Mavzuni yozinglar

bo’g’im 4 ta sklerit - xitin qoplag’ichdan

tuzilgan.

Orqa sklerit – TERGIT;

Qorin skleriti – STERNIT;

Yon skleritlar – PLEYRIT;

deb ataladi.

Hasharot oyog‘i xillari.

• A- yuguruvchi (vizildoq qo‘ng‘iz);
• В -suzuvchi (suvsar qo‘ng‘izning keyingi oyog‘i);
• V- sakrovchi (chigirtkaning orqa oyog‘i);
• G -kavlovchi (buzoqboshining oldingi oyog‘i);
• E - tutuvchi (beshiktervataming oldingi oyog‘i);
• E – so’rg’ichli (suvsar qo‘ng‘iz erkagining old oyog‘i;
• J - to‘plovchi (asalarining keyingi oyog‘i);
• Z - yuruvchi (qiltumshuq qo‘ng‘iz panjasi);

1 - qanot ko‘tarilgan;

2 - qanot tushirilgan:

1 - tergit,

2 - qanot,

3 - ustun ,

4 – yon plastinka,

5 -dorzo-ventral muskul,

6 – bo’ylama muskul,

7 -oyoqlammg asosiy bo’g’imi.

Yirikroq hasharotlai- (kapalaklar) qanotlarini bn sekundda 5-10 marta, mayda pashshalar 500-600 marta, juda mayib zaxkashlar esa 1000 martagacha qoqadi.

1.Qattiq qanotlilar,

1.Qattiq qanotlilar,

2. Yarim qattiq qanotlilar,

3. Parda qanotlilar,

4. To’gri qanotlilar,

5. To`r qanotlilar,

6. Ikki qanotlilar,

7. Tangachaqanotlilar

Hashoratlarning oyoqlari yshash sharoitlariga qarab shakllari va vazifalariga ko’ra bir-biridan farqlanadi

Oyoqlari 5 qismdan iborat:

1) tozcha (chanoq);

2) o`ynogich;

3) Son;

4) Boldir;

5) Panja;

QORIN QISMI-ABDOMEN

Qorin qismida eng ko’pi bilan 11 tagacha segment bo’ladi. Hashoratlar qorin qismi tuzilishidagi harakterli belgi-unda oyoqlarning yo’qligidir. Qorin segmenti terining va sternit dan tashkil topgan. Chigirtkasimonlarda uch tabaqali tuxum quygich organi ham qorin oyoqlaridan kelib chiqqan.

Ovqat hazm qilish sitemasi

• Ovqat hazm qilish organlari sistemasi- 3 qismdan iborat, ectodermik kelib chiqqan oldingi va orqa ichak, hamda endodermik kelib chiqqa o’rta ichakdan.
• Bu sistema quyidagi organlardan tuzilgan: og’iz apparati, qizilo`ngach, jig’ildon, (ba’zi qattiq narsalar bilan oziqlanuvchilarda xitinli-chaynovchi oshqozon), o’rta ichak (undan surilish yuzasini kengaytiruvchi o’simtalar joylashgan, ularga silorik o’simtalar deyiladi), yo’g’on ichak, to’g’ri ichak va anus. Malnigi naychalar orqa ichakka ochiladi.

Muskullari

Hasharotlar tanasida 1,5 mingdan 2,4 minggacha

ixtisoslashgan, asosan ko‘ndalang targ‘il tolali muskullar bo‘

ladi. Ko’krak va oyoq muskullari ayniqsa, yaxshi rivojlangan,

kutikula ichki yuzasiga birikadi.

Yurakning qisqarish tezligi - puls hasharotlar turiga va fiziologik holatiga bog’liq. Masalan, arvoh kapalak yuragi tinch holatda bir daqiqada 60-70 marta, uchganida 140-150 marta qisqaradi.

Traxeyalar tana ikki yonida o‘rta va orqa ko‘krak, 8 ta qorin bo‘g‘imlarida joylashgan stigmalar -nafas olish teshiklaridan boshlanadi. Stigmalar 10 juftga yaqin; ochib va yopib turuvchi maxsus moslama bilan ta’minlangan.

Masalan, asalari tinch holatda bir daqiqada 40 marta,harakatlanganida 120 marta nafas oladi.

Hasharotlar ayirish sistemasi o‘rta ichak bilan orqa ichak chegarasida joylashgan malpigi naychalaridan iborat. Bu naychalar orqa ichak o‘simtalaridan iborat bo’lib, ektodermadan kelib chiqqan. Ularning soni bir juftdan bir necha yuz juftgacha, to‘g‘riqanotlilarda 120; Pardaqanotlilarda 150 juftgacha yetadi. Shira bitlari va ayrim tuban hasharotlarda malpigi naychalari bo’lmaydi.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT