Maxsus pedogogika 2016. indd

§18. Nutqning anatomik-fiziologik mexanizmlari

Nutq apparatining tuzilishi

Nutq apparati ikki qismdan tashkil topgan: markaziy (yoki 

boshqaruvchi) va pereferik (yoki bajaruvchi) nutq apparati.

Markaziy nutq apparati bosh miyada joylashgan. U bosh 

miya  qobig‘idan,  qobiq  osti  tugunlaridan  o‘tuvchi  yo‘llar, 

o‘zakdan (avvalo, uzunchoq miyada) yadrolar va ovoz, na-

fas,  artikulyasiya  muskullariga  boruvchi  nervlardan  tashkil 

topadi.

Nutq boshqa oliy nerv faoliyatining ko‘rinishlari singari, 

reflekslar asosida shakllanadi. Nutq reflekslari miyaning turli 

qismlari faoliyati bilan bog‘liqdir. Biroq bosh miya qobig‘ining 

ayrim bo‘limlari nutqning xosil bo‘lishida asosiy rol o‘ynaydi. 

---

92

93

Bular  chap  (chapaqaylarda  o‘ng)  yarim  sharning  peshona, 

chakka va ensa qismlaridir. Bosh miya qobig‘ining bu qism-

larida nutq faoliyatida faol ishtirok etuvchi:

1. Nutq hapakat analizatori;

2. Nutq ko‘ruv analizatori;

3. Nutq eshituv analizatori joylashgan.