaro darajadagi hamkorlar kerak bo‘lib, ijtimoiy
siyosiy va iqtisodiy jihatdan ularni qisib qo‘yiSh orqali biz ularning ildiziga bolta uriShimiz
mumkin deb oz fikrini bildirib o‘tdi. Bu muhokamaning maqsadi siyosatdonlarni insonlarning
huquqlari buzilayotganligini ko‘rsatiSh va global
terror muammolarini hal qiliShdan iborat.
BoShqalar esa diniy eksterimistlarning harakatlarining pasayiShi va
global tahdidlarning
kamayiShi uchun ularning fundamental masalalarini asosan:
yoqilg‘i, ekonomik, ijtimoiy va
siyosiy masalalarini dunyo bo‘yicha hukumatlar tomonidan qattiq nazorat ostiga oliniShi
kerakligini ta’kidlab o‘tiShdi.24
Diniy ekstremistik taShkilotlarning asosiy faoliyat uslublari sifatida ekstremistik
ruhdagi, Shu jumladan, «jihod», «Shahidlik» g‘oyalari targ‘ib qilingan adabiyot, video va audio
tasmalarni tarqatiSh, yaShirin guruhlar tuziSh va uning a’zolarini maxsus (radikal diniy taShviqot
yuritiSh, qo‘poruvchilik va h.k.) tayyorgarlikdan o‘tkaziSh, o‘z tarafdorlarini davlat strukturalariga
kiritiShga uriniSh, yaShirin «hujralarda» o‘qiyotganlarga mutaassib tuShunchalarni singdiriSh,
ayollardan iborat yacheykalarni kuchaytiriSh, ijtimoiy-siyosiy holatni muntazam raviShda
qoralaSh, rasmiy diniy idora vakillarini obro‘sizlantiriSh, hamda bevosita terroristik aksiyalar
o‘tkaziShni ko‘rsatiSh mumkin.
Qo‘poruvchilik va terrorchilik bilan Shug‘ullanuvchi yovuz kuchlar ijtimoiy
tarmoqlarda ham g‘araz niyatlarini o‘z saytlarida, kuch iShlatiSh yo‘liga o‘tiShga go‘yoki majbur
bo‘lganlarini asoslaShga va qo‘poruvchilik harakatlarini oqlaShga urinadilar. Bunda o‘zlarini
“ozodlik kuraShchisi” deb atab, tinchlik tarafdoridek ko‘rsatadilar. YOShlarni esa bu yo‘lda
birShaShiShga chaqiradilar.DahShatli tomoni, g‘arazli maqsadlariga eriShiSh uchun internet
saytlariga qo‘lbola qurol tayyorlaSh, odam o‘ldiriSh, o‘zini-o‘zi portlatiShga doir qo‘llanmalarni
joylaShtiradilar.
Mutaxasislarning qayd etiShicha,”al-Qoida” terrorchi taShkiloti o‘z targ‘ibotining 99%
ni ijtimoiy tarmoqlar orqali amalga oShiradilar. SHuningdek, bolalar va xudkuShlik amaliyotini
targ‘ib etuvchi maxsus multfilm iShlangan. Filmdan maqsad bolalarda terrorchilar talqinidagi
“jihod” harakatlariga nisbatan moyillik uyg‘otiSh va kelajakda buzg‘unchilar saflarini ana Shu
yoShlar hisobidan to‘ldiriShdir.