Maxsus fanlarni oʻqitishda qoʻllanadigan oʻqitish metodlari. Filologik ta’limda zamonaviy yondashuvlar

M.A.Ribnikova: «Metodika — bu vaqtni tejash malakasi, oʻquvchi kuchlarini oqilona sarflash, oʻquv materialidagi asosiy va bosh narsani topish malakasi, jamoa mehnatini tashkil qilish san’ati, bu oʻquvchilardagi xilma-xil individualliklarga tayanadigan ta’sir tizimidir».
V.V.Golubkov: «Barcha metodikalar, ularning qaysi bir fanga aloqadorligidan qatiy nazar, oʻqituvchining ish prinsiplari, material va metodlarini muayyan ketma-ketlikda, izchillikda koʻrib chiqishiga hamda uchta eng asosiy, ya’ni nima uchun, nimani va qanday, degan savollarga javob berishiga koʻra bir-biriga oʻxshaydi».
N.I.Kudryashev: «Adabiyot oʻqitish metodikasi oʻquvchilarni oʻquv predmeti sifatida tarbiyaviy ahamiyat kasb etib, adabiyotni oʻqitishdagi ijtimoiy jarayon manbai boʻlgan va unga toʻg‘ri rahbarlik qilish maqsadida bu jarayonning qonuniyatlarini ochishni oʻz oldiga maqsad qilib qoʻygan xususiy pedagogik fandir».
A.Zunnunov: «Adabiyot oʻqitish usuli pedagogika fanining uzviy qismi boʻlib, badiiy adabiyotni tadqiq etadi, adabiyot oʻqitish shartlari va usullarini ilmiy asosda ishlab chiqish va tatbiq etish, sinfda va uyda oʻqish, shuningdek, sinf va maktabdan tashqari mashg‘ulotlarning shakli va usullarini ishlab chiqish bilan shug‘ullanadi. Uning asosini badiiy asarni ta’lim va tarbiyaning muhim vositasi sifatida oʻrganish, oʻquvchilarni estetik tarbiyalash jarayoni tashkil qiladi. Shu jarayonda oʻqituvchi yozuvchi yaratgan badiiy obrazlarning ahamiyatini oʻquvchilar ongiga singdiradi, badiiy obrazning mohiyatini ochadi, oʻquvchilarning ma’naviy dunyosini boyitadi».
“Adabiyot oʻqitish metodikasi” fani bu fanning tarixi va rivojlanish bosqichlarini koʻrsatish, bu bosqichlarning har biriga xos boʻlgan asosiy unsurlarni tahlil qilish, badiiy asarni tahlil qilish va uni oʻquvchilar tomonidan qabul qilinishidagi oʻziga xos xususiyatlarni koʻrsatish, badiiy asarni tahlil qilishda ularning tur va janr xususiyatlariga e’tibor berish, ta’lim bosqichlarida faqat badiiy asarning oʻzini emas, balki ularga bog‘liq ravishda adabiy-nazariy tushunchalarni ham oʻrganish zaruriyatini va yoʻl-yoʻriqlarni koʻrsatish, adabiyot darslarini tashkil etish, adabiyotdan sinfdan tashqari va mustaqil ishlarni tashkil etish, ularning og‘zaki va yozma nutqlarini oʻstirish yoʻllarini koʻrsatish bilan kifoyalanmasdan oʻquvchilarning oʻz ustilarida muntazam ishlash, mustaqil ijodiy ishlarni tashkil etish yoʻllarini koʻrsatishi bilan ham muhimdir.
Boʻlajak adabiyot oʻqituvchilari oʻz ish faoliyatlarida oʻquv-tarbiya jarayonlarining insonparvarlashuviga, ta’lim jarayonida har bir oʻquvchining alohida, oʻziga xos boʻlgan tabiiy-ijodiy imkonlariga e’tibor berishi maqsadga muvofiq boʻladi. Bizning maktablarimizda badiiy adabiyot yaxshi insoniy fazilatlarni targ‘ib qilishga, urushni, zoʻravonlikni qoralab, tinchlikni, xalqlarning osoyishta hayoti va oʻzaro doʻstligini ulug‘laydigan, xunuklikdan nafratlanib, goʻzallikni targ‘ib etadigan, oʻsib kelayotgan avlodga yuksak ma’naviy fazilatlarning shakllanishi va rivojlanshiga imkon beradigan xislatlari bilan e’tiborlidir.
Bir xil mavzuni bir xil hajmdagi vaqt oralig‘ida turlicha oʻqituvchilarning nihoyatda turli-tuman tarzda yoritib berishlari hayotda koʻp kuzatiladigan hodisa. Ularning orasida eng ma’quli hozirgi jamiyatimiz muammolari bilan koʻproq aloqadorlikni ta’minlagani, zamonaviy texnologiyalardan oʻrinli va unumli foydalanganlari, bolalarning yosh xususiyatlari, adabiy tayyorgarliklariga tayanib turib ularning mavzuga ham, adabiyot fanining oʻziga ham qiziqishlarini eng koʻp darajada oshira olganlaridir.
Aslida adabiyot oʻqitishning