Мавзунинг долзарблиги

Moy tozalash filtrining ta’mirlash jihozini tayyorlov narxini shakllanishi
3-jadval

	Ko’rsatkichlar nomi	Shartli bеlgi	Qiymati , so’m
	Yarim fabrikat va xom asho sarfi	Х2	75000
	Asosiy ishchilarga oylik maosh sarfi	M1	4400000
	Ijtimoiy ajratma sarfi	Х1	16000
	Jixozning ishlatishga tayyorlash sarfi	Х4	50000
	Amortizatsiya ajratmasi sarfi	Х5	3000
	Elеktroenеrgiya sarfi	Х3	38500
	Xo’jalik xarajatlari sarfi	Х6	46600
	Maxsulot tannarxi	Хм	180000
	Yalpi foyda	Х8	345000
	Sof foyda	Х8	120000
	Rеntabеllik	R	13,4
	Ta’mirlangan moy filtrining narxi	D1	185000
	Ta’mirlangan moy filtrining sotuv narhi	D	190000 yoki 80$
	Bozordagi baho	Db	200000 yoki 86$

V. Ta’mirlangan moy filtrining bozorgirligini aniqlash uchun kardan uzatmasining sotiladigan narxini loyiha bo’yicha mahsulotni tayyorlov narxiga bo’lib aniqlanadi.
ξ= Дб/ Д1=200000/199200=1,004
Demak, loyiha bo’yicha moy filtrining raqobatbardoshlik darajasi 1dan katta bo’lgani uchun amaliyotda qo’llashga yaroqli deb hisoblanadi [18].


Moy tozalash filtirining bozorgirligini aniqlash ko’rsatkichlari
4-jadval

№	Ko’rsatkich turlari	Shartli bеlgi	O’lchov birligi	Qiymati
	Moy tozalash filtirining ta’mirlash moslamasi	Np	dona	6
	Asosiy ishlab chiqarish fondi	Fas	$ m.sum	35000.$
	Aylanma fond xajmi	Fay	m.sum	50000
	Tеxnik ishchilar soni	Pt	odam	8
	Umumiy ishchilar soni	Pod	odam	10
	Maxsulot tannarxi	Хм	So’m	180000
	Yalpi foyda	Х8	So’m	345000
	Sof foyda	Х′8	So’m	120000
	Rеntabеllik	R	foiz	13,6
	Mahsulotni tayyorlov narxi	D1	So’m	566000
	Mahsulotni sotuv narxi	D	So’m	190000 yoki 80$
	Bozordagi baho	Db	So’m	200000 yoki 86$
	Maxsulot tannarxi	Хм	So’m	180000
	Raqobatbardoshlik drajasi	ξ	koeff	1,2

XULOSA VA TAKLIFLAR.

Biz tomonimizdan to`plagan ma’lumotlarga qaraganda avtomobillarga texnik xizmat ko`rsatish va ta`mirlash ishlarining 80-90% i avtomobilь dvigateliga to`g`ri kelar ekan. Dvigatellar asosan yuqori bosimli sharoitda ishlagani va turli vazifalarni bajarishda ham o`ziga xos ishlash muddati bo`lgani uchun shunga muvofiq ravishda texnik xizmat ko`rsatish mudatlari belgilab qo`yilgan. Dvigatel yuqori kuchlanishda ishlaydigan bir qancha detalь va mexanizmlardan tashkil topgani sababli albatta har qanday jarayonlar amalga oshirilayotganda detallarni bir-birlari yuzasidan harakatlanish yoki detallarning bir-birlariga ishqalanib harakat qilishlari kuzatiladi.

Hozirda olimlarning olib borayotgan ilmiy-tadqiqotlari ishqalanishni kamaytirishga qaratilgan. Uning miqdorini keskin kamaytira olish har tomonlama foydali va muhim ahamiyatga molik masaladir. Bu muhim masalani moylash orqaligina ma`lum miqdorda hal qilsa bo`ladi. Har bir ishqalanuvchi detal sirtiga moyni kerakli miqdorda yetkazib berish, natijada detallar va mexanizmlarning ishlash unumdorligini saqlab qolish muhim vazifalardandir. Bu ma`suliyatli va muhim vazifani moylash tarmog`idagi moy bajaradi.
Ma’lumki, moy tozalash jarayoni dvigatelning ishonchli ishlashini, kerakli quvvatni yetkazib berishni, dvigatelь foydali ish koeffitsientini oshirishni, avtomobil xavfsizligini ta`minlashni, yonilg`i sarfini kamaytirishni, haydovchi va yo`lovchilarni xavfsizligini, sog`ligiga xavf soluvchi zararli chiqindilar sarfini kamaytirishni, shular asosida jamiyat va davlat iqtisodiy-ijtimoiy ahvolini yaxshilashga, resurslarni kelajak avlodga ham foydalanish uchun kerakli miqdorda qoldirilishga olib keladi.
Hozirgi bozor iqtisodiyoti davrida har bir avtomobilь uchun sarflanayotgan harajatlarning 25-26% i moy va moy tozalash materiallariga to`g`ri kelayapti. Bunday sarflarni kamaytirish va avtomobil uzel va detallarining ishonchli ishlashini ta`minlash muhim ahamiyatga egadir. Men taklif qilayotgan usulda moy tozalash filtridan bir necha marta unumli foydalanish asosan mablag` va materiallar sarfini keskin kamaytirishga imkon beradi. Har bir servis korxonalariga moy almashtirish uchun kirgan avtomobillarga texnik xizmat ko`rsatish paytida, agar moy filьtrini almashtirish muddati tugagan bo`lsa, filtr butunligicha tashlanib yuboriladi. Vaholanki, unda faqatgina filtrlovchi elementlar ishdan chiqadi xolos.
Moylash jarayonida iflosliklarni o`zida olib qolib, moyni ulardan holi qilib, yani ishlatish uchun yaroqli qilib chiqarib beradigan va ma`lum muddatgacha o`zining faoliyatini ishonchli saqlay oladigan elementlar asosan filtrning ishchi ichki filьtrlovchi elementlari xisoblanadi.
Biz olib borilgan kuzatuvlar davrida shunga guvoh bo`ldikki, barcha filьtrlar almashtirilib, keraksiz holda tashlab yuborilar ekan. Filьtrning konstruktsiyasini takomillashtirish orqali ishlatib bo`lingan filьtrlarning tashqi qoplamasidan bir martalik emas, ko`p marotaba ishlatishni maqsad qilib qo`ydik.
Bu jarayon asosan maxsus stanoklarda amalga oshiriladi. Foydalanib bo`lgan filьtr stanokka qo`yiladi va yuqori qismi sakkiz qirrali tayanchda qisib ushlanadi. So`ng monipulyator o`z o`qi atrofida ham vertikal burchak ostida og`adi va bir necha aylanishlardan so`ng filьtr ochiladi. Qirralari 90^o burchakka yetganda ish to`xtatiladi, bosim ostida ajratiladi. Ajratib olingan filьtr yaxshilab yuvib tozalandi va qobiq qirralari tekislanadi. Natijada yana bir bor ishlatishga tayyor bo`lgan filьtrning qobig`i hosil bo`ladi.
Keyingi jarayon ishga soz bo`lgan yangi filьtrlovchi elementni hosil qilingan qobiqqa joylashtirishdir. Bu texnologiya ham biriktirish stanogida amalga oshiriladi. Qobiqni yaxshilab tozalanganligiga va tekislanganligiga ishonch hosil qilib, unga yangi filьtrlovchi element joylashtiriladi. Yig`ilgan, yangi hosil bo`lgan filьtrni biriktirish stanogiga qo`yiladi. Avval filtrning qirralarini asta-sekin 90^o burchakka, keyin esa 180^o ga bukish lozim. Shundagina qobiq materiali hech bir zaralanishsiz ishga tayyor holga keladi. Filtrni bunday texnologiyada qayta yig`ishda asosiy narsa uning germetikligini ta`minlashdir. Germetik suyuqlik tayyor qobiqqa yangi filtrlovchi elementni joylashtirilsa surtiladi. Agar germetik suyuqlik ishlatilmasa rolik payvandlash jarayoni amalga oshiriladi. Rolikli payvandlash ishlatilishi iqtisodiy qimmatroqqa tushadi, shuning uchun germetik suyuqlikdan foydalangan ma`qulroq.
Hosil qilingan moy filtrini yuqori bosimli nasos bilan kerakli bosimda 3-4 minut tekshiriladi. Bundan maqsad germetikligini ta`minlashdir.
Bitiruv malakaviy ishning iqtisodiy samarasini bir avtomobil uchun bir yildigi sof foydasi 38,5 $ ni tashkil etdi. Agar vatanimizda har yuzta odam boshiga 29 ta mashina to`g`ri kelishini hisobga olsak buning qanchalik yuqori katta natijaligi ko`rinadi. Butun Respublika miqyosida olganda bu ancha iqtisodiy samara beradi.