Maxsus qism iqtisodiyot sohasidagi jinoyatlar. Ekologiya sohasidagi jinoyatlar

Buxgalteriya hisobotlarini buzib ko‘rsatish 
deganda, xo‘jalik subyekti 
moliyaviy-xo‘jalik faoliyatining haqqoniy holatini aks ettirmaydigan har 
qanday harakatlar natijasida kelib chiqadigan ushbu oqibatlarni tushunmoq 
lozim. Ushbu harakatlar ma’lumotlarni to‘liq yoki qisman taqdim etmaslik, 
1
Бу хулоса Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик кодексининг 242—243- моддалари таҳлилидан келиб 
чиқади.
132 

---

balansni shakllantirishda ayrim usullardan foydalanish, buxgalteriya 
hisobotlarini buzib ko‘rsatishning aniq usullari va hokazo — jinoyatning 
kvalifikatsiyasiga ta’sir etmaydi. 
Buxgalteriya hisoboti deganda, tashkilotning mulkiy va moliyaviy holati 
hamda uning hisobot davri (oy, kvartal, yil) mobaynida buxgalteriya hisobi 
ma’lumotlari asosida belgilangan shaklda tuziladigan ma’lumotlarning 
yagona tizimi tushuniladi
1
. 
Xo‘jalik subyektining iqtisodiy nochorligini boshqacha yashirish 
belgisi bo‘yicha 
tadbirkorlik subyekti faoliyatining bankrotlik belgilarini 
aniqlash imkonini beradigan ma’lumotlarni davlatning vakolatli organlari 
tomonidan etarlicha olinmasligiga qaratilgan harakatlari natijalarini 
kvalifikatsiya qilish lozim. Bu usullar qatoriga, masalan, bank hisob 
raqamini yop-masligi va bu haqda vakolatli davlat organlariga xabar 
bermaganligi uchun hisob raqamida kam ahamiyatli operatsiyalarni 
amalga oshirib qo‘yish, buxgalteriya hisobotlarini, boshqa hujjat va 
ma’lumotlarni turli bahonalar bilan taqdim etmaslikni kiritish mumkin. 
Shuni e’tiborga olish lozimki, bankrotlikni yashirish ham, iqtisodiy 
nochorlikni yashirish kabi, davlat vakolatli organlariga ma’lumotlarni 
topshirmaslik, ya’ni xo‘jalik subyekti tomonidan hisobot berishi lozim 
bo‘lgan va ushbu organlarning Iqtisodiy nochor korxonalar ishlari 
bo‘yicha qo‘mitaga kerakli ma’lumotlarni taqdim eta olmasligidir
2
, 
bundan tashqari, xo‘jalik subyektining bankrotlikni real va potentsial 
kontragentlaridan yashirishidir. 
Jinoyat ko‘p miqdordagi zarar yetkazish tarzidagi ijtimoiy xavfli oqibat 
kelib chiqqan paytdan e’tiboran