Maxsus pedogogika 2016. indd

Jismoniy tarbiya

Jismoniy  tarbiya  –  salomatlikni  mustahkamlash,  har  to-

monlama  rivojlantirish,  mehnatga,  hayotga  tayyorlash,  ko‘r 

va  ko‘zi  zaiflarning shaxs  sifatida  kamol  topishida  birlamchi 

va ikkilamchi nuqsonlarni korreksiyalash va kompensasiyalash 

vositalaridan  biridir.  Jismoniy  tarbiya  ko‘r  bolalarni  har  to-

monlama tarbiyalashda harakatlanish, bilim va ko‘nikmalarni 

shakllantirishda  jismoniy  tayyorgarlikka  izchillik  qobiliyatini 

oshirishda yetakchi o‘rin egallaydi.

Ko‘r  va  zaif  ko‘ruvchi  bolalarni  jismoniy  rivojlantirishn-

ing asosiy vazifasi: harakat  kamchiliklarini korreksiyalashdan 

iborat. Ko‘r va zaif ko‘ruvchi bolalarda: tananing bo‘yi ham-

da  og‘irligi,  kamchiliklar,  ko‘krak  kengligi  va  boshqa  antro-

pometrik ko‘rsatkichlarning orqada qolishlari ushraydi.

Aksariyat  bolalarda  tayanch harakat apparatlaridagi  kam-

chiliklar kuzatiladi. Ko‘ruv organining kamchiligi va buzilishi 

bolalarda harakat qobiliyatlarining shakllanishida o‘z ta’sirini 

ko‘rsatadi.  Harakatlanish  qobiliyatlariga:  kuchlilik,  shaqqon-

lik, shidamlilik, koordinasiya mushtarakligi kabilar kiradi. Bo-

ladagi fazodan qo‘rqish hissi bolani juda kam harakatlanishga 

majburlab, xatto ta’bir joiz bo‘lsa, «O‘troq» qilib qo‘yadi. Oqi-

batda uning qiziquvchanligi, izlanuvchanligi so‘nadi.

Nima qilmoq kerak? Ko‘r va zaif ko‘ruvchi bolalarda jis-

moniy ta’lim berish jarayonida bolalarning yosh xususiyatlari 

va yakka imkoniyatlariga, ko‘ruv organining buzilish xarakteri 

va klinik shakllariga, rivojlanishning nuqsonlariga katta e’tibor 

bermoq zarur.

Ko‘r  va  zaif  ko‘ruvchi  bolalarda  jismoniy  tarbiya  berish 

tizimiga quyidagilar kiradi:

1)  jismoniy  sog‘lomlashtiruvchi  mashg‘ulotlar  (kundalik 

faoliyat  davomida),  (ertalabki  gimnastika,  sayr  o‘yinlari  va 

boshqalar);

2) maxsus jismoniy tarbiya mashg‘ulotlari;

3) guruhdan tashqari jismoniy tarbiya.

Ko‘rishida nuqsoni bo‘lgan bolalarning barchasi o‘z kasal-

liklarini klinik shakliga, qobiliyatidan qat’iy nazar quyidagisha 

mashqlarni bajaradilar:

 

●

saflanish va qayta saflanish;

 

●

predmetli va predmetsiz umumrivojlantiruvchi mashqlar;

 

●

ko‘krakni to‘g‘ri shakllantiruvchi mashqlar;

 

●

muvozanatni saqlash uchun mashqlar;

 

●

ritmik mashqlar;

 

●

bir maromda yugurish va yurish mashqlari;

 

●

emaklash mashqlari;

 

●

kichik hajmli to‘plarni otish;

 

●

o‘rtacha maromda toza havoda sayr qilishni tashkil etish.

Yo‘naltirilgan  jismoniy  tarbiya  va  mashg‘ulotlar  davomi-

da qo‘llanilgan korreksion va kompensator ishlar ko‘r va zaif 

ko‘ruvchi bolalarning funksional ko‘rish qobiliyatini yaxshilas-

hga yordam beradi.