Maxsus qism iqtisodiyot sohasidagi jinoyatlar. Ekologiya sohasidagi jinoyatlar

2-§. Hokimiyat yoki mansab vakolati doirasidan chetga chiqish
(JK 206-moddasi) 
Jinoyatning bevosita obyekti 
davlat hokimiyati va boshqaruv 
organlarining normal faoliyat yuritishini ta’minlaydigan ijtimoiy 
munosabatlar hisoblanadi. 
Qo‘shimcha bevosita obyekt 
sifatida 
fuqarolarning qonuniy huquq va manfaatlarini ta’minlashga qaratilgan 
ijtimoiy munosabatlar hisoblanadi. 
Obyektiv tomondan 
jinoyat hokimiyat yoki mansab vakolati doirasidan 
chetga chiqish, ya’ni mansabdor shaxsning qonunda belgilangan 
vakolatlari doirasidan chetga chiqadigan harakatlarni sodir etishi, 
fuqarolarning huquqlari yoki qonun bilan qo‘riqlanadigan manfaatlariga 
yoxud davlat yoki jamoat manfaatlariga ko‘p miqdorda zarar yoki jiddiy 
ziyon yetkazilishiga sabab bo‘lishida ifodalanadi. 
Hokimiyat yoki mansab vakolati doirasidan chetga chiqish obyektiv 
tomonining zaruriy belgisi fuqarolarning huquqlari yoki qonun bilan 
qo‘riqlanadigan manfaatlariga yoxud davlat yoki jamoat manfaatlariga 
putur yetkazish ko‘rinishidagi ijtimoiy xavfli oqibatlarning kelib chiqishi, 
shuningdek, qilmish va oqibat o‘rtasidagi sababiy bog‘lanish bo‘lishi 
mumkin. 
Hokimiyat yoki mansab vakolati doirasidan chetga chiqish faqat 
harakatlar orqali amalga oshiriladi. 
Mansabdor shaxsning qonun belgilab bergan vakolat doirasidan chetga 
chiqqan harakatlari deganda, mansabdor shaxsning vakolatini tartibga 
soladigan normativ hujjatlar yoki idoraviy ko‘rsatmalarda belgilanmagan, 
ya’ni uning huquq va vakolatlariga kirmaydigan harakatlarni sodir etishi 
tushuniladi. 
Bu o‘z navbatida mansab vakolatlaridan chetga chiqish jinoyatini 
faqatgina harakat orqali sodir etilishini anglatib, bu jinoyat qonun 
mazmunidan ko‘rinib turibdiki harakatsizlikdan sodir etilmaydi. 
O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumi sud amaliyotida eng ko‘p 
uchraydigan hokimiyat yoki mansab vakolati doirasidan chetga 
348 

---

chiqishning bir qancha ko‘rinishlarini belgilab o‘tgan bo‘lib, ular 
mansabdor shaxsning boshqa mansabdor shaxs vakolatiga taalluqli 
harakatlarni amalga oshirishi; qonun va qonunosti hujjatlarida ko‘rsatilgan, 
uning o‘zi tomonidan faqat o‘ta zarur hollarda amalga oshirilishi mumkin 
bo‘lgan harakatlarni sodir etishi (masalan, yuqori turuvchi rahbar roziligi 
bilan); hech kim, hech qanday holatda bajarish huquqiga ega bo‘la 
olmaydigan qilmishlarni sodir etishidan iborat (masalan, muayyan 
mansabdor shaxs oldiga qabulga kelgan fuqaroga nisbatan zo‘rlik 
ishlatilishi). Bundan tashqari, kollegial amalga oshiriladigan harakatlarni 
mansabdor shaxsning yakka o‘zi amalga oshirishini ham vakolat 
doirasidan chetga chiqish deb hisoblash lozim
1
.