Maxsus qism jamoat xavfsizligi va jamoat tartibiga qarshi jinoyatlar. Harbiy xizmatni o

Transportdan foydalanish 
transportning harakatiga qaraganda 
kengroq tushunchadir. Agarda harakat jarayoni foydalanish bilan 
chambarchas bo‘lsa-da, foydalanish harakat sohasida ham, undan 
tashqarida ham amalga oshirilishi mumkin (masalan, kemaning reydda 
to‘xtashida, portda, havo kemasini uchishdan oldin tayyorlashda va h.k.). 
Transportning avariyasiz ishlashi bilan bog’liq bo‘lmagan undan 
foydalanish xavfsizligi qoidalarini buzish tahlil qilinayotgan jinoyatni 
tashkil qilmaydi. 
Transportning harakati yoki undan foydalanish xavfsizligi qoidalarini 
buzish 
harakat
orqali ham, 
harakatsizlik
orqali ham sodir etilishi 
mumkin. 
JK 260-moddasida 
nazarda tutilgan jinoyat (1-qism) badanga 
o‘rtacha og’ir yoki og’ir shikast yetkazilishi shaklidagi qonunda belgi-
langan oqibatlar yuzaga kelgan paytdan boshlab 
tugallangan
hisoblanadi. 
115 

---

Qoida tariqasida, temir yo‘l, dengiz, daryo yoki havo transportining 
harakati yoki ulardan foydalanish xavfsizligi qoidalarini buzish 
ko‘rsatilgan oqibatlar bilan bir qatorda o‘zining ijtimoiy xavflilik 
xususiyati va darajasi bo‘yicha qonunda mustahkamlangan darajasiga 
etmaydigan fakultativ oqibatlarga sabab bo‘ladi. Masalan, badanga yengil 
shikast yetkazilishi hamda ko‘p miqdorda bo‘lmagan moddiy zarar 
yetkazilishi va h.k. fakultativ oqibat hisoblanadi. Ular yuzaga kelgan holda 
jinoyatlar majmui bo‘yicha kvalifikatsiya qilish zarur emas, chunki ular 
tahlil qilinayotgan tajovuz tarkibi bilan qamrab olinadi. Mazkur oqibatlar 
jazoni tayinlashda inobatga olinishi lozim. 
Tahlil qilinayotgan qilmish va yuzaga kelgan oqibatlar o‘rtasida 
sababiy bog’lanishni aniqlash kerak. Bunda sababiy bog’lanish oddiy 
harakat yoki harakatsizlik bilan emas, balki ijtimoiy xavfli oqibatlar 
yuzaga kelishining bevosita sababi bo‘lgan xavfsizlikning tegishli qoida-
larini buzish bilan aniqlanishi zarur. 
Oqibatlar bitta harakat yoki harakatsizlik natijasida emas, balki bir 
necha qilmishlar (ularning har biri o‘zi yoki boshqalar bilan bir qatorda 
og’ir oqibatlarga sabab bo‘lishi mumkin) natijasida yuzaga kelgan hollarda 
ham sababiy bog’lanish mavjud. Amaliyotda quyidagi holatlar ham 
uchraydi: bir shaxs harakatlari natijasida xavfli vaziyat yuzaga keladi, 
ikkinchi shaxs esa ushbu vaziyatga noto‘g’ri baho berib, o‘zi transport 
xavfsizligiga qarshi qilmishni sodir etadi. Mazkur vaziyatda yuzaga kelgan 
zararli oqibatlar transport xodimlarining ikkalasi tomonidan yo‘l qo‘yilgan 
buzilishlarning obyektiv natijasidir.