Maxsus idishlarga toplagan va massasini aniqlagan. Xix-asirga kelib

Alkinlarda sifat reaksiyalari

Aniqlanadigan modda	reagent	reaksiya	Reaksiya natijasi
R-C ≡ C-R1	Br2 ning organik erituvchida yoki suvdagi eritmasi (bromli suv)	R-C ≡ C-R1 + Br2 → R-CBr = CBr-R1 + Br2 → R-CBr2 - CBr2-R1	Natijada Br2 ning sariq-jigarrang rangi yo`qoladi.
R-C ≡ C-H	Amiyaklik kompleks birikmalarning suvdagi eritmasi [Ag(NH3)2]OH	C H3CCH + [Ag(NH3)2]OH→ R-C≡CAg + 2NH3 + H2O	Natijada molekula oxirida 3 bog` tutgan alkinlar sariq rangli chokmaga tushadi. Alkin tarkibidagi 3 bog` tutgan uglirodlarning birida vadarod atomi bo`lmasi bunday reaksiyaga kirishmaydi
	Amiyaklik kompleks birikmalarning suvdagi eritmasi [Ag(NH3)2]OH	C H3CCH + [Ag(NH3)2]OH→ R-C≡C-Cu + 2NH3 + H2O	Natijada molekula oxirida 3 bog` tutgan alkinlar qizil rangli chokmaga tushadi. Alkin tarkibidagi 3 bog` tutgan uglirodlarning birida vadarod atomi bo`lmasi bunday reaksiyaga kirishmaydi

[Ag(NH₃)₂]OH

3.Benzol
Benzol, Umumiy fоrmulasi C₆H₆ bo’lgan benzоl qatоri arоmatik uglevоdоrоdlarining yon zanjirida C skeleti izоmeriyasi, ayrim hollarda optik izomeriya va halqada hоlat izоmeriyasi kuzatiladi.
Benzоl C6H6 va tоluоl (metilbenzоl) C6H5CH3 ning aromatik izоmerlari yo’q:

Aniqlanadigan modda	reagent	reaksiya	Reaksiya natijasi
Benzo`l	HNO3 + H2SO4 aralashmasi	C 6Н6 + HNO3+ H2SO4 ^t^0^C, C6H5-NO2 + H2O+ H2SO4	a chchiq bodomning hidi bilan ochiq sariq rangli qattiq suyuqlik hosil bo`ladi

4.Toluol
OLUOL (ispancha tolu — Tolu balzami — shundan ilk bor Toluol olingan) , metilbenzol, C₆H₅CH₃ — aromatik uglevodorod; yonuvchan, rangsiz suyuqdik, benzol hidi keladi;

Aniqlanadigan modda	reagent	reaksiya	Reaksiya natijasi
	KMnO4  FeCl3	C6Н5-СН3 + KMnO4 + H2SO4 → C6Н5-COOH + H2O + K2SO4 + MnSO4 C6Н5OH + FeCl3 → (C6Н5O)3Fe + HCl	1.Eritma rangsizlanadi 2. Eritma binafsha ranga bo`yaladi

5.Fenol
Fenol: Benzol halqasini tashkil etgan uglerod atomlarida gidroksil Guruh saqlagan birikmalar fenollar deyiladi. Fenollar gidroksil guruh soniga qarab, bir atomli, ikki atomli va uch atomli fenollargab o ‘linadi:

Aniqlanadigan modda	reagent	reaksiya	Reaksiya natijasi
	To'yingan Br2 erutmasi (brom suv)	C6Н5OH + 2Br2 → C6Н2Br3OH↓ + HBr	Muayyan hid bilan oq cho'kma hosil bo'lishi
	FeCl3 eritmasi+ fenolfndlien	C6Н5OH + FeCl3 → (C6Н5O)3Fe + HCl	Eritma binafsha ranga bo`yaladi

→

5.Anilin
Anilin: Aromatik aminlarning eng oddiy vakili anilin C6H5N H 2 dir. Uni benzolning molekulasidagi vodorod atomining o'rnini aminogaippa olgan hosilasi yoki ammiakning bitta vodorod atomi fenil radikaliga almashingan hosilasi sifatida qarash mumkin. Anilinning struktura formulasi quyidagicha:

Aniqlanadigan modda	reagent	reaksiya	Reaksiya natijasi
	xlorli ohak eritmasi CaOCl2 (rangsiz)	C6H5NH2 + 3CaOCl2 →  C6H5NO2 + H2O + 3CaCl2	Eritma binafsha rangga bo`yaladi

6.Spirtlar
Tarkibida bir yoki bir necha gidrоksil guruh (-OH) tutgan alifatik uglevоdоrоd hоsilalari spirtlar (alcohol) deyiladi. Mоlekula tarkibidagi -ОH guruhlar sоniga ko’ra bir atоmli (1ta ОH), ikki atоmli (2ta ОH), uch atоmli (3ta ОH) va ko’p atоmli spirtlar bo’ladi.

Aniqlanadigan modda	reagent	reaksiya	Reaksiya natijasi
C2H5OH	1.to'yingan I2 + NaOH eritmalari aralashmasi 2. CuO (teshilgan mis sim)	C2H5OH + I2 + NaOH → CHI3↓ + HCOONa + NaI + H2O C2H5OH + CuO → Cu↓ + CH3-CHO + H2O	1.CHI3 nozik kristalli cho'kindilarning shakllanishi o'ziga xos hid bilan ochiq sariq rangga ega 2 .metall misning chiqarilishi, asetaldegidning o'ziga xos hidi

Yodoform (CHI₃)

7.Gidrokso birikmalar
Tarkibida bir yoki bir nechta –OH gruh saqlagan ugkivadarodlar.
Umumiy formulasi R-OH

Aniqlanadigan modda	reagent	reaksiya	Reaksiya natijasi
R-OH	Natriy metalli Na	R-OH + Na → R-O-Na + H2↑ C6H5-OH + Na → C6H5-O-Na + H2↑	gaz pufakchalari (H2), rangsiz jelatinli massa shakllanadi

8.Efirlar
Spirt yoki fenоllardagi ОH guruh vоdоrоdining birоr guruhga almashgan hоsilalari efirlar deyiladi. Ushbu radikal tabiatiga bоg’liq hоlda efirlar 3 хil bo’ladi: 1) uglevоdоrоd radikali (CH3-, C2H5-, C3H7- kabi) saqlоvchi оddiy efirlar (простые эфиры, ethers); 2) nооrganik kislоtalarning murakkab efirlarida (эфиры минеральных кислот, esters of minaral acids) kislоrоdli nооrganik kislоta qоldig’i (-NO, -NO2, -SO3H) bo’ladi; 3) karbоn kislоtalarning murakkab efirlarida (сложные эфиры карбоновых кислот, esters) u karbоn kislоta qоldig’i, ya’ni atsil guruhi (CH3CO-, C2H5CO-, C6H5CO-) bo’ladi.

Aniqlanadigan modda	reagent	reaksiya	Reaksiya natijasi
CH3-C(O)-O-C2H5	Isitish paytida NaOH mavjudligida H2O (gidroliz)	CH3-C(O)-O-C2H5 + H2O ↔ CH3COOH + C2H5OH	maxsus hid

9.Glyukoza
G lyukoza (sinonimlari: uzum shakari, dekstroz;C.6H12O6C.6H12O6) olti uglerod atomi va bir aldegid guruhiga ega monosaxarid bo'lib, shuning uchun aldogeksozalarga tegishlidir.Stereoizomer D-glyukoza biokimyoviy ahamiyatga ega.Erkin shakldan tashqari, shirin mevalarda, asalda va qon deb ataladigan shaklda uchraydi. shakar, u biokimyoviy ahamiyatga ega disaxaridlar (masalan, laktoza) va polisaxaridlarning (masalan, tsellyuloza, kraxmal, glikogen) bir qismidir.

Aniqlanadigan modda	reagent	reaksiya	Reaksiya natijasi
C3H5(OH)3	Yangi cho'kkan mis (II) gidroksid ichida yuqori ishqoriy muhit		Y orqin ko'k rangli eritma

10.Aldegit gruh
Tarkibida karbonil guruh > С - 0 tutgan birikmalar oksobirikmalardeyiladi. Oksobirikmalarsinfiga aldegid va ketonlarkiradi. Uglevodorod molekulasidan bir yoki bir necha vodorodni

guruhiga almashinishidan hosil b o ‘lgan birikmalarga aldegidlar deyiladi (chumoli aldegid bundan mustasno). Aidegidlarning umumiy formulasi

Aniqlanadigan modda	reagent	reaksiya	Reaksiya natijasi
	Ag2O ning amiyakli eritmasi		Idish devorida yaltiroq kumush hosil bo`ladi (Kumush ko`zgu reksiyasi)
	Yangi cho`ktirilgan Cu(OH)2		Q izil rangli Cu2O hosil bo`ladi

11.Karboksil
Tarkibida karbоksil guruhi –C(О)ОH tutgan birikmalar karbоn kislоtalar (карбоновые кислоты, carbon acids) deb ataladi. Karbоksil guruhlar sоniga ko’ra bir asоsli (mоnоkarbоn), ikki asоsli (dikarbоn) va ko’p asоsli (pоlikarbоn) kislоtalar bo’ladi.
Bir asоsli to’yingan karbоn kislоtalar (umumiy fоrmulasi RCOOH, CnH₂nO₂ yoki C_nH_2n+1COOH) gоmоlоgik qatоri chumоli kislоtadan (HCООH) bоshlanadi.

Aniqlanadigan modda	reagent	reaksiya	Reaksiya natijasi
R-COOH	Spirt+H2SO4		O`ziga has hidi va murakkab efir hosil bo`ladi.
HCOOH	Ag2O ning amiyakli eritmasi		Idish devorida yaltiroq kumush hosil bo`ladi (Kumush ko`zgu reksiyasi)
C17H33COOH	KMnO4 Eritmasi(pushti) yoki I2 (jigarrang) yoki Br2 (sariq)		Eritma rangsizlanadi

12. Asetat
Sirka kislota rakibidagi karbonil guruhning vadarod metall birikishidan hosil bo`lgan tuzlari ga atsetatlar deyiladi.

Aniqlanadigan modda	reagent	reaksiya	Reaksiya natijasi
CH3COONa	FeCl3 eritmasi		Eritma rangi qizil-jigarrangga bo`yaladi.

13.Natriysteorat
Natriy stearati stearik kislota natriy tuzidir. Bu oq qattiq-eng keng tarqalgan sovun. Ko'p turdagi qattiq deodorantlar, kauchuklar, lateks bo'yoqlari va siyohlarda mavjud.

Aniqlanadigan modda	reagent	reaksiya	Reaksiya natijasi
C17H35COONa	H2 O (gidroliz) + fenolftalien		Eritma rangi malina ranga kiradi
	Ca^2+Tuzlari to`yingan eritmasi		Kulrang cho`kma tushadi
	Konsentrlangan anorganik kislota		Oq rangli cho`kma

14.Oqsillar

Oqsillar barcha o'simlik va hayvonlar organizmi uchunjuda zarur moddalardan biridir. Oqsillar o'simlik protoplazmasiningasosini tashkil etadi. Ular hayvonlamingqoni, suti, muskuli va tog'ayi tarkibida bo'lib muhim hayotiy roi o‘ynaydi. Oqsillar soch, tirnoq, teri, pat, jun, ipak tarkibiga ham kiradi. Shuningdek, tuxumning asosiy qismini tashkil etadi. Oqsil moddalami o‘simliklartuproq tarkibidagi

Aniqlanadigan modda	reagent	reaksiya	Reaksiya natijasi
Fenilalanin	Konsentrlangan HNO3		E ritma rangi sariq rangga o`zgaradi

Hulosa
Organik moddalarning tarkibibni to`g`risida ma’lumot olish texnologik jarayonlarni boshqarish, ilmiy tekshirish, atrof-muxuni muhofaza qilish, kaslaliklar sababini aniqlash va boshqa maqsadlarsda muhum ro`l o`ynaydi.

https://uz.warbletoncouncil.org/alquenos-11142 alkenlar
https://scienceforyou.ru/teorija-dlja-podgotovki-k-egje/kachestvennye-reakcii-na-organicheskie-veshhestva
https://bingoschool.ru/manual/blog/24/