Mavzu: Yetuklik davrida ijodiy faoliyatning mahsuldorligini Z. F. Yasereva quyidagi mezonlar bilan o’lchaydi T. r

T.r	Shaxsning g’oyaviy-siyosiy sifatlari
ball
1	Prinsipiallik	3
2	Siyosiy savodxonlik	3
3	G’oyaviy e’tiqod	5
4	Jamoat ishlarida faol qatnashish	4
5	O’z ijtimoiy burchini anglash	5
6	Tarbiya muammosi muhimligini tushunish	4
7	Ijtimoiy-siyosiy fikrlash ko’nikmasi	3
8	Tashkilotchilik qobiliyati	3

2-jadval

№	Kasbiy ixtisoslik sifatlari	ball
1	Ilmiy ish bilan shug’ullanish	3
2	Kasbiy yetuklik	5
3	O’qitishdagi ijodiy faollik	5
4	Mustaqillik	4
5	Bilimdonlik	5
6	Aqlning tanqidiyligi	5
7	Axborotlarni yig’ish va tahlil qilish	5
8	O’z fikrini ifodalay olish	5
9	Ilmiy tadqiqot o’tkazish ko’nikmasi	4
10	So’z-mantiq lug’at boyligi	5

3-jadval

№	Axloqiy- etnik xislatlari	ball
1	O’ziga talabchanlik	4
2	O’zgalarni hurmatlash	4
3	Kamtarlik	5
4	O’ziga ishonch	5
5	Ibolilik	4
6	Halollik	5
7	Adolatparvarlik	4
8	Samimiylik	4
9	Beg’arazlik	4
10	Ichki madaniyatlilik	4
11	Hamdardlik	4
12	Vijdonlilik	4
13	Jamoatchilik mehnatlarini ortiqcha baholamaslik	3
14	Yumor hissi	3
15	Dilkashlik	3
16	O’zini kamol toptirishga intilish	5
17	Gumanitar bilimlarga chanqoqlik	4
18	Zamonaviylik	4
19	O’zini tutish	5
20	O’zini nazorat qilish	5
21	O’z manfaatini hamma narsadan yuqori qo’ymaslik	4
22	Axloq qoidalariga rioya qilish	4

Mavzu:Keksayish va keksalik

1-topshiriq

B.A.Grekov so’z assosiasiyasi metodi asosida keksalarda xotira jarayonining xususiyatini tekshirgan.Uning ma’lumotlarini quyidagicha ifodalash mumkin:

1) 70-80 yoshlardagi keksalikda xotira zaiflashadi;

2) 70-89 yoshlarda mantiqiy-ma’noli xotirada miqdorning ahamiyati saqlanadi;

3) obrazli xotira zaiflashadi;

4) 70-89 yoshlarda xotiraning barqarorlik negizida ma’noning ichki aloqasi yotadi;

5) uzoq muddatli xotira kuchsizlanadi;

6) 90 yoshda nutqning ichki bog’lanishi buziladi;

7) xotiraning obrazli, hissiy turlari nutqning tuzilishiga bo’ysunmay qoladi;

2-topshiriq

Keksalik davrida his-tuyg’ulari vujudga kelishi jihatdan ikki xildir:

1) barqaror kayfiyat, hotirjamlik tuyg’usiga ega bo’lgan, o’z qadr-qimmatini saqlayotgan, nufuz talab erkak va ayollar;

2) kayfiyati barqaror, osoyishta xulq- atvorli, oila muhitining sardoriga aylangan, tabiyat va jamiyat go’zalliklaridan bahramand bo’layotgan, ijtimoiy faoliyatdan qariyb uzoqlashgan, qarilik gashtini surayotgan kishilar.

3-topshiriq

Psixogerentologiya fanida gerontogenezning evolyutsion omillari qatoriga I.V. Davidovskiy nasliy, ekologik, biologik, ijtimoiy alomatlarni kiritadi. D.Bromley insonni qarish sikli uchta bosqichdan iborat bo’lishini ta’kidlaydi:

1 Ishdan, xizmatdan uzoqlashish (iste’fo)- 66-70 yosh;

2 keksalik (70 va undan katta yosh)

3 munkillagan keksalik (hasta keksalik va o’lim) – maksimum 110 yosh;

Shu bilan birga keksayishning qonuniyatlari ham kashf qilingan,ular qatoriga quyidagilarni kiritish mumkin:

1 geteroxronlik ( har xil vaqtlilik) qonuni;

2 o’ziga xoslik qonuni;

3 xilma-xillik qonuni;

Mavzu:Pedagogik psixologiyaning dolzarb muammolari.

1-topshiriq

Pedagogik psixologiyaning muhim vazifalaridan biri – maktabdagi ta’lim jarayonini yanada takomillashtirishning psixologik asoslarini ishlab chiqish.

Pedagogik psixologiya uch bo’limdan iborat:

1. 
   Bolalar psixologiyasi va kichik maktab o’quvchilari psixologiyasi
   
2. 
   O’smirlar, o’pirinlar va kattalar psixologiyasi
   
3. 
   Geronto psixologiya ya’ni qariyalar psixologiyasi.
   

2-topshiriq

Pedagogik psixologiyaning muammolari quyidagilar:

1	Senzitiv davrlar muammosi
2	Pedagogik ta’sir va shaxsning psixologik rivojlanishi orasidagi bog’liqlik
3	Shaxs rivojlanishining tizimli xarakteri va pedagogic ta’sirning majmuaviyligi
4	Ta’lim va tarbiyaning uyg’unligi
5	Ongli ravishda tarbiyalanish va o’qishga psixologik tayyorgarlik
6	Shaxsning pedagogic ko’zdan qochirilganligi
7	Ta’limni individuallashtirishni ta’minlash
8	Ijtimoiy adabtatsiya va reabilitatsiya

3-topshiriq

Pedagogik psixologiyaning asosiy va yordamchi metodlari

№	Asosiy metodlar	Metodlar klassifikatsiyasi
1	Kuzatish	1 Tashqi ob’ektiv kuzatish 2 Ichki sub’ektiv kuzatish 3 Birgalikda kuzatish 4 Erkin kuzatuv 5 Standartlashtirilgan kuzatuv 6 Guruh tashqarisida kuzatish
2	So’rov	1 Intervyu 2 Anketa so’rovi
3	Testlar	1 Psixometrik testlar 2 Proektiv testlar 3 Sotsiometrik test
4	Eksperiment	1 Tabiiy 2 Laboratoriya
5	Faoliyat mahsulini tahlil qilish metodi	Bolalarning chizgan rasmlari va o’yinchoqlariga asoslanib psixik taraqqiyotini o’lchaydi
6	Proektiv metodlar	1 Tugallanmagan rasmlar 2 Tugatilmagan hikoyalar 3 Rorshax siyoh dog’lari
7	Sotsiometriya metodi	Kichik guruh a’zolari o’rtasidagi munosabatlar va shaxsning guruhdagi statusini aniqlaydi

Mavzu: Ta’lim ijtimoiy madaniy fenomen

1-topshiriq

O’quvchilar xulq-atvorining salbiy shakllari va ularning sabablari

Vazifa: Ayrim o’quvchilarning xulqida kuzatiladigan salbiy xulq-atvor shakllarining sabablarini ko’rsating.bunda quyidagi jadvalda sanab o’tilgan salbiy xulq sabablarining tartib raqamini jadvalning javoblar maydonida tegishli salbiy xulq-atvor namunasi qarshisidagi bo’sh katakchalarga kiritish talab qilinadi.

№	Salbiy xulq-atvor sabablari	Salbiy xulq-atvor shakllari	Javoblar maydoni
1	Bolaning nafaqat og’ir, balki nisbatan yengil mehnat faoliyati ham ota-ona tomonidan chegaralanishi	Qaysarlik	2	4
2	Bolaning ortiqcha maqtanchoqligi, gapdonligi,o’ziga e’tibor qaratish,boshqalarni hayratlantirish istagi
3	Bolaning to’g’ri yo’nalishda ro’yobga chiqarilmay kelayotgan ichki jo’shqinligi,tashabbuskorligi	Yolg’onchilik	7	5
4	Bolaning jasurlik, mardlik aslida nima ekanligini noto’g’ri tushunishi
5	Bolaning mustaqillikka intilishi, shaxsiy xohish-irodasini namoyish etishga noo’rin urunishi	Dangasalik	1	3
6	Bola tashabbuskorligining kattalar tomonidan qo’pol va asossiz tarzda cheklanishi
7	Bolaning jazo hamda ta’qibdan xavotirlanishi va qo’rqishi	Qo’rslik	9	6
8	Bolaning kattalar tomonidan nohaq ravishda ayblanishi
9	Bolaning ochiq samimiy munosabat bilan dangallik, cho’rtkesarlikning o’zaro farqini yaxshi tushunmasligi	Intizomsizlik	8	10
10	Bolaning harakatlariga o’qituvchi tomonidan yetarli e’tibor va rag’bat ko’rsