|
5. Sharq mutafakkirlarining axloqiy tarbi haqidagi qanday asarlarini bilasiz?
Yordamchi maktablardaiehnat tarbiyasi
Y ordam chi m aktablardagi mehit tarbiyasi nuqsonli b olalarni
m eh n a t faoliyatida tarbiyalash m ajuasidir, deyiladi defektologik
lug‘atda. Hozirgi davrda m ehnat tarbtsi boshqa tarbiya turlaridan har
taraflam a ustunligi bilan ajralib turii kerak. Maxsus m aktablardagi
m ehnat esa alohida tashkil etilishi lim. Chunki m ehnat faoliyatida
nuqsonli bolalardagi psixofizik yetislt)vchiliklar ko‘proq tuzatiladi va
b a rta ra f etiladi. M eh n at ja ra y o n h yordam ch i m ak tab bolalarin i
atroflicha rivojlantirish va hayotga, ehnatga tayyorlashning asosidir.
Bu m aktablardagi m ehnat tarbiyasirs
vazifalari
o ‘quvchilarni m ehnat
V
malakasi va ko‘nikmalari bilan qurollantirish, m ehnatga m uhabbat ruhida
tarbiyalash, ularda jam oa hislarini tarkib toptirish va xulq m e ’yorlarini
shakllantirishdan iborat. Maxsus m aktablardagi m ehnat tarbiyasi turli
faoliyat la rda: o ‘quv, maishiy va ijtimoiy m ehnatda amalga oshirib boriladi.
Bu m ehnat turlarining barchasi bir-biri bilan uzviy b o g iiq b o lib , har
biri o kziga xos xususiyatlarga ega. O kquv m ehnatida o kquvchilar mehnatda
kerak boMadigan bilimlarni egallasalar, maishiy m ehnatda oddiy, sodda,
tushunarli m ehnat turlari bilan tanishadilar.
N uqsonli b olalarni tartiyalashda
ijtim oiy foydali m ehnat
katta
aham iyatga ega. Bularga o ‘z-o‘ziga xizmat qilish, turli kechalar tashkil
etish va o ‘tkazish, ko^rgaznalar,
tanlovlar,
m aktabni
o b o d o n -
lashtirish ishlari, hosilni yijkishtirib olish, to ‘garak ishlari va boshqa
q a to r m eh n at turlari kiradi Bu m ehnat turlari m azm u n in in g tu rli-
tu m a n lig i n u q so n li b o la la n in g keng h ajm da bilim eg allashlariga
im koniyat yaratadi. Maxsu; m aktablardagi m ehnat tarbiyasi ishlab
chiqarish m ehn atlarida samaali natijalar beradi. M ehnat orqali bolalar
turli fanlarga oid nazariy blimlar olish bilan birga, ularda shaxsiy
sifatlar shakllanib borishi as>sida m ehnat davolash vazifalarini ham
o 'ta y d i. B archa m eh n at jaiy o n larid ag i x a tti-h a ra k a tla r oqibatid a
fiziologik jara y o n la r yaxshilaib boradi, ruhiyatga ijobiy t a ’sir etadi.
U larn in g irodaviy sifatlarinishakllantiradi.
U lar faoliyatiga tash
kiliy m a ’no b erad i, asosiys m eh n at tufayli aqli z a if b o lala r o ‘z
k a sallik larig a oid fik rla rd a c h a lg ‘iydilar. L ekin b u n d a m e h n a t
topshiriqlari bolalar kasalligiarajasiga, xususiyatlariga qarab berilishi
kerak, shundagina yaxshi natijarga erishish mumkin. Pirovard-natijada
m ax su s m a k ta b la rn i, x u su si, y o rd a m c h i m a k ta b la rn i tu g atgan
b olalar turli tashkilotlarga ishi joylashadilar (S.Sh.A ytm etova. 1986).
T ajribalar ham da ilmiy iinishlarning ko‘rsatishicha, yordam chi
m aktab o kquvchilari m ehnat faiyatining turli jabhalarida muvaffaqiyatli
ishtirok etishlari m um kin. Jam »bolib m ehnat qilish asosida o ‘quvchilar
aqliy, estetik, jism oniy rivojlib, ularning dunyoqarashlari, axloqiy
s ifa tla ri, x a ra k teri sh a k lla n ib o ra d i. Aqli z a if b o la la rn i m ehnat
tarbiyasisiz korreksion rivojlairishni ta s a w u r etish m um kin emas.
Y ordam chi m aktablarda m ehr tarbiyasini amalga oshirishda mehnat
haqida suhbatlar, ayrim m ehnjam oalari haqida hikoya qilib berish,
m a s h h u r , ilg ‘o r k is h ila r tC r is id a m a ’Iu m o t b e ris h , q ish lo q
m ehnatkashlari haqida savol-jaMar tashkil etish yaxshi natijalar beradi.
T urli m avzularda qiziqarli suhbar o4kazish aqli zaif bolalardagi qator
salbiy sifatlarning to ‘g‘rilanish olib keladi. «Barcha kasblar kerak»,
«B izning rejalarim iz - bizni sevgan ishim iz», «B archa m ehnat
faxrlidir», «CTsimliklarni asrangm av zu lar b o la la r tom o n id am v ib o krg an ilad i. «Ish lab chiqarish
148
korxonalariga sayohat uyushtirish orqali maktab m ehnat ustaxonalaridagi
m ehnatga b o sh q a ch a m u n o sa b a td a
boM adilar»,— deb ta ’kidlaydi
Ya.Ya.Karvalis.
Demak, sayohat faqat tomosha uchun o ‘tkazilmaydi, balki bolalarda
ijtimoiy ongni shakllantirishga ham xizmat qilar ekan. Buning uchun maxsus
tayyorgarlik ishlari olib boriladi. Turli korxonalarga, jam oa xo‘jaliklariga
ekskursiyalar uyushtirish asosida aqli zaif o ‘quvchilarda o ‘ziga xos ishonch
hosil qilinadi. Hayotda asosiy narsa — vijdonan mehnat qilish kerak, degan
fikr paydo boladi. Mehnatdagi yutuqlar uchun berilgan turli mukofotlar,
tanqidiy surat ko‘rish asosida yordam chi maktab o ‘quvchilari qanday
yashash, ishlash kerakligi haqida
Download Do'stlaringiz bilan baham: |
