Mazhab-(arab. مذهب maḏhab)

Islom tarihida, turli maktablarning tarafdorlari o‘rtasida to‘qnashuvlar bo‘lib o`tgan. Asta-sekin kichik maktablar ortib borgan. XV asrdan so‘ng sunniylikda 4 ta mazhab qolgan bo`lib, ularning huquqlari teng.

• Islom tarihida, turli maktablarning tarafdorlari o‘rtasida to‘qnashuvlar bo‘lib o`tgan. Asta-sekin kichik maktablar ortib borgan. XV asrdan so‘ng sunniylikda 4 ta mazhab qolgan bo`lib, ularning huquqlari teng.
• Hanafiya
• Molikya
• Shofiya
• Xanbaliya

Sunniylik islom dinidagi ikki asosiy yo‘nalishdan biri va eng keng tarqalgani sunniylar ummaviylar sulolasidan bo‘lgan xalifalarning oliy hokimiyatiga bo‘lgan huquqni tan olganlar. Sunniylik VII asrning ikkinchi yarmida Arabistonda vujudga kelgan. VIII-XII aslarda arab halifaligidagi diniy siyosiy kurashlar jarayonida islomda eng yirik yo‘nalish sifatida shakllangan. Sunniylar Qur’on bilan birga Sunnaga ham e`tiqod qiladilar. Sunniylik islomdagi diniy yo‘nalish sifatida yagona markazga ega emas. VIII asr oxiri IX asr boshlarida sunniylik doirasida mistik oqim sufiylik vujudga kelgan.

• Sunniylik islom dinidagi ikki asosiy yo‘nalishdan biri va eng keng tarqalgani sunniylar ummaviylar sulolasidan bo‘lgan xalifalarning oliy hokimiyatiga bo‘lgan huquqni tan olganlar. Sunniylik VII asrning ikkinchi yarmida Arabistonda vujudga kelgan. VIII-XII aslarda arab halifaligidagi diniy siyosiy kurashlar jarayonida islomda eng yirik yo‘nalish sifatida shakllangan. Sunniylar Qur’on bilan birga Sunnaga ham e`tiqod qiladilar. Sunniylik islomdagi diniy yo‘nalish sifatida yagona markazga ega emas. VIII asr oxiri IX asr boshlarida sunniylik doirasida mistik oqim sufiylik vujudga kelgan.

Sunniylikdagi to’rtinchi mazhab Hanbaliydir. Uning asoschisi Abu Abdulloh Ahmad ibn Hanbal (780-855) dir. Bu mazhab huquq tizimining o’ta torligi, har qanday ko’rinishdagi “yangilik” masalalarda erkin fikr yuritishga qarshiligi, shariat me’yorlariga qat’iy, hech qanday o’zgarishsiz amal qilishi bilan ajralib turadi. Mazkur mazhabda Qur’oni karim va hadislarni erkin talqin etishdagi har qanday urinishlar qoralanadi. Hozirda barcha musulmonlarning 1,5 foizi hanbaliya mazhabidadir.

• Sunniylikdagi to’rtinchi mazhab Hanbaliydir. Uning asoschisi Abu Abdulloh Ahmad ibn Hanbal (780-855) dir. Bu mazhab huquq tizimining o’ta torligi, har qanday ko’rinishdagi “yangilik” masalalarda erkin fikr yuritishga qarshiligi, shariat me’yorlariga qat’iy, hech qanday o’zgarishsiz amal qilishi bilan ajralib turadi. Mazkur mazhabda Qur’oni karim va hadislarni erkin talqin etishdagi har qanday urinishlar qoralanadi. Hozirda barcha musulmonlarning 1,5 foizi hanbaliya mazhabidadir.

• Sunniylikdagi yuqorida qayd etilgan to’rtala mazhab teng hisoblanadi. Bu mazhablar diniy huquq doirasidan chiqmagan holda shariat maslalarida yengilroq yoki qattiqroq hukm chiqarishi bilan bir-biridan farq qiladi. Bizning yurtimizda azaldan fiqhda hanafiylik, aqidada esa motrudiylik ta’limotlariga amal qilib kelinadi.