Мавзу: Зиналар ва лифтлар

Мавзу- 14: Зиналар ва лифтлар.

• Режа:
• 1) Зиналарнинг типлари.
• 2) Зинахоналарнинг типлари.
• 3) Темирбетон, металл ва ёғоч зиналарнинг конструктив ечимлари.
• 4) Лифтлар ва уларнинг қурилиш
• элементлари.

• Зиналар нафақат қаватлараро алоқа йўли, фавқулодда ҳолатларда, масалан, авария ҳолатларида ва ёнғин пайтида одамларни бинолардан хавфсиз жойга эвакуация қилиш воситасидир. Зиналарни вазифаларига кўра асосий, авария ҳолатларда ва ёнғин пайтида фойдаланиладиган турларга ажратиш мумкин.
• Зиналар унда ҳаракатланишга қулай, етарлича ўтказиш қобилиятига эга, ёнғин пайтида хавфсиз ва иқтисодий жиҳатдан тежамли бўлишлари керак.

• Ёнғин пайтида хавфсиз бўлиши учун асосий зиналарни ўтга чидамли конструкциялар билан ўралган, табиий ёритиладиган махсус хоналарда "зинахона"ларда жойлаштирилади. Ёнғин хавфсизлигини таъминлаш мақсадида кўп қаватли бинолардаги зинахона деворларининг оловбардошлик чегараси оловбардошлик даражаси I даражали биноларда 120 минутдан, II даражали биноларда 90 минутдан, III даражали биноларда 60 минутдан кам бўлмаслиги талаб қилинади.

• Одамларни эвакуация қилиш мақсадида фойдала-ниладиган зиналар 3 типга бўлинади (17.1-расм):
• 1-тип - ички, зинахоналарда жойлашган зиналар;
• 2-тип - ички, очиқ (тўсиқ конструкциясиз) зиналар;
• 3-тип - ташқи очиқ зиналар.
• Бинолардаги зинахоналарни табиий ёритиш усулларига ҳамда ёнғин пайтида ҳосил бўладиган тутундан ҳимояланганлик даражасига қараб оддий ёки тутун кирмайдиган зинахоналарга бўлиш мумкин. Булардан оддий зинахоналар 2 типга бўлинадилар:
• 1-тип (Л1) - ташқи девордаги дераза ёрдамида ёритиладиган ёки ташқи муҳитга очиқ зинахоналар;
• 2-тип (Л2) - дераза орқали ёритилмайдиган, юқоридан ёритиладиган зина хоналар.

Зиналарнинг типлари:

• а – 1-тип зина; б – 2-тип зина; в – 3-тип зина.

• 1-тип (Л1) оддий зинахоналар қаватлар сонидан қатъи назар барча биноларда қўлланилиши мумкин. 2-тип (Л2) оддий зинахоналар баландлиги 3 қаватдан кўп бўлган биноларда қўлланилмайди. Бундай зиналар 2-3 қаватли биноларда қўлланилганда юқоридан ёруғлик тушиши учун зина маршлари орасида камида 0,7 м очиқ жой қолдирилиши керак.