Maxmudov n. M., Hakimov h. A. Makroiqtisodiy tahlil

12.1 - rasm. Tashqi muvozanatga erishish mexanizmi
69
 
 
12.1-rasmda BB egri chizigi davlat xarajatlari (G) hajmlari majmuasi 
va  foiz  stavkalari  (R)  qiymatlari  to‘plamini  bildiradi,    ular  tashqi 
muvozanatni  qo‘llab-quvvatlashni  akslantiradi,  ya’ni  to‘lov  balansi 
saldosi nolga teng (BP=0) holatga muvofiqdir.  
Egri  chiziqning  musbat  og‘ishi  quyidagicha  tushintiriladi. 
Boshlang‘ich E nuqtada ichki va tashqi muvozanatga erishilgan bo‘lsin. 
Davlat xarajatlari (G) ning o‘sishi E nuqtadan o‘ng tomonga siljishi bilan 
akslantiriladi,  masalan  A  nuqtagacha.  Buning  natijasi  daromadning 
                                                            
68
 
Мэнкью Н.Г. 
Макроэкономика. Гл. 13. 
4
 
Ｇ
o‘rniga davlat budjeti saldosi ishlatilishi mumkin. 
69
  N.  Gregory  Mankiw.    Macroeconomics.  7  th  edition.  Harvard  University.  NY.:  Worth  Publishers, 
2015 

---

130 
o‘sishi  bo‘ladi,  bu  importning  o‘sishiga  olib  keladi,    savdo  balansi 
defitsini  vujudga  keltiradi  (bu  joyda  fiskal  siyosatning  kiska  muddatli 
oqibatlarigina karalmoqda va valuta zaxiralarining keyingi o‘zgarishlari 
pul taklifiga ta’siri qilmaydi).  
Ichki muvozanatning grafik tasvirini (12.2-rasm),  ya’ni to‘la bandlik, 
ishlab chiqarish potensial hajmi va inflatsiyaning yukligini qaraymiz. E 
nuqtada ham ichki va ham tashqi muvozanatga (turg‘unlikka) erishilsin. 
Agar  hukumat  G  xarajatlarini  oshirsa,    u  holda  daromad,    keynsian 
nazariyasiga  ko‘ra  multiplikator  samarasi  bilan  ortadi.  E  nuqtadan  A 
nuqtaga  siljish,    ya’ni  bu  o‘sishni  akslantiruvchi  siljish,    muvozanat 
nuqtasidan  ortiqcha  talab  hududiga  ko‘chishni  anglatadi,  unda  ortiqcha 
daromad  (to’la  bandlik  darajasidan  yuqori  holat)  inflatsion  bosimni 
vujudga  keltiradi.  Endi  ichki  turg‘unlikni  tiklash  uchun  talabni 
qisqartirish maqsadida pul massasi miqdorini kamaytirish,  R ni oshirish 
zarur.  Grafikda  bu  holat  A  dan  D
 
nuqtaga  harakat  orqali  tasvirlangan, 
unda  daromad  resurslar  to‘la  bandlikga  qaytadi  va  ichki  muvozanat 
tiklanadi.