Mavzu. Yuqumli kasalliklar va kasallik tug`diruvchi mikroblar, bakteriologik kuzatuv reja: Yuqumli kasalliklar haqida ma’lumot ularning kelib chiqish sabablari

Bakteriologik kuzatuv va bakteriologik vositalarni zararsizlantirish.

Bakteriologik kuzatuv, kuzatuvpostlari va fuqaro muhofazasi nibbiy xizmati tomonidan o`tkazilgan. Bakteriologik qurollar portlaganda, odatdagi qurollar portlaganda sekin ovoz chiqadi. Dushman bakteriologik vositalarni ishlatganligi va zaharlanish chegaralari hujum vaqtidagi ba’zi bir belgilarga qarab aniqlanadi. Bu belgilar quyidagilardan iborat; havo bug`, tuman va changdan iborat yengil bulut hosil bol`di, uchub o`tayotgan samaliyot, vertaliyot va raketa orasida asta-sekin chiqib tarqaluvchi qora yo`l hosil bo`ladi,qurollar portlagan joylarda zaharlovchi moddalar va radiaktiv modda bo`lganligi (kimyoviy kuzatuv va dozimetrik asboblar ko`rsatishga binoan) juda ko`p miqdorda hashoratlar, kanalar va kemiruvchilar to`planishi bakteriologik vositalar ishlatilganilgidan dalolat beradi.

Raketa (ital. rocchetta - pirpirak) - maxsus raketa yonilgʻisi (ish jismi) yonganda paydo boʻladigan kuch taʼsirida sarakatlanadigan uchuvchi apparat. Raketa yonilgʻisi turiga koʻra, qattiq yoqilgili va suyuq yonilgʻili xillarga boʻlinadi.

Dushman ishlatgan kasal qo`zg`atuvchi mekroblarning turini zararsizlantirish uchun tashqi muhit ob`ektrtlaridan namuna olinadi. Havo bakteriya tutuvchi asbob yordamida yig`iladi. Tuproq o`simliklari, suv va oziq-ovqatdan polietilen xaltachalarga namuna olinib, og`zi mahkam berkitiladi. Tashqi tomondan dezenfeksiya qilinadi. Sanitariya-epidemologiya nazorati xizmatining bakterologik labarotoriyalarida bakterologik vositalar aniq tekshiriladi, ya`ni mikroskopik va sepologik tekshirishlar va oziq muhitlariga ekish va hayvonlarda tekshirib ko`rish natijasida dushman qaysi mekrobni ishlatganligi aniqlanadi.

Mekroblar hayot faoliyati jarayonida juda kuchli zahar-toksin ajratadi. Botulism tayoqchasi ayniqsa zaharli hisoblanadi. Mekrob faoliyati tufayli atrofdagi muhitga ajraladigan toksinlar ekzotoksin deb ataladi. Formalin yoki issiqlik ta`sirida zararsizlantirilgan toksinlar anatoksin deb ataladi. Ular ba`zi kasalliklar uchun (ko`kshol, bug`ma, botulism) ni oldini olishda emlash uchun ishlatiladi. Mikroblar oddiy bo`linish yo`li bilan har 10-30 minutda ko`payadi. Suvda va oziq-ovqat moddalarida turg`un bo`lib, havoda quyosh nurlari ta`sirida tezda nobud bo`ladi.

Bakteriofag. Ba`zi hayot faoliyati jarayonida ularning o`zini eritib yuboriladigan maxsus agent paydo bo`ladi. U bakteriofag yoki bakteriyalarni yashovchi deb ataladi. Bakteriofag tuzilishi va tabiatiga ko`ra verus hisoblanadi. Ba`zi yuqumli kasalliklar profilaktikasida qo`llaniladi. Viruslar organizimga tushganda ular ta’sirida organizim hujayralarida paydo bo`ladgan va virusning ko`payishiga tusqinlik qiladigan modda interferon deb ataladi. Hozirgi vaqtda interferon ba’zi virus kasalliklari profilaktikasida va davolashda ishlatiladi.