Maxsus pedagogika

Yordamchi  maktabda jismoniy  tarbiya  ishlarini 
olib  borishning  o‘ziga xosligi
Yordamchi  maktabda  jismoniy  tarbiya  ishlarini  olib  borishda  kun 
tartibiga rioya qilmaslik yordamchi maktabda yomon oqibatlarga olib keladi. 
Yordamchi  maktab o‘quvchilarining salomatligiga, o ‘quv faoliyatiga salbiy 
ta’sir ko‘rsatadi. Aqli zaif o ‘quvchilarga  korreksion ta’lim-tarbiya berishda 
o ‘z  vaqtida  ovqatlanish,  uxlash,  dam  olish,  ochiq  havoda  sayr  qilish, 
aqliy  va jismoniy  mehnatni  tartib  bilan  almashtirish  lozim.
Yordamchi  maktabda kun tartibiga rioya qilmaslik yordamchi  maktab 
o ‘quvchilarining  a ’zoi  badanini  bo‘shashtiradi,  tana  hujayralarining, 
xususan,  bosh  miya  hujayrasining  ishlashini  susaytiradi.  O'qituvchilar 
aqli  zaif o'quvchilarning  maktabda  ham,  uyda  ham  kun  tartibiga  amal 
qilishini muntazam amalga oshirishni kuzatib boi ishlari  shart. Yordamchi 
maktabda kun tartibini tuzishda o ‘quvchilar yoshi albatta  hisobga olinishi 
zarur.
Jism oniy  mashqlar  yordamchi  maktab  o'quvchilarining  somatik 
kasalliklarini  inobatga olgan  holda tanlanadi.  Ciainki  yordamchi  maktab 
o ‘quvchilarinmg deyarli barchasi somatik  kasailiklarga ega  (yurak parogi,
175

---

jigar va buyrak  yetishmovchiliklari,  bosh  miya  bosimining  tez-tez  oshib 
turishi  va  boshqalar).
Shu bois yordamchi maktab o ‘quvchilari aynan shu ta ’sirlar natijasida 
tuzilishi  jihatidan  murakkab  b o ‘lgan  harakatlarni,  katta  tezlikdagi 
harakatlami bajarishda qiyinchiliklarga duch kelishlari va sog‘liqlariga zarar 
qilishi  mumkin.
L ekin  bu  degan  so ‘z  jism o n iy   ta rb iy a  y o rd am c h i  m aktab 
o ‘quvchilariga  mumkin  emas,  degan  so‘z  emas.  Yordamchi  maktabda 
jismoniy  tarbiya  o ‘qituvchisi,  vrach-pediatr,  oligofrenopedagog  bilan 
birgalikda yordamchi maktab o ‘quvchilariga  barcha kasalliklari va yoshini 
inobatga olgan  holda mashqlar tanlanadi va  rejalashtiriladi.  Davolovchi 
jism oniy  tarbiya  mashqlari  yordamchi  maktab  o ‘quvchilari  asablari 
m a jm u a si  fa o liy a tig a   h a m ,  x u su sa n ,  b o sh   m iy a  q o b ig ‘idagi 
harakatlantiruvchi  qismiga ham ta’sir etadi,  natijada ular harakatlarining 
bir-biriga  uyg‘unligi  yaxshilanadi,  harakatlarida  muvofiqlik,  aniqlik, 
zaruriy  kuch  va  ritm  hosil  b oiadi.  Yordamchi  maktab  o ‘quvchisining 
aynan  shu  ta ’sirlar  natijasida  tuzilish  jihatidan  murakkab  boim agan 
harakatlarni  bajarishi  jism oniy  m ehnat  m ashg‘uIotlari  uchun  ham 
muhimdir.
Yordamchi maktabda jismoniy tarbiya vositalari — gimnastika, harakatli 
o ‘yinlar,  badantarbiya,  xalq  an ’analari  va  ayrim  sport  turlari  yetakchi 
hisoblanadi.