Mavzu: Yevropa halqaro munosabatlar tizimida

Birinchidan: bu davrga kelib erkin kapitalizm oldingiga nisbatan o‘zining yuqori cho‘qqisiga chiqdi.

Masalan: XX asr boshida dunyoda ko‘mir qazib chiqarish 65 foizga, chuyan eritish 70 foizga, po‘lat eritish uch marta ko‘paydi.

Ikkinchidan: bu yillarda katta o‘zgarishlar yosh, lekin tez rivojlanayotgan mamlakatlar – Amerika Qo‘shma shtatlari, Germaniya ulushiga to‘g‘ri keldi. Ishlab chiqarish mustamlakalarda va okean ortidagi mamlakatlarda ayniqsa tez o‘sdi.

Uchinchidan: kapitalning konsentratsiyalashuvi 1900 – yildan keyin yuqori sur’atlar bilan tezlashib ketdi.

Bu kapital va ishlab chiqarishning butun dunyoda konsentratsiyalashuvining yangi va bundan ilgarilarga qaraganda beqiyos darajada baland bosqichi edi.

To‘rtinchidan: bu davrda dunyo miqyosida juda katta harbiy ittifoqlar yuzaga keldi. 1871 – yildagi Frankfurt sulhi Prussiya va Fransiya o‘rtasidagi emas, balki Yevropada xalqaro munosabatlarni butunlay o‘zgartirib yubordi. Prussiya urushda g‘olib mamlakat sifatida vaziyatdan foydalanib, Avstriya – Vengriya va Rossiya bilan yaqinlashib, Fransiyani yakkalab qo‘yib, Yevropada gegemonlikka intiladi.

XIX asrning 70 – yillariga kelib, Rossiya O‘rta Osiyo yerlarini birin ketin ishg‘ol qilib bu yerda Turkiston general – gubernatorligini tuzdi. Bu vaziyatda Angliya talvasaga tushib qoladi. Angliya Hindistonda Rossiya xavfi tushunchalarini o‘ylab chiqardi. Shunday qilib Angliya – Rossiya raqobati kuchaydi. 1882 – yilda Germaniya – Avstriya – Vengriya va Italiya davlatlari ishtirokida “uchlar ittifoqi” yuzaga kelgan bo‘lsa, 1907 – yil Angliya – Fransiya, Rossiya Antanta harbiy blokini tuzdilar.

Beshinchidan: XIX asr oxiri va XX asr boshlarida yer yuzi asosan bir qator rivojlangan davlatlar tomonidan bo‘lib olindi va mustamlakachilik tizimi to‘la shakllandi.

Oltinchidan: bu davrda yangi tipdagi qator sotsialistik partiyalar vujudga keldi. Ular jamiyatda qarama – qarshiliklarning kuchayishiga sabab bo‘ldi.

• 
  Yuqoridagilardan yakuniy xulosa qilib, quyidagilarni ko‘rsatish mumkin:
  
• 
  dunyoni yirik mamlakatlari o‘rtasidagi ziddiyatlarni keskinlashuvi yangi manbalar asosida tahlil qilindi.
  
• 
  Harbiy ittifoqlarni vujudga kelishi va dunyoning taqsimlanishini tugallanishi yoritildi.
  
• 
  XX asr boshlarida dunyoni qayta taqsimlash uchun bo‘lib o‘tgan harbiy to‘qnashuvlar yoritib berildi.
  
• 
  Yevropada jahon urushi xavfini kuchayishi tahlil qilindi.