Mazkur ishchi o‘quv dasturi Bioinjeneriya va oziq-ovqat xavfsizligi fakulteti Kengashining 2020 yil " " dagi yig‘ilishida muhokama qilinib, tasdiqlash uchun tavsiya etilgan.

Endospermsiz urug’ning tuzilishi. Dukkakli o’simliklarning, masalan, loviya, no’xot, mosh yoki emanning urug’ida endosperm bo’lmaydi va zahira oziq moddalar urug’pallalarida to’planadi. Masalan, loviya urug’ini olib qarasak, u odatda buyraksimon shaklda bo’lib, usti urug’ning ichki to’qimalarining himoyalovchi qalin po’st bilan o’ralganligini ko’rish mumkin. Urug’ning ichki botiq tomonida urug’bandning izi bo’lgan kichkina chok bo’ladi. Chokning oralig’ida teshikcha, urug’ yo’li (mikropil) bo’ladi.
Agar loviya urug’ining tashqi po’sti olib tashlansa, u osongina ikkita teng pallaga ajraladi. Bu pallalarning ichki tomoni tekis va tashqi tomoni esa kisman burtgan bo’ladi. Tekis tomoni bilan bir-biriga yondoshgan bu pallalar urug’palla deb ataladi. Urug’pallalar bir uchi bilan bir-biriga bog’langan bo’lib, bu yerda ular orasida kalta dumcha shaklli maxsus o’simta bo’ladi. Bu o’simta murtak ildizchasidir. Uning yaqinida murtak kurtakchasi turadi. Bu kurtakcha bo’lajak novdaning boshlang’ichi bo’lib, u ikkita oq tangacha qobiq bilan o’ralgan bo’ladi.
Endospermli urug’lar. Urug’da murtakning unib chiqishi uchun kerakli bo’lgan oziq moddalar maxsus g’amlovchi to’qima-endospermda to’plansa endospermli urug’ deyiladi. Bunday urug’lar ituzumdoshlar oilalarining vakillarida hamda aniq (bir pallali.g’alla, sholi, arpa) ko’zga tashlanadi.
Endospermli urug’ning tuzilishi. Boshoqdoshlar oilasiga mansub o’simliklardan, bug’doy, arpa, sholi va b.k. kraxmalga boy bo’lgan endospermli urug’lar xisoblanadi. Bu urug’lar tashqi pardasimon kobiq, endosperm va murtakdan iborat bo’ladi. Endosperm bug’doy urug’ining ko’p qismini egallaydi, u yupqa sellyuloza qobiqli va ichki moddasi quyuq, parenxima hujayralarining bir-biriga zich birikishidan hosil bo’lgan to’qimadir. Endosperm hujayralarida to’planadigan zahira oziq moddalar, asosan kraxmal va qisman oqsillardir. Bug’doy urug’i unayotgan vaqtda qalqonchaning hujayralari jadal rivojlanib (bo’lina) boshlaydi va endosperm massasi ichiga kirib, uning zahira oziq moddalarini olib, o’sayotgan murtakka beradi.