|
Qurilish materiallari tasnifi. Binolar asosiy elemiiy materiallar va toshdan yasalgan maxsulotlar.
A) Qurilish materiallari tasnifi. Qurilish materiallari turli -tuman bo‘lgani sabab, ularni tasnifi tuzilgan qurilish materiallari ishlatish maksadlari va texnologik belgisi buyicha tasniflari ishlatiladi
Ishlatish maksadi buyicha guruxlash.
konstro‘qsion, ya’ni yuk zurikishni ko‘taruvchi va uzatuvchi. Teploizolyasion - issyakni izolyasiyasi asosiy kulash makszdi qurilish
konstruksiyasidan issiklik o‘tishni minimumga tushirib, binolar issik lik rejimini normal ushlab turadi.
akustik — tovush yutuvchi va tovushdan izolyasiya, bu binolarni «shovkin li suron ifloslanishi darajasini kamaytirilganda ishlatiladi.
gidroizolyasion va tomga yopish uchun.
Bu tomlarda va boshka suv xamda bu ta’siridagi joylarda suv o‘tkazmaydigan katlam yaratish uchun:
germetizatsiyalash — konstro‘qsiyalarda ulash joylarini berkitish va ularga uzok muddatli germetiklikni ta’minlash uchun.
pardozlash — qurilish konstro‘qsiyalari dekorativ sifatlarini yaxshilash va bu konstro‘qsiyalar materiallarini tashki ta’sirlardan ximoyalash.
maxsus maksadlarda: masalan — yonginga va kislotaga chidamli, bo‘lar maxsus inshootlar kurishga ishlatiladi.
umumiy kullash maksadidagi materiallar: - sement, oxak, beton, yogoch. Texnologik tasnifda materialni olingan xomashyoga va tayyorlash usuliga kura tasniflanadi. Bu ikki omil kup xollarda material xususiyati va uning kullanish soxalarini belgilab beradi.
Tayyorlov usuli buyicha materiallarni farklash:
tabiiy (yogoch, tabiiy tosh), bo‘lar fakat mexanik ta’sirda bo‘ladi, kuydirish va pishirish yuli bilan (keramika, mineral tortishuvchi moddalar) eritish bilan (oyna, metal) organik xom ashyoni kimyoviy kayta ishlash bilan (sintetik polimerlar, erituvchilar, bitum, koramoy ), organik tortishtiruvchilarni texnologik kayta ishlash (qurilish plastmassash va boshka).
Tashki konstro‘qsiyadagi materiallarga tabiiy omillar: odamlar va asbob — uskunalar xarakati, suv va suv buglari, ximik agressiv suyukliklar va ishlab chikarish binolaridagi yukori xaroratlar (pechka, saklov kameralari) ta’sir etadi.
Binolar asosiy konstro‘qtiv elementlari. Barcha binolar kullanilishi buyicha bir xil elementlardan iborat:
fundament bino asosi bo‘lib xizmat kiladi va ogirlikni binodan epra uzatadi.
karkas — vertikal ustun va kolnnalar xamda ularga tayangan gorizontal elementlardan iborat konstro‘qsiya bo‘lib, u asosiy ogirlikni uziga oladi uni fundamentga uzatadi, shu bilan birga binoga pishiklik va turgunlik baxsh etadi.
chegaralovchi konstro‘qsiyalar — ular binoning ichki soxasini tashki muxit ta’siridan ximoya kiladi.
Tabiiy materiallar va toshdan yasalgan maxsulotlar.
Bizning mamlakatimizda qurilish materiallariga talab katta u o‘n yuzlab million tonnani tashkil etadi. Bunday katta mikdordagi qurilish materiallarining asosiy kismini mineral tosh xom ashyosi bo‘lgan togjinislaridan olinadi. Katta tabiiy minerallar tuplamlar deyarli doimiy mineralogik va ximik tarkibga ega bo‘lib, ular er yuzi kobigini xosil kalgan. Tor jinsi bir mineraldan (monomeneral jins) yoki bir necha mineral- dan (polimineral jins) iborat bo‘ladi. Masalan, granit uch material:
dala shpagi, kvars va slyudadan oxak esa — fakat kalsiydan iborat. Tog jinsidagi minerallar protsent mikdori uning tarkibini belgilaydi. 1Sineraldrying shakli, ulchash va uzaro joylashuvi uning stro‘qturasini belgilaydi. Mineralogik tarkib va stro‘qtura esa uz navbatida tog jinsi xususiyatlarini belgilaydi.
Keramik materiallar va buyumlao.
Keramik materiallar deb sun’iy tosh materillaridan yoki ularning ara lashmalaridan turli kushimchalar kushib, shaklga keltirib, keyin kuydirib tayyorlangan maxsulotga aytiladi.
Keramik materiallarni tayyorlash jarayoni giya topishdan iborat: ishchi kormimani tayyorlash, shakllantirish, maxsulotni kuritish va kuydirish.
Ishchi massani tayyorlash giya xom ashyosini moylash, yot unsurlardan toza lash, kushimchalar kuyishdan iborat. Kushimchalar sifatida oriklatuvchi materiallar-kuritish va kuydirishda cho‘qmalar bo‘lmasligi uchun inert tuldiruvchilar eritmalar (talk, magnezit) — korishma pishishi temperaturasini pasaytirish uchun; maxsulotga rang berish uchun metallar oksidi (xrom, temir, kobalt). Tashki ta’sirlarga chidash, suv o‘tkazmaslik va dekorativ xususiyatlar berish uchun kap pardozlagi, ustni koplash maxsulotlariga glazurlashni sirlash, yoki angob bilan koplash bajariladiM-lazur-bu shishasimon yuza koplama bo‘lib, u kuygan yoki kuymagan maxsulotga maxsus tarkibni surish va yukori xaroratda kuydirib kotirish bilan tayyorlab sur
tiladi.
Glazur tinik yoki nish bo‘lmasligi, yaltirok yoki xira, ok yoki rangli bo‘lishi mumkin. Angob — ok yoki rangli koplama bo‘lib, u yupka katlam bilan kuydi- rilmagan maxsulotga surtilgan bo‘ladi.
Salol materialiga kura kupol, chinni va farfor keramik maxsulotlari farklanadi.
Kulolchilik maxsulotlari oddiy loydan tayyorlanadi va ular sopoli gisht rangida bo‘ladi.
Vinni maxsulotlari okish rangda kuyadigan gilga turli kushilmalar kushib tayyorlanadi va kuygan chinni ok rangda bo‘ladi;
Farfor maxsulotlar ok rangda kuyadigan, olovga chidamli gildan, kup kushimchalar gildan kushib tayyorlanadi.
Kullanishga kura: ajratiladi;
fasad plitkalar (Gost 13996-84); universal; pol uchun;
glazurlangan, ya’ni ichki pardozlash uchun; kislotaga chidamli.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
