Мавзунинг долзарблиги

3.2 Ҳуқуқбузарликларни олдини олишдаги халқаро хамкорликнинг 
ўрни. 
Шиддат билан ривож топиб бораётган хозирги даврда юртимизда содир 
этилаётган ҳуқуқбузарликлар, ҳуқуқбузарликларнинг содир этилиши сабаблари
ва уларга имкон бераётган шарт-шароитларни аниқлаш, ўрганиш, бартараф 
этиш бўйича ривожланган давлатларнингнинг бу сохадаги тажрибаларини 
ўрганиш ва бу тажрибаларни амалга жорий этиш ҳуқуқни мухофаза қилувчи 
органларнинг асосий вазифасига айланмоқда. 
Ўзбекистон 
Республикаси 
Призиденти 
Шавкат 
Миромонович 
Мирзиёевнинг 2020 йил 29 декабрдади Олий Мажлисга мурожатномасида
“ Дунёда кечаётган мураккаб жараёнлар яқин-узоқ минтақаларда кузатилаётган 
зиддият ва тўқнашувлар шароитида биз юртимизда тинчлик ва хавфсизликни 
таъминлаш борасидаги ишларимизни янада жадаллаштиришимиз лозим”
1
деган 
сўзлари бу сахада амалга оширилиши лозим бўлган кўплаб ишлар кўламини 
ёритиб беради. 
Бу ўринда “2022-2026 йилларга мўлжалланган янги ўзбекистоннинг 
тараққиёт стратегияси”нинг II бўлими “Мамлакатимизда адолат ва қонун 
устиворлиги тамойилларини тараққиётнинг энг асосий зарур шартига 
айлантириш”
2
деб номланиб, унда бевосита ҳуқуқбузарликлар, уларнинг содир 
этилиши сабаблари ва уларга имкон бераётган шарт-шароитларни аниқлаш, 
ўрганиш, бартараф этиш ва хуқуқбузарликлар профилактикасини амалга 
оширишда этибор берилиши лозим бўлган асолсий тамойиллар ёритиб ўтилган.
Ҳусусан унинг 17-максади: Ҳукукни муҳофаза килувчи органларнинг 
янги киёфасини шакллантириш ва уларнинг фаолиятини халк манфаатлари, 
инсон кадр-киммати, ҳукук ва эркинликларини самарали ҳимоя килишга 
йуналтириш; 
1
Ўзбекистон Республикаси Призиденти Шавкат Миромонович Мирзиёевнинг 2020 йил
29 декабрдади Олий Мажлисга мурожатномаси
2
Ўзбекистон Республикасининг 2022-2026 йилларга мўлжалланган “янги ўзбекистоннинг тараққиёт 
стратегияси”

---

93 
Ички ишлар органларини халкнинг ишончли химоячиси сифатида халкчил 
профессионал тузилмага айлантириш хамда ахоли билан максадли ишлашга 
йуналтириш; 
конунийликни катъий таъминловчи, очик ва адолатли прокуратура 
фаолиятининг мустахкам хукукий асосларини яратиш хамда "Конун - устувор, 
жазо - мукаррар" тамойилини бош мезонга айлантириш; 
Тезкор-кидирув ва тергов фаолияти устидан назоратни кучайтириш, 
фукароларнинг кадр-киммати ва эркинлигини самарали химоя килишнинг 
таъсирчан механизмларини жорий этиш; 
Хукукни мухофаза килувчи органларда жиноятлар хакида хабарларни хисобга 
олиш тизимини тубдан ислох килиш, жиноятларни яшириш холатларининг 
олдини олишда замонавий усуллардан фойдаланиш каби устувор йўналишлар 
белгилаб ўтилган.
1
Юқорида 
келтирилганлар 
асосида 
ҳуқуқбузарликлар, 
ҳуқуқбузарликларнинг содир этилиши сабаблари ва уларга имкон бераётган 
шарт-шароитларни аниқлаш, ўрганиш, бартараф этиш бўйича ҳуқуқнинг рамано-
герман оиласи туркумига кирувчи, хуқуқ тизими нисбатан бизнинг хуқуқ 
тизимимизга яқин бўлган Рассия, Германия, Австря, Франсия Белорусия ва 
Шветсия каби Европанинг ривожланган давлатлари шунингдек Европа ва 
Американинг яна бир қатор давлатларида ҳуқуқбузарликларнинг олдини олиш, 
уларни содир этилиш сабаблари ва уларга имкон бераётган шарт-шароитларни 
аниқлаш бўйича қўлланилаётган усулларини, бу борадаги илғор тажрибаларни 
ўрганиш ва уларни юртимизда тадбиқ этиш мухум ўрин эгалламоқда.
Бу ўз навбатида ҳуқуқни мухофаза қилувчи органлар томонидан
ҳуқуқбузарларни жиловлашда ва кун сайин ривожланиб бораётган 
ҳуқуқбузарлик ларга қарши курашда катта рўл ўйнайди. Бугунги кунда одатий 
ҳуқуқбузарликларга қарши кураш тизимини янада такомиллаштириш ва 
вужидга келаётган янги ҳуқуқбузарлик турларини бартараф этиш тизимини 
1
Ўзбекистон республикасининг 
2022-2026 йилларга мўлжалланган “янги ўзбекистоннинг тараққиёт 
стратегияси”

