Maxsus fanlarni o’qitish metodikasi O’quv uslubiy majmua magistratura yo’nalishi

O’quv maqsadlariga asoslanganlik
. Samarali baholashning asosiy tamoyili 
o’quv maqsadlariga asoslanganlik hisoblanadi. Baholashning sifati o’quv 
maqsadlariga to’g’ridan-to’g’ri bog’liqdir. O’quv maqsadlari baholash mazmunini 
aniqlab beradi. O’quv maqsadlarining qo’yilish darajasiga qarab, baholashning 
shakl va usullari tanlanadi. Shuningdek, o’quv maqsadlariga erishish uchun 
bajarilgan faoliyat natijasi baholash mezonlarini aniqlashda muhim ahamiyatga 
ega.
Har qanday baholash tizimini loyihalashtirishda, baholash topshiriqlarining 
berilgan 
ta’lim mazmuni doirasida bo’lishi talab etiladi. Baholashni 
loyihalashtirishda, har doim quyidagi ikkita savolni e’tibordan qochirmaslik lozim:
1) Baholash topshiriqlari ta’lim jarayonidan ko’zlangan o’quv maqsadlarini 
to’la aks ettiradimi? 
2) O’quv maqsadining darajasi uchun baholash shakli, usuli va mezoni 
to’g’ri tanlandimi?
Masalan, yo’l harakati qoidalari bo’yicha olgan bilimlarni baholashda yozma 
test olish usuli mos kelishi mumkin. Lekin undan mashinani boshqarish 
malakalarini baholashda foydalanib bo’lmaydi. Bu malakalar og’zaki yoki yozma 
emas, balki amaliy faoliyatga asoslangan baholash usuli yordamida baholanishi 
maqsadga muvofiqdir.
Haqiqiylik.
O’quv maqsadida ko’zda tutilgan natijanigina baholashga 
qaratilgan topshiriq yoki test haqiqiy hisoblanadi. U baholanishi lozim bo’lgan 
bilim va ko’nikmalar sohasidagi natijalarga qaratilgan bo’lishi lozim. Ta’lim 
oluvchi erishgan natijalar to’g’risida asoslangan va ishonchli axborot berish kerak. 
O’lchanishi talab etiladigan narsalargina o’lchanishi kerak. Ta’lim oluvchi 
tomonidan egallagan bilim, malaka va ko’nikmalar hamda shaxsiy fazilatlarni 
o’lchash imkonini beradigan metodlardan foydalanish zarur.
Haqqoniylik (ob’ektivlilik).
Bir xildagi ta’lim oluvchilarga berilgan bir xil 
topshiriq va testlar bo’yicha har xil ta’lim beruvchilar tomonidan bir xil baho 
berilgan hollardagina bunday topshiriq va test haqqoniy hisoblanadi. Bu 
haqqoniylik har xil vaqtlarda berilgan baholar uchun ham taalluqlidir. Ushbu 
mezonlar ko’pincha markazlashgan holatda, o’tkaziladigan yalpi «rasmiy testlar» 
paytida amalga oshiriladi, xolos. Ta’lim beruvchi tomonidan tuzilgan testlar esa 
odatda mazkur talablarni bajarmaydi. Baholash tizimi o’quv maqsadlariga mos 
bo’lishi, shuningdek, baholash shart-sharoitlari va maqsadlari bilan talabalar 
oldindan tanishgan bo’lishlari lozim. Ta’lim oluvchilarga bir xil murakkablikdagi 
va hajmdagi topshiriqlar berilishi kerak.

---