Maxsus pedagogika” fakulteti dekani D. A. Nazarova

II BOB. Bolalarda uchraydigan tovushlar talaffuzidagi kamchiliklarni bartaraf etish

2.1 Bolalarda uchraydigan tovushlar talaffuzidagi kamchiliklarni bartaraf etish texnologiyalari

Tovushlar talaffuzining holati logopedik praktikada umumiy qabul

qilingan quyidagi tartib bo`yicha tekshiriladi. Bolaga narsalarga oid rasmlar
ko`rsatiladi, bunda rasmdagi narsalarni ifodalovchi so`zlar ichida tekshirilayotgan
tovush uch o`rinda kelishi kerak: so`zning alohida talaffuzida, bo`g’inlarda,
so`zlarda va jumlalarda tekshiriladi.

O`zbek tilida so`zda undosh tovushlarning mos kelishi:

Sirgaluvchi tovushlar (s, z, s);

Shipillovchi tovushlar (sh, j, ch);

Sanor tovushlar (l, r, ng);

Til orqa, chuqur til orqa tovushlar (k, g, x, k, g, x);

Jarangli tovushlar (v, b, d);

Unli tovushlar (a, o, u, u).

Rasmlarni tanlash me’yorlari:

- maktabgacha yoshdagi bolalarning tushunishi uchun mos bo`lishi;

- idrok tasvirlangan so`ratga nisbatan qiziqishni va ijobiy hissiyotli

munosabatni uygotish;

- hayotiy vaziyatlarning aks ettirilishi.

Tovushlar talaffuzidagi kamchiliklar xususiyati bo`yicha biz quyidagi

shakllarni belgiladik:

a) tovush yo`qligi; b) tovushning almashtirilishi; v) tovushlarning nutqda

mustaxkam bo`lmasligi (bunda tovush ba’zi so`zlarda to`g’ri talaffuz etiladi, ba’zi
so`zlarda esa boshqa tovushlarga almashtiriladi); g) tovushni buzib talaffuz etish.