---

94 
ишлаб чиқишда чет мамлакатлар хусусан Европа ва Америка давлатлари 
тажрибасини ўрганиш бу сохада янги дастурларни ишлаб чиқиш муофаққият
омилларидан бири бўлиб хизмат қилади. Шу сабабли бу сохада катта тажрибага 
эга бўлган Европа ва Америка давлатларида фуқаронинг ҳуқуқлари, 
эркинликлари ва қонуний манфаатлари ҳимоя қилинишини таъминлашда, 
жамиятда ҳуқуқий онг ва ҳуқуқий маданиятни юксалтириш, қонунийликни 
мустаҳкамлаш, шунингдек коррупцияга нисбатан муросасиз муносабатни 
шакллантиришда, ҳуқуқбузарликларнинг содир этилиши сабабларини ва уларга 
имкон бераётган шарт-шароитларни аниқлаш, ўрганиш, бартараф этиш чора-
тадбирларини кўриш, ўз навбатида, ҳуқуқбузарликдан жабрланувчиларни, 
ҳуқуқбузарликлар содир этишга мойил бўлган, ҳуқуқбузарлик содир этган, шу 
жумладан илгари судланган ва озодликдан маҳрум этиш жойларидан озод 
қилинган шахсларни ижтимоий реабилитация қилиш ва ижтимоий 
мослаштириш хамда фуқароларни ҳуқуқбузарликдан жабрланувчига айланиши 
хавфини камайтиришдаги қилинаётган асосий ишлар ва бу борада орттирилган
бой тажрибаларни ўрганиш биз номалум бўлган ва йўл қўяётган бир қатор 
қамчиликларни бартараф этишда мухум омил бўлади.
Бу ўринда шу сохада тажрибага эга бўлган давлатларнинг 
ҳуқуқбузарликлар профилактикасини бевосита амалга оширувчи ва унда 
иштирок этувчи органлари ҳамда муассасалари фаолиятининг ўзаро 
ҳамкорлигини таъминлашда ва уларнинг фаолиятини мувофиқлаштиришдаги
ҳуқуқни мухофаза қилувчи органларнинг ўзаро ички ва ташқи
хамкорлигидагининг 
мухум 
жихатларини 
ўзлаштирган 
холда, 
ҳуқуқбузарликларга қарши курашишнинг янги тизимини ишлаб чиқиш ва ўзаро 
хамкорликни янада кенгайтириш ва мустахкамлашга мухим пойдевор бўлиб 
хизмат қилади. 
Амалдаги 2014-йил 14-майда қабул қилинган “Ҳуқуқбузарликлар 
профилактикаси тўғрисида”ги
1
қонунда хозирда ҳуқуқбузарликларга карши 
курашиш ва уларнинг олдини олишда қўлланилаётган ҳуқуқбузарликларнинг 
1
2014-йил 14-майда қабул қилинган “Ҳуқуқбузарликлар профилактикаси тўғрисида”ги қонун

