Maxsus qism iqtisodiyot sohasidagi jinoyatlar. Ekologiya sohasidagi jinoyatlar

4-§. Hokimiyat harakatsizligi (JK 208-moddasi) 
Jinoyatning bevosita obyekti 
davlat hokimiyati va boshqaruv 
organlarining normal faoliyat yuritishi doirasida kelib chiqadigan ijtimoiy 
munosabatlar hisoblanadi. 
Qo‘shimcha bevosita obyekti 
fuqarolarning 
qonuniy huquq va manfaatlarini ta’minlashga qaratilgan ijtimoiy 
munosabatlardir. 
Obyektiv tomondan 
jinoyat mansabdor shaxsning o‘z xizmat 
vazifasiga ko‘ra bajarishi shart va mumkin bo‘lgan harakatlarni 
bajarmasligi natijasida fuqarolarning huquqlari yoki qonun bilan 
qo‘riqlanadigan manfaatlariga yoxud davlat yoki jamoat manfaatlariga 
ko‘p miqdorda zarar yoki jiddiy ziyon yetkazilishiga sabab bo‘lishida, 
shuningdek, bunday harakatsizlik tufayli jinoyatga yo‘l qo‘yilishida 
ifodalanadi. 
Jinoyatni mazkur norma bilan kvalifikatsiya qilish uchun mansabdor 
shaxsning o‘z xizmat vakolatlari doirasiga kiruvchi va shu harakatlarni 
bajarishining real imkoniyati mavjud bo‘lgani holda, bu harakatlarni 
bajarmaganligiga e’tibor berish kerak. 
Jinoyatning zaruriy belgisi JK 208-moddasining dispozitsiyasiga 
muvofiq, hokimiyat harakatsizligi, ya’ni mansabdor shaxsning o‘z xizmat 
354 

---

vazifasi yuzasidan bajarishi shart va mumkin bo‘lgan harakatlarni qasddan 
bajarmasligi fuqarolarning manfaatlariga yoxud davlat yoki jamoat 
manfaatlariga ko‘p miqdorda zarar yoki jiddiy ziyon yetkazilishiga sabab 
bo‘lishi hisoblanadi. 
Yo‘l qo‘yish 
deganda, jinoyat sodir etilishiga to‘sqinlik qilishi lozim va 
mumkin bo‘lgan mansabdor shaxsning jinoyatning sodir etilishiga 
to‘sqinlik qilmasligi tushuniladi. 
Mansabdor shaxsning qilmishini hokimiyat harakatsizligi sifatida 
kvalifikatsiya qilish uchun bu harakat, qonunga ko‘ra, uning mansab yoki 
xizmat majburiyati hisoblanishi kerak. Yo‘l qo‘yib berish mansabdor 
shaxsning tayyorlanayotgan yoki sodir etilayotgan jinoyatning oldini olish 
imkoniyatiga ega bo‘la turib hech qanday chora ko‘rmasligi shaklida 
namoyon bo‘ladi. 
Mansabdor shaxs yo‘l qo‘yib berishga oldindan va’da bergan hollarda, 
uning harakatlari ishtirokchilikda yordamchi, deb kvalifikatsiya qilinmog‘i 
lozim. 
Mansabdor shaxsning mansab yoki xizmat mavqeiga ko‘ra jinoyat sodir 
etishga yo‘l qo‘yishi qonunga binoan hokimiyat harakatsizligi, deb 
baholanishi kerak. Yo‘l qo‘yishdagi harakatsizlik tayyorlanayotgan yoki 
sodir etilayotgan jinoyatning payini qirqish uchun biron-bir chora 
ko‘rmaslikda yoxud tayyorlanayotgan jinoyatning boshqa shaxslar sodir 
etgan jinoyat oqibatlarining oldini olish uchun chora ko‘rmaslikda 
ifodalanishi mumkin. 
Hokimiyat harakatsizligi moddiy tarkibli jinoyatdir. Fuqarolarning 
huquqlari yoki qonun bilan qo‘riqlanadigan manfaatlariga yoxud davlat 
yoki jamoat manfaatlariga ko‘p miqdorda zarar yoki jiddiy ziyon 
yetkazilishi tarzidagi oqibatlarning ro‘y berganligi jinoyatning zaruriy 
belgisi hisoblanadi. 
Hokimiyat harakatsizligi jinoyatga yo‘l qo‘yish bilan aloqador bo‘lgan 
hollarda, u jinoyat sodir etishga yo‘l qo‘yilgan paytdan e’tiboran