Мавзу;Маъмурий хукукниннг асосий тушунчалари

3. Halqaro huquq sohalari. Halqaro ommaviy va halqaro xususiy huquq. 

 

  

Xalqaro  ommaviy  va  xalqaro  xususiy  huquq  O’zbek  tilida  va  qator  boshqa 

tillarda  «Xalqaro xuquq» tushunchasi  xalqaro ommaviy  huquqni  bildiradiki,  undan 

xalqaro xususiy huquqni farqlab olmoq lozim. Xalkaro ommaviy huquq va xalqaro 

xususiy hu-quqning uzviy aloqasi hech kim tomonidan rad ètilmaydi. 

Bir  qator  taniqli  mualliflarning  ta’kidlashicha,  xalqaro  xususiy  huquklar 

xalqaro  huquqning  bir  qismi  bo’lib  xalqaro  ommaviy  huquq  va  xalqaro  xususiy 

huquqlardan  tarkib  topadi  (misol  uchun  S.  B.  Krilov—RF,  M.  Genovski  — 

Bolgariya, Morens Kintana — Argentina). 

Nihoyat,  ayrim  mualliflarning  ta’kidlashicha,  xalqaro  xususiy  huquq  qisman 

xalqaro ommaviy  huquq va qisman  mnlliy  huquqiy  tizimlar  normalarini o’z  ichiga 

oladi (Xose de Ianguas Messiya — Ispaniya va bosh- 

qalar). 

Shu  narsa  ma’lumki,  haqiqatdan  ham  xalqaro.  xususiy  huquq  qisman  turli 

davlatlarning  milliy  huquq  tizimlariga,  qisman  xalqaro  ommaviy  Huquq  xalqaro 

shartnomalarga  taalluqli  huquqiy  normalar  yig’indisidan  iborat.  Xalqaro  xususiy 

huquq  bir  davlat  huquq  tizimi  doirasidan    chiquvchi  xilma-xil    milliy  huquqiy 

tizimlar  sub’ektlari  o’rtasidagi  munosabatlarni  boshqarish  predmetiga  èga  bo’lsa 

ham, uning o’zi alohida huquq tarmog’i èmas. 

Bu degan  so’z  xalqaro xususiy  huquq  fanining xalqaro ommaviy  huquq  fani 

bilan  aloqasi  bundan  buyon  ham  chuqurlashib  boradi.  Binobarin,  xalqaro  xususiy 

huquq  bo’yicha  mutaxassis  xalqaro  ommaviy  huquk;  asoslari  bilan  va  aksincha, 

---

 

71 

xalqaro  ommaviy  huquq  bo’yicha  mutaxassis  xalqaro  xususiy  huquq  asoslari  bilan  

tanish bo’lmog’i g’oyat muhimdir. 

Xalqaro  huquq  tarixi  davlat  za  huquq  umumiy  tarixining  ajralmas  qismi 

bo’lnb,  davlatning  dastlab  vujudga  kelishi  bilan  boshlangan.  Ko’pgina  tarixiy 

yodgorliklar  èng  qadim  zamonlarda  ham  xalqaro  huquq  mavjud  bo’lganligidan 

dalolat beradi. 

Davlat  va  huquq  umumiy  tarixini  xalqaro  huquq.  tarixiga  qarama-qarshi 

qo’yish va uni qandaydir davriylashtirish to’g’risida gapirish metodologik jihatdan 

noto’g’ri  bo’lur  èdi.  Xalqaro  huquqning  sobiq  marks-cha-lenincha  fani  xalqaro 

huquqni  davriylashtirish  asosiga  ijtimoiy-iqtisodiy  bosqichlarni  qo’yib,  bunda: 

quldorlik  davrining  xalqaro  huquqi,  feodal  jamiyatning  xalqaro  huquqi,  burjua 

davrining  xalqaro  huquqi  va  kapitalistik  ijtimoiy-iqtisodiy  formatsiyadan 

kommunistik  formatsiyaga-  o’tish  davrining  xalqaro  huquqi  tarixiy  turlarini 

farqlaydi.