Mavzu: Zoonoz infeksiya qo‘zg‘atuvchilari. Brusellez, o‘lat, kuydirgi va tulyaremiyani laboratoriyada tashxislash

Toksin xosil qilishi. 
Toun bakteriyasi odamga nisbatan o‗ta patogen xisoblanadi. Ular 
ekzotoksin ajratadi, u xaroratga chidamsiz bo‗lib, oqsil tabiatli A va V qismlardan iborat, ya‘ni A 
toksin turga xos, V toksin esa toun va soxta sil (Y.pseudotuberculosis) uchun umumiy-dir. Bu 
omillar eritrotsitlarni gemoliz qiladi, fibrinlarni eritadi. Toun qo‗zg‗atuvchisi toksini ―sichqon 
toksini‖ deb xam yuritiladi, chunki bu toksin sichqonlar uchun o‗ta zaxarli xisoblanadi. 
Chidamliligi.
Toun bakteriyalari past xaroratda saqlanib qoladi. 0
0
S xaroratda 6 oy, 
kiyimlarda 5-6 oy, sutda 90 kun, donlarda, murdada 50 kun, suvda 30 kun, bubondan olingan 
yiringda 20-30 kun, balg‗amda 10 kun, sabzavot va xo‗l mevalarda 6-11 kun tirik saqlanadi. 
Toun bakteriyasi qaynatilganda 5% li lizol va fenol eritmasi ta‘sirida bir necha daqiqada 
o‗ladi. Bu bakteriyalar quyosh nuri ta‘siriga va quritishga chidamsiz. 
Xozir tounning bir necha antibiotiklarga chidamli shtammlari aniqlangan. 

---

Kasallikning odamlardagi patogenezi.
Toun bakteriyalarini kemiruvchilar tashib 
yuradi, shuning uchun bu kasallik zoonoz, tabiiy o‗choqli infeksiya xisoblanadi. Kemiruvchilar 
orasida kasallik tarqalganda tuya, mushuk, tulki va boshqa hayvonlarga ham yuqadi. 
Odamlarga infeksiya transmissiv, aloqa, havo-chang, havo-tomchi va alimentar yo‗llar 
bilan yuqadi. Kasallikning yashirin davri 3-6 kun, ayrim hollarda bir necha soatdan iborat. 
Qo‗zg‗atuvchining joylashgan o‗rni, mikroorganizmning reaktivligi, bakteriyaning virulentligi, 
odam-dagi xujayra va gumoral immunitetning xolatiga ko‗ra tounning teri, bubon, birlamchi 
septik, ikkilamchi septik, birlamchi va ikkilamchi o‗pka shakllari faqr qiladi. 
Toun kasalligi to‗satdan boshlanadi: bemor qattiq titraydi, boshi og‗riydi, yuzi oqarib, 
ko‗karib ketadi, xuddi qo‗rqayotgan odam yuziga o‗xshaydi (facies petsica), bu belgilar toun 
kasalligining barcha xiliga taaluqli. Xar bir shaklining o‗ziga xos klinik belgilari mavjud. 

---

---