Mavzu: Zoologiya fani va uning vazifalari. Hayvonlarning xilma-xilligi va ahamiyati. 1 §

102-rasm. Yirtqich tishli kaltakesak va uning bosh skeleti.


Sutemizuvchilarning ajdodi bundan 200—300 ming yil ilgari yashagan qadimgi yirtqich tishli kaltakesaklar bo'lgan (102-rasm). Olimlar skelet qoldiqlarini tekshirib, ularning oyog'i sudralib yuruvchilarniki singari tanasining ikki yonida emas, balki tanasi ostida joylashganligini, tishlari ham ixtisoslashganli-gini aniqlashgan. Yirtqich tishli kaltakesaklarning sudralib yuruvchilarga o'xshashlik belgilari ham bo'lgan. Ular kalta oyoqlarida yo'g'on va uzun dumini sudrab harakatlangan.
Iqlimning sovib borishi bilan sovuqqonli yirik sudralib yuruvchilar qirilib ketib, ularning о'mini issiqqonli sutemizuvchilar egallagan.
Sutemizuvchilarning embrioni bachadonda rivojlanadi. Embrion bachadon devori bilan yo'ldosh orqali bog'langan. Bachadonda rivojlanayotgan embrion homilaning ona qornida rivojlanishi homiladorlik deyiladi. Sut bezlari hayvonlarning ko'krak yoki qorin qismida joylashgan, ular soni hayvonlarning serpushtligiga bog'liq. Sutemizuvchilar qadimgi yirtqich kaltakesaklardan kelib chiqqan. Tuxum qo'yib ko'payadigan kloakalilar sudralib yuruvchilar bilan sutemizuvchilar orasida turgan oraliq forma-lar hisoblanadi.
Mustahkamlash:

1. 
   Sutemizuvchilarning qaysi belgilari sudralib yuravchilarga o'xshaydi?
   
2. 
   Yo'ldosh nima?
   
3. 
   Homiladorlik nima?
   
4. 
   Qaysi sutemizuvchilarning homiladorlik davri qisqa bo'ladi?
   

Uyga vazifa: 56-mavzuni o’qib kelish.
1. Sutemizuvchilar embrioni:

1. 
   juda kichik bo'ladi;
   
2. 
   tuxum yo'lida rivojlanadi; d) bachadonda rivojlanadi.
   

2. Tuban sutemizuvchilarning urug'langan tuxumi:

1. 
   tashqi muhitda rivojlanadi;
   
2. 
   tuxum yo'lida rivojlanadi;
   

d) bachadon devorida rivojlanadi.
O’.I.B.D.O’._____________________________