Maydalangan biologik ob’ekt K’eldal kolbasiga solinadi

	Jarayonning borishi
1	Maydalangan biologik ob’ekt K’eldal kolbasiga solinadi	2
2	Mineralizatga nitrat kislotasining 1:1 nisbatdagi eritmasi solinadi	6
3	100 gr. biologik ob’ekt maydalanadi	1
4	Kolba gaz alangasida ehtiyotlik bilan qizdiriladi	4
5	Jarayon qoramtir rang yo’qolguncha davom ettiriladi	7
6	Sulfat va nitrat kislotalari hamda suvdan iborat 75 ml aralashma solinadi 25:25:25	3
7	Mineralizat qoraya boshlaydi	5

SWOT tahlil
Biologik ob’ektni ho‘l mineralizatsiya qilish usullarining ikkinchi guruhiga konsentrlangan sulfat kislota ishtirokida turli oksidlovchilar bilan olib boriladigan usullar kiradi. Konsentrlangan sulfat kislota ishtirokida olib boriladigan mineralizatsiya usuli ham XIX asrning birinchi yarmida taklif etilgan. Bu maqsad uchun birinchi marta 1848 yili Danjer va Flondinlar sulfat va nitrat kislotalar aralashmasidan foydalanganlar. Usulni takomillashtirish ustida ko‘p kimyogarlar o‘z takliflari bilan qatnashgan. Biologik ob’ektni ko‘mir holatigacha nitrat va sulfat kislotalar ishtirokida kuydirish tekshiriluvchi ob’ekt tarkibidagi zaharli kationlarni to‘liq ajratib olishga imkon bermadi. Biologik ob’ektlarni mineralizatsiyalashga oid izlanishlarga ijodiy yondoshgan ilmiy tadqiqotchilar uning turli-tuman xillarini yaratib, faqat zaharli elementlarni mineralizatdan chinligini aniqlash bilan chegaralandilar, xolos.

Biroq biologik ob’ektni sulfat va nitrat kislotalar yordamida mineralizatsiyalashning ijobiy tomonlari ko‘p bo‘lsada, olingan mineralizatdan ortiqcha oksidlovchi moddalarni yo‘qotish imkoniyati aniqlanmaganligi sababli u uzoq vaqt sud kimyo amaliyotida qo‘llanilmadi.

Sud toksikologiyasi laboratoriyalarida biologik ob’ektni mineralizatsiyalash uchun sulfat kislota bilan perxlorat kislotaning aralashmasi ham ishlatiladi. Adabiyotda yozishlaricha, bu usul afzal bo‘lishi bilan birga, jarayon ancha xavflidir, chunonchi mineralizatsiyalash vaqtida konsentrlangan sulfat kislota perxlorat kislota tarkibidan bir molekula suvni tortib olishi natijasida portlovchi xavfli modda - perxlorat kislotaning angidridi hosil bo‘lishi mumkin.

2HC1O4 → C12O7 + H2O

SHuning uchun bu usul ham sud kimyo laboratoriyalarida keng qo‘llanilmagan.

Xulosa qilib aytganda, hozirgi zamon sud kimyo laboratoriyalarida biologik ob’ektlarni mineralizatsiyalash turli (ho‘l va quruq) yo‘llar bilan turli oksidlovchilar yordamida olib boriladi. Mineralizatsiya jarayoni ho‘l usullar yordamida olib borilganda suyuqlik harorati 80 ° dan 300 °C gacha bo‘lishi mumkin. Biologik ob’ektni oksidlashda ho‘l usul quruq usulga nisbatan past haroratda olib borilganligi uchun u “umumiy usul” sifatida, deyarli barcha zaharli kationlarni aniqlash mumkin va shuning uchun sud toksikologiyasiamaliyotida keng qo‘llaniladi. Oddiy quruq usul, biologik ob’ektga hech qanday reaktiv qo‘shmasdan 500-600°C haroratda olib boriladi, ba’zan esa oksidlanish jarayonini tezlatish uchun kristall yoki eritma holidagi oksidlovchilar ham qo‘shiladi.

Quruq usuldan, aksincha, sud kimyo amaliyotida kam foydalaniladi. Quruq usul yuqori haroratda olib borilganligi uchun hamma kationlarni biologik ob’ektdan ajartishda qo‘llab bo‘lmaydi – bu sharoitda simob, mishyak, surma, qo‘rg‘oshin, rux kabi oson uchuvchi kation birikmalari tez uchib ketishi va natijada kimyogar ularni tahlili vaqtida yo‘qotib qo‘yishi mumkin. Ana shularni nazarda tutib, quruq usulni yuqori harorat ta’sirida uchmaydigan mis, marganets, kobalt, xrom kabi elementlarni aniqlash uchun tekshirish olib borilayotganda qo‘llash mumkin xalos. Organik moddalarni oksidlab olingan mineralizatni tahlil qilishda sud toksikologiyasiamaliyotida moslangan ayrim usullardan foydalaniladi. Agarda ashyoviy dalil to‘liq sud toksikologiyasiekspertizasi bo‘yicha tekshiriladigan bo‘lsa, O‘zR Sog‘liqni saqlash vazirligining 551-sonli buyrug‘iga asosan 13 kationga tekshirish olib boriladi va bunda A.N. Krilova tomonidan taklif etilgan kasrli tahlil usuldan foydalaniladi.