Maxsus pedagogika” fakulteti dekani D. A. Nazarova

Bolalar nutqining grammatik tomonini o`rganish

Buning uchun bolalarga quyidagi vazifalarni bajarish taklif etiladi:

- syujetli rasmlar asosida gap tuzish;

- narsalarga oid rasmlardan foydalangan holda birlikdagi otlardan

ko`plikdagi otlarni hosil qilish (koptok-koptoklar, kalam-kalamlar, kitob-kitoblar
va hokazo);

- otlardan kichraytirish - erkalash shakllarini hosil qilish. Masalan: uyuycha, stol-stolcha;

- otlardan sifat yasash.

Bunda asosiy diqqat bolalarning kay tarzda gap tuzishiga qaratiladi.

Bolaga rasmlar yoki davomli rasmlar asosida hikoya qilish, oddiy va murakkab
mazmunli matnlarni so`zlab berish taklif etiladi. Bunda so`zlarni bog’lab, matn
mazmunini kay darajada so`zlab berishi va undagi kamchiliklar hisobga olib
boriladi. Bolaning nutq faolligi darajasi, monologik suhbatga oid nutqdan
foydalanish imkoniyatlari belgilanadi. Bundan tashqari, bolaning nutqiy
muomalada tashabbuskorligi, she’r, ashula bilishi kabilar ham hisobga olib
boriladi.
Bolaning faqat nutqini emas, balki uning ruhiy xususiyatlarini, shaxsining
e’tibor talab tomonlari, aqliy holatini ham o`rganib boriladi. Logoped tekshirish
jarayonida bolani faqat kuzatib, u bajargan vazifalarni baxolabgina kolmay, balki
kerak bo`lganda bolaga yordam berishi lozim. Tekshirish jarayonida bola faoliyati,
uning Qiziqishi, muvaffakiyat va muvaffakiyatsizlikka munosabati, qiyinchilikni
qanday qabul qilishi va uni bartaraf etish usullari, yo`l quyilgan xatolarni
to`g’rilash kobiliyatini hisobga olish lozim.

Bolani charchatib kuymaslik, shuningdek, bola harakatining faollik

darajasini pasaytirmaslik uchun tekshirish vaqtida ish turlarini uzgartirib turiladi.
Ish jarayonida bolaga va uning ota-onasiga bo`lgan munosabat, xushmuomalalik
bilan tekshirish ruhiy-terapevtiv ta’sir etish asosida bo`lishi kerak. Tekshirish
usullari bir xillikka ega bo`lmay, balki hamma vaqt xususiy yo`nalishdadir.To`g’ri
tashkil etilgan tekshirish ishlari tabaqalashtirib aniqlash masalalarini hal etishga
imkon beradi va shu qatorda tuzatishga qaratilgan ish uslublarini to`g’ri tanlashda
katta ahamiyatga egadir.