Maxinbonu Radjabova 4-kurs 405 –guruh Amaliy iah Meyordagi va patologik rivojlanish nazariyasi

Maxinbonu Radjabova 4-kurs 405 
–guruh
Amaliy iah
uchun M.N.S. ning normal yetukligi va ishlab turishi muhim. Nutq buzilishlarining 
kelib chiqishida ekzogen va organik omillar kо‘proq rol о‘ynaydi. Bu sabablar 
guruhi M.YE.Xvatsev tasnifi bо‘yicha jarohat joyiga qarab organik markaziy va 
organik periferik guruhlarga kiritiladi. Ekzogen-organik omillar deganda bola 
M.N.S. ga va bola organizmiga yaxlit ta’sir etuvchi turli xil zararli ta’sirlarni 
tushunamiz. Bu omillarning ta’sir etish vaqtiga qarab quyidagilarga bо‘linadi: 1. 
Homilalik ya’ni (perinatal) bolaning ona qornidaligi vaqtidagi ta’sirlar. 2. Tug‘ruq 
vaqtidagi jarohatlar (natal). 3. Turli xil zararli omillarning tug‘ruqdan keyingi 
davrda ta’siri (postnatal). Kо‘pincha homilalik patalogiyasi tug‘ruq paytida bola 
nerv tizimining jarohatlanishi bilan qо‘shilib yuzaga keladi. Bunday uyg‘unlashuv 
zamonaviy tibbiy adabiyotlarda «perinatal patalogiya» termini bilan belgilanadi. 
Nerv tizimining bunday jarohatlanishi turli xil patologik holatlarni, homiladorlik 
davrida turli xil zararli omillarning homilaga ta’sir etishi, tug‘ruq paytida va 
tug‘ruqdan sо‘ng dastlabki davrlarda zararli omillarning ta’sir etishini birlashtiradi. 
Perinatal patalogiya onaning homiladorlik vaqtidagi kasalliklari, infeksiyalar, 
intoksikatsiyalar, homiladorlik toksikozlari, shuningdek, turli kо‘rinishdagi 
akusherlik patalogiyalari (tos suyagining torligi, chо‘zilgan yoki tezlashgan 
tug‘ruq, muddatdan ilgari suv ketishi, kindikka о‘ralish, homilaning notо‘g‘ri 
yotishi va h.k.) asosida yuzaga keladi. Nerv tizimining perinatal patalogiyasida 
dastlabki о‘rinlarni asfiksiya va tug‘ruq travmasi egallaydi. Homiladorlik davrida 
homila rivojlanishidagi buzilishlar tug‘ruq travmasi va asfiksiyani (tug‘ruq paytida 
homilaga kislorod yetishmasligi) keltirib chiqaradi. Bu esa homilaning himoya va 
adaptatsiya mexanizmini pasaytiradi. Tug‘ruq travmasi va asfiksiya homila 
miyasining notо‘g‘ri rivojlanishini kuchaytiradi. Tug‘ruq travmasi kalla suyagi 
ichiga qon quyilishi va nerv hujayralarining о‘lishiga olib keladi. Kalla suyagi 
ichiga qon quyilishi bosh miya pо‘stlog‘ining nutq zonalariga ham о‘z ta’sirini 
о‘tkazishi mumkin. Buning oqibatida bosh miya pо‘stlog‘i taraqqiyoti jarayonida 
turli xil nutq buzilishlari kelib chiqadi (alaliya). Chala tug‘ilgan bolalarda kalla 
suyagi ichiga qon quyilishi xavfi kо‘proq bо‘ladi. Bunga ularning tomir 

---