Maxsus pedagogika

Sharq  mutafakkirlari  merosida  bolalarni  ma’naviy-axloqiy 
tarbiyalash  masalalari
Bu borada yordamchi maktab o'quvchilariga tushunarli bo‘lgan, ularning 
diqqatini o ‘ziga jalb qiladigan,  ularning hayot tajribalaridan namuna olgan 
holda  hikoyalar  tanlash  kutilgan  natijalar  beradi.  Yordamchi  maktabda 
darsga  tanlangan  matnlar  qiziqarli,tili  sodda  va  tushunarli,  fikrlashga 
undovchi,  evristik xarakterda  bo‘lsa  maqsadga  muvofiq bo‘ladi.  Masalan, 
bu  borada  ma’rifatparvar  adib  M unawarqori  Abdurashidxonov  (1878— 
1931)ning «Adibi avval»,  «Adabi soniy» kitoblari darslik-majmua yo‘sinida 
yozilgan bo‘lib,  ko‘plab she’riy va nasriy hikoyalami o ‘z ichiga olgan.  Ular 
mavzuiga ko‘ra har xil. Ko‘pchiligi tarixiy mavzuda bo‘lib, yo‘nalishiga ko‘ra 
ibratomuz pandlardan tashkil topgan, tili sodda, o'qilishi qiziqarli.  Masalan, 
«Adabi soniy»dagi ilk hikoyalardan biri «Iskandar ila Arastu» deb nomlangan. 
« 0 ‘tgan  zamonda  Iskandari  Rumiy  degan  bir  podshoh  bor  edi,—  deb 
boshlanadi  hikoya.  — Oning Arastu  otlig*  bir olim  va dono ustozi  bor edi. 
Iskandar Arastuni o‘z yoniga bosh vazir qilib olib, barcha mamlakat ishlarini 
topshirgan  edi.  Bir ish  qilsa shuning maslahati  ila qilur edi.  Eshikdan kelsa 
o'midan turib joy berur edi.  0 ‘zining otasidan ortiq izzat va hurmat qilurdi. 
Bir  kun  vazirlardan  biri  Iskandardan  so‘radiki,  «Na  uchun  Arastuni 
otangizdan  ortiq  izzat  qilursiz?»  Iskandar  aytdi:  «Otam  go‘yoki  meni 
osmondan  yerga  tushurdi,  ya’ni  otam  meni  dunyoga  kelmog'imga  sabab 
bo‘ldi.  Ustozim ilmu adab o ‘rgatub, martaba va izzatimni ortmog‘iga sabab 
bo‘ldi.  Shuning  uchun  ustozimni  otamdan  ortuq  izzat  qilurman.
Bu  hikoyadan  hissa  nadur?  Bolalarning  o ‘zlari  topsunlar».
Yuqorida  keltirilgan  misollaming  talabi  aynan  hozirgi  zamon  talablariga 
mos tushadi. 0 ‘quvchilar o‘zlari mustaqil fikrlab «Ustoz otadan ulug1» ekanligini 
yodlariga tushiradilar va  ular mustaqil  ravishda qissadan hissa chiqamdilar.
Bunday  korreksion-tarbiyalovchi  ishni  muntazam olib  borish samarali 
natijalar  beradi.
Shuningdek,  «Avesto»da shunday fikrlar ham uchraydiki, ular bugungi 
kunda  tibbiyot  fani,  pedagogika  fani  va  olimlari  tomonidan  to‘la  e’tirof 
etilmoqda.  Masalan, «Avesto»da qarindoshlar o ‘zaro oila qurishi man etiladi. 
Bundan  tashqari,  mazkur  asarda  bola  tarbiyasining  ijtimoiy  ahamiyati 
masalasi  ham  o‘z  aksini topgan.