Materials: textbook, handout, computer, projector, cards, blackboard and pictures.
Aim: to give pupils features about modals to practice reading and writing skills.
67
III.2 Ingliz va o’zbek tillarida modallik maydonining ifoda vositalarini
o’rganishga doir mashqlar tizimi
Masalaning bu jihati, ushbu holatda, ayniqsa ular 1-chi bosqichdagidek
karta saralash bilan mustahkamlangan bo’lsa, yozma mashqlar og’zaki nutqdagi
mashqlarga qaraganda ko’proq tayyorgarlikni taqazo etadi. Biroq hozirgi vaqtda
ko’plab ELT qo’llanmalari uy vazifalarida foydalanish uchun ish kitoblari bilan
birgalikda kelmoqda. Hamda alohida sinfdan tashqarida foydalanish uchun keng
miqyosda loyihalashtirilgan. Nima uchun ular yuqorida ifodalangan samarali
turdagi hamkorlikdagi gramatik mashg’ulotlardan foydalanmaslik uchun hech
qanday sabablar yo’q.
Bundan tashqari og’zaki mashqlarga qaraganda yozma mashqlar ehtimol
ko’p emas, chunki til haqida o’ylab vaqt o’tkazish qayta tuzishda muhim ta’sir
etishi mumkin. Biroq mashq qiyinchiliklarini o’rganuvchilarga ba’zi muammolar
bo’lmasa har ikkala uslub va ma’no bilan shug’ullanish muhim hisoblanadi va
ba’zi muammolarni hal etish element turlari bo’lmasa uning qiymati iqtisodiy
foydalanish jihatdan sinf vaqtini kamaytiradi. Lekin, umuman olganda aniqlik va
qayta qurish maqsad qilib olinganda yozma mashqlar, mashqlar yordamida
o’rganishga qaraganda samaraliroq hisoblanadi. Ko’pgina o’rganuvchilar nima
bo’lganda ham o’zlari uchun afzal bo’lgan ta’lim uslubi va muhitini yaratadi, bu
esa til o’rganishga bo’lgan yangi imkoniyatlarni ochilishiga sabab bo’ladi. Ba’zilar
buni birgalikda, boshqalar esa alohida-alohida bajarishni afzal ko’radi.
Aql-idrok egasi sifatida juda talabchan bo’lgan faoliyatning ushbu turini
tushina oladigan o’rganuvchilarga bunga rozilik bildirishi lozim. Ayniqsa tahminni
anglatuvchi fikrlarni bo’lishganida. Shunday bo’lsada, nima uchun nisbatan oddiy
tuzilmalar bir hil tarzda taqsimlanmasligiga sabab yo’q. Boshqa turdagi mashqlar
ko’proq tayyorgarlikni taqazo etadi, shuningdek rasmlardan foydalanish (masalan
talabalar ikkita rasm orasidagi faqrni ilg’aydi) yoki matnlardan foydalanish
(talabalarda har xil ma’lumotlar bo’ladi va ular vazifani bajarish uchun
68
ma’lumotlarni o’rtaga tashlaydi, shuningdek kunlik sayrni rejalashtirish)
shuningdek bunday faoliyatlar e’tibor bilan tashkil etishni talab etadi. Chunki
talabalar boshqa talabalardagi har xil ma’lumotlardan o’zlariga turlicha fikrlar
oladi. Bunday vazifalr ko’proq musiqiy o’yinga o’xshab ketadi, ehtimol tilni bir
qancha na’munalarini keltirib chiqarishga sabab bo’ladi. Bu har doim boshqa
talabalar bilan o’zaro bog’lanishni taqazo etadi va til o’rganishni turlicha
imkoniyatlarini yuzaga keltiradi. Bundan tashqari modallikni ifodalovchi
vositalarni o’rganishga doir quyidagi mashqlar ham samarali foyda beradi.
Do'stlaringiz bilan baham: