Maxsus qism jamoat xavfsizligi va jamoat tartibiga qarshi jinoyatlar. Harbiy xizmatni o

asosiy bevosita obyekti
atrofdagilar uchun katta xavf 
manbai bo‘lgan qurol va boshqa buyumlar bilan muomala qilishning 
qonun bilan o‘rnatilgan tartibini ta’minlovchi ijtimoiy munosabatlardir. 
Qo‘shimcha bevosita obyekt
– fuqarolar sog’lig’i, hayoti daxlsizligini 
ta’minlovchi ijtimoiy munosabatlardir. 
Jinoyatning 
predmeti
atrofdagilar uchun katta xavf manbai bo‘lgan 
qurollar, o‘q-dorilar, portlovchi, radioaktiv va boshqa moddalar, buyumlar 
hisoblanadi. 
Nazarda tutish lozimki, hamma ko‘rsatilgan qurilmalar va predmetlar 
zavodda tayyorlangan, harbiyga mo‘ljallangan va qurollanishda, saqlashda 
yoki harbiy qismda (harbiy muassasada) O‘zbekiston Respublikasi Qurolli 
Kuchlari yoki bunday shakllanmalarning mavjudligi nazarda tutilgan 
harbiylashtirilgan vazirliklar, idoralarda foydalanishda turgan bo‘lishi 
lozim. Turli xil qo‘lda yasalgan qurilma yoki buyumlar hamda xo‘jalik, 
sport, imitatsiyaga mo‘ljallangan qurilma va buyumlar bunday jinoyatning 
predmeti bo‘lmaydi, hatto ular halok etish xususiyatlariga ega bo‘lsa-da va 
atrofdagilarga xavf solsa-da. 
(«Qurollar», «o‘q-dorilar» tushunchasi to‘g’risida JK 295-moddasi 
tahliliga qarang.) «Jinoyat kodeksining 297-moddasi dispozitsiyasi faqat 
o‘qotar qurolni (pistolet, avtomat, garnatomyot, artilleriya yoki raketa 
qurol-yarog’lari) o‘z ichiga oladi, sovuq qurol bu guruhga kirmaydi». 
Portlovchi moddalar
tashqi ta’sir (urish, yoqish, zarba, o‘z-o‘zidan 
yonish) oqibatida tez ximik o‘zgarishlarga kiruvchi modda va buyumlar 
bo‘lib, bu ximik o‘zgarishlar natijasida uloqtirish yoki vayron qilish 
kuchiga ega bo‘lgan ko‘p miqdorda issiqlik va qizigan gaz paydo bo‘ladi 
341 

---

va ajralib chiqadi. Portlovchi moddalarga porox, trotil va uning 
qorishmasi, plastid hamda initsirovkachi moddalar deb ataluvchi, asosiy 
portlovchi moddani harakatga keltirish uchun xizmat qiladigan moddalar 
(tetrazen, gumburlovchi simob va boshqalar) kiradi. Jangovar va 
yo‘qotishga mo‘ljallanmagan pirotexnik tarkiblar (ular bilan, masalan, 
signal va yorituvchi raketalar to‘ldiriladi) portlovchi moddalarga kirmaydi.