Maxsus talim vazirligi samarqand davlat universiteti inson resurslarini boshqarish fakulteti

 
Aktiv schyot shakli 
Kassa 
Material 
Debitorlar 
D-t K-t 
D-t K-t 
D-t K-t 
Sb 
- 
Sb 
- 
Sb 
- 
+ 
+ 
+ 
Ay.d 
Ay.k 
Ay.d 
Ay.k 
Ay.d 
Ay.k 
So 
So 
So 
Bu erda: 
Sb - boshlang‘ich saldo 
Ay.d - debetlik aylanma 
Ay.k - kreditlik aylanma 
So - oxirgi qoldiq
So = Sb + Ay.d - Ay.k 
 
 
 

---

33 
Passiv schyot shakli 
Ish haqi bo‘yicha 
D-t K-t 
Bank krediti 
Kreditorlar 
D-t K-t 
D-t K-t 
Sb 
Sb 
Sb 
- 
+ 
- 
+ 
- 
+ 
Ay.d 
Ay.k 
Ay.d 
Ay.k 
Ay.d 
Ay.k 
So 
So 
So 
So= Sb +Ay.k - Ay.d 
Mablag‘lar va ularning manbalari qoldiqlarining o‘zgarishlarini schyotlarda aks ettirilishini 
misollarda ko‘rib chiqamiz. 
1 - misol. «Kassa» moddasi korxonalarning naqd pullarini aks ettiradi. Faraz qilaylik, kassada 2000 
so‘m bor. Xo‘jalik mablag‘lari balansning aktivida ko‘rsatilganligi bois, schyotlarda ularning 
qoldiqlarini debetga yozish tartibi qabul qilingan. Demak, 2000 so‘m qoldiqni «Kassa» schyotining 
debetiga yozish kerak. 
SHuningdek, shunday operatsiyalar sodir bo‘lganki, ularning natijasida kassaga korxonvalarda 
birinchi operatsiya bo‘yicha 500 000 so‘m, uchinchi operatsiya bo‘iicha 300 000 so‘m kelib tushgan; 
kassada ikkinchi operatsiya bo‘yicha 600 000 so‘m va to‘rtinchi jarayon yuzasidan 280 000 so‘m 
chiqib ketgan (sarflangan). Pullarning kelib tushishi (ko‘payishi)ni «Kassa» schyotining debetiga, 
ularning chiqib ketishi (kamayishi)ni uning qarama-qarshi tomoniga - kreditiga yozish kerak. Bu, 
kassadagi mablag‘lar harakatining yakunlarini hisoblab chiqishda naqd pullarni kelib tushishini 
qoldiqqa qo‘shish, chiqib ketishini esa ayirish uchun kerak. 
SHunday qilib, 500 000 va 300 000 so‘m «Kassa» schyotining debetiga, 600 000 va 280 000 so‘m 
uning kreditiga yoziladi. 
Naqd pullar harakatini debeti va krediti bo‘yicha oborotlar summasi hisoblab chiqarilgandan keyin 
qoldiqni aniqlaymiz. U 22 000 so‘mga teng bo‘ladi 2 000 [phone]). 
To‘rtta operatsiya yozilgandan keyin