---

95 
умумий, махсус, якка тартибдаги ва виктималогик профилактикасини амалга 
оширишдаги муоммо ва камчиликларни бартараф этишда, хамда қонунда 
кўрсатилган ҳуқуқбузарликлар профилактикасини бевосита амалга оширувчи ва 
унда иштирок этувчи органлар ва муассасаларнинг ҳуқуқ ва мажбуриятлари, 
тизимидаги ўзоро хамкорликни янада такомиллаштириш, зомон билан хамнафас 
бўлган ҳуқуқбузарликларга қарши кураш тизимини ишлаб чикишда юртимиз
янги ва замонавий тизимларга эхтиёж сезмоқда. Бу эса бошқа давлвтлар6нинг 
ҳуқуқ тизими билан танишиш ва уларнинг тажрибаларини ўзимизда синаб 
кўриш орқали амалга оширилиши мумкин.
Ривожланиб бораётган хозирги замоннинг шиддат билан ривож топаётган 
янги Ўзбекистонда бу босқичдан ўтган ва катта тажриба хамда кўникмаларга эга 
бўлган бир қатор ривожланган ғарб мамлакатларининг бу сохадаги бой 
амалиётини ўрганиш ва амалда жорий этиш ҳуқуқбузарликларга қарши курашда 
улкан муофаққиятларга олиб келади.
Бугунги кунда юртимизда олиб борилаётган кенг кўламли ислоҳотлар самараси 
ўлороқ ҳуқуқни мухофаза қилувчи органлар томонидан фуқароларнинг ҳуқуқ ва 
эркинликларини таьминлаш, ҳуқуқбузарликларга қарши курушиш ва уларни 
олдини олиш борасида ривожланган ғарб давлатлариннг тажрибасини ўрганиш 
ва улар асосида янги тизм ва дастурлар ишлаб чиқиш бу сохада учраётган
тўсикларни бартараф этишда мухум омиллардан бири бўлиб хизмат қилади . 
Шу ўринда такидлаш жоизки, мухтарам Призидентимиз Шавкат 
Мирзиёевнинг ўзининг «Янги Ўзбекистон стратегияси» номли янги китобида: 
"Айни вақтда эл-юртимиз биздан янги режа ва дастурларни амалга оширишни 
кутмоқда. Халқимизнинг ана шундай ишончи ва орзу-ниятлари, эзгу умидларини 
рўёбга чиқариш мақсадида: юртимизда тинчлик ва барқарорликни сақлаш; 
фуқаролар ва миллатлар ўртасида дўстлик ва ҳамжиҳатлик муҳитини 
мустаҳкамлаш, халқимизнинг маънавий дунёсини янада юксалтириш, 
Ўзбекистонда яшаётган, миллати, тили ва динидан қатъи назар, ҳар бир 
ватандошимизнинг ҳуқуқ ва эркинликлари, қонуний манфаатларини ҳимоя 
этиш, кафолатли даромад манбаи, тиббий хизматлар ва уй-жой, сифатли таълим 

---

96 
билан таъминлаш, камбағалликни қисқартириш ва эҳтиёжманд аҳолини 
ижтимоий муҳофаза қилиш, мамлакатимизнинг халқаро майдондаги обрў-
эътибори ва нуфузини оширишга қаратилган Янги Ўзбекистон стратегиясини 
ишлаб чиқдик.
1
Бугун сизларга тақдим этилган шу номли китобда ушбу Стратегиянинг 
устувор йўналишлари ҳақида батафсил фикр юритилган" дейилади китобнинг 
кириш қисмида. 
Бугунги кунда Призидентимиз томонидан қўйилаётган вазифаларни 
бажаришда, юқорида келтирилганларга асосланган ҳолда, ҳуқуқбузарликларни 
олдини олиш соҳасида хорижий давлатлар тажрибаларидан кенг фойдаланиб, бу 
сохада халқаро ҳамкорликни янада ривожлантириш, тизимда янги, янада катта 
муофаққиятларга олиб келадиган босқичга ўтиш имконини беради.