|
MAXSULOT ISHLAB CHIQARISH VA SOTISH HAJMIGA TA’SIR ETUVCHI OMILLAR TAXLILI
Reja:
Kirish……………………………………………………………………
Maxsulot ishlab chiqarishga ta’sir etuvchi omillar
Sotish hajmini kengaytirish
Sotish va maxsulot hajmini hisoblash
Xulosa…………………………………………………………………..
Foydalanilgan adabiyod
Kirish
Avvalo moliya boshqarmasi oldiga qoʻyilgan vazifalarni bajarishi, budjetdan mablagʻ ajratish nima uchun zarurligi yuzasidan quyidagi maʼlumotlarga ega boʻldim. Davlat oldiga qoʻyilgan vazifalarni bajarishi uchun maʻlum bir xarajatlarni amalga oshirishga ehtiyoj yuzaga keladi, jumladan:
jamiyatga ijtimoiy xizmatlar koʻrsatish;
milliy xavfsizlikni taʻminlash;
jamoat tartibini saqlash;
atrof-muhitni himoya qilish;
nochorlarga yordam berish;
aholiga bepul ijtimoiy xizmatlar koʻrsatish (bepul taʻlim, aholi sogʻligʻini saqlash va hakozolar) va boshqa vazifalarni amalga oshiradi;
hamda bularning barchasi xarajat talab qiladi.
Mazkur xarajatlarni taʻminlash manbasi budjet daromadlari soliqlar, bojlar, soliqdan tashqari yigʻimlar, davlat zayomlaridan tushgan pul, davlat mulkini sotishdan yoki ijaraga berishdan kelgan mablagʻlardan shakllanadi.
Davlat oʻz funksiyalarini amalga oshirish uchun aniq vazifalar bajarishini belgilagan holda davlat budjeti mablagʻlari hisobidan saqlab turiladigan, davlat hokimiyati organlarining qarorlari bilan tashkilotlar tashkil qiladi. Ushbu notijorat tashkilotlar budjet tashkiloti hisoblanadi.
Madomiki, respublikamizda davlat bosh islohatchiligi hamda aholini kuchli ijtimoiy himoyalash eng asosiy vazifalardan deb belgilangan ekan, oʻz navbatida iqtisodiyotni boshqarishning taʻsirchan dastagi hisoblangan davlat budjeti mablagʻlari doimo aniq bir maqsadga yoʻnaltirilgan boʻlishi kerak.
Bunda, albatta, budjet-soliq siyosatni toʻgʻri yuritish, budjet mablagʻlaridan samarali va oqilona foydalanish talab etiladi. Davlat moliyasini isloh qilish yuzasidan olib borilayotgan oʻzgarishlarning markazida davlat budjetining shakllanishi va uning xarajatlaridan yanada samarali foydalanish, budjet taqchilligi oʻsishiga taʻsir etuvchi omillarning oldini olish, ish haqi va nafaqalarni oʻz vaqtida toʻlashni taʻminlash, shu bilan birga budjet mablagʻlaridan foydalanish jarayonida budjet intizomlariga rioya etilishini va bunda budjet nazoratini kuchaytirish, qolaversa, davlat budjetining mamlakat ijtimoiy- iqtisodiy rivojlanishidagi samarali ahamiyatini oshirish masalalari turadi.
Joriy yilning 28-yanvarida Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining “2022- 2026-yillarga moʻljallangan Yangi Oʻzbekistonning taraqqiyot strategiyasi toʻgʻrisida” PF-60-son Farmoni qabul qilinib, mazkur Farmonda keng jamoatchilik muhokamasi natijasida “Harakatlar strategiyasidan-Taraqqiyot strategiyasi sari” tamoyiliga asosan 2022-2026-yillarga moʻljallangan Yangi Oʻzbekistonning taraqqiyot strategiyasi tasdiqlangan.
Mazkur Farmonda belgilangan vazifalar mamlakatni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishgaga qaratilgan boʻlib, ettita ustuvor yoʻnalishdan iborat:
Inson qadrini yuksaltirish va erkin fuqarolik jamiyatini yanada rivojlantirish orqali xalqparvar davlat barpo etish;
Mamlakatimizda adolat va qonun ustuvorligi tamoyillarini taraqqiyotning eng asosiy va zarur shartiga aylantirish;
Milliy iqtisodiyotni jadal rivojlantirish va yuqori oʻsish surʻatlarini taʻminlash;
Adolatli ijtimoiy siyosat yuritish, inson kapitalini rivojlantirish;
Maʻnaviy taraqqiyotni taʻminlash va sohani yangi bosqichga olib chiqish;
Milliy manfaatlardan kelib chiqqan holda umumbashariy muammolarga yondashish;
Mamlakatimiz xavfsizligi va mudofaa salohiyatini kuchaytirish, ochiq, pragmatik va faol tashqi siyosat olib borish. Oʻzbekistonda birinchi marta zamonaviy koʻrinishdagi Mahalliy byudjetlar 1924-25 yillarda vujudga keldi. OʻzRda Mahalliy byudjetlarning daromad manbalari ichida qoʻshilgan qiymat soligʻi va aksiz soligʻidan normativlar boʻyicha ajratmalar yetakchi oʻrinni egallaydi. Bundan tashqari, resurslar soliqlari va boshqa soliqlar (suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliq, ekologiya soligʻi, infratuzilmani rivojlantirish soligʻi va boshqalar) ham Mahalliy byudjetlarni shakllantirishda qatnashadi.
Mahalliy byudjetlar mablagʻlari hisobidan qonun hujjatlarida belgilangan tartibda fan, taʼlim, madaniyat, sogʻliqni saqlash, jismoniy tarbiya va sport, ijtimoiy taʼminot, mahalliy davlat hokimiyati organlari faoliyatini taʼminlash, byudjet tashkilotlarini saqlash, iqtisodiyot tarmoqlarini rivojlantirishning maqsadli dasturlari va tadbirlarini amalga oshirish va boshqa moliyalashtiriladi.
Mahalliy byudjetlarni tuzish, shakllantirish, xarajatlarni moliyalashtirish masalalari Oʻzbekiston Respublikasining 2000 yil 14 dekabrda qabul qilingan “Byudjet tizimi toʻgʻrisida”gi qonuniga muvofiq amalga oshiriladi.
Mahalliy byudjetlar umumdavlat iqtisodiy va ijtimoiy vazifalarini amalga oshirishda, birinchi navbatda, davlat mablag’larini taqsimlash va ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirishda muhim ahamiyatga ega. Ular mahalliy hokimiyatlarning faoliyat ko’rsatishlarida aosiy moliyaviy manba bo’lib, davlatning ijtimoiy-iqtisodiy siyosatini joylarda amalga oshirishda asosiy rolni o’ynaydi.
Maqsad– mahsulot hajmini hisoblash metodikasining amaliy ko‘nikmalarini egallash.
1) Nazariy asoslash
2) Muammoni hal qilish
3) Variantlar ustida individual ish
Aylanma mablag'lar - aylanma mablag'lar va aylanma fondlarini yaratish maqsadida avanslangan mablag'lar yig'indisidir.
Aylanma fondlar - bu yangi qiymat yaratishda bevosita ishtirok etmaydigan korxona mablag'lari yig'indisidir. Aylanma fondlarga tayyor mahsulotlar, pul mablag'lari hisobvaraqlarda va kassada, debitorlik qarzlari, zaxiradagi tayyor mahsulotlar, yo'lda tovarlar.
aylanma fondlar- ishlab chiqarish kapitalining bir marta ishlab chiqarish jarayonida ishtirok etgan va uning qiymatini tayyor mahsulotga to'liq o'tkazgan qismi. Aylanma mablag'lar tarkibiga tovar-moddiy boyliklar (xom ashyo, materiallar, sotib olingan yarim tayyor mahsulotlar, yoqilg'i, konteynerlar, ta'mirlash uchun ehtiyot qismlar, arzon va eskirgan buyumlar, asboblar), tugallanmagan ishlab chiqarish, o'z ishlab chiqarishining yarim tayyor mahsulotlari, kechiktirilgan xarajatlar kiradi.
Mahsulot hajmini hisoblash uchun bizga quyidagi formulalar kerak bo'ladi:
1) Yalpi ishlab chiqarish
VP \u003d GP + Uph + PF + WIP (1)
bu erda GP tayyor mahsulotdir,
Uph - sanoat xarakteridagi xizmatlar,
PF - yarim tayyor mahsulotlar,
WIP - ish davom etmoqda.
2) sotiladigan mahsulotlar
TP \u003d GP + Uph + PF (st) (2)
bu erda PF (st) - yon tomonga sotiladigan yarim tayyor mahsulotlar.
3) sotilgan mahsulotlar
RP = TP + GPng - GPkg (3)
bu erda Gpng - yil boshida zaxiradagi tayyor mahsulotlar,
GPkg - yil oxirida zaxiradagi tayyor mahsulotlar.
4) Shartli sof mahsulotlar
PCH = VP - MZ (4)
bu erda MZ - moddiy xarajatlar.
Do'stlaringiz bilan baham: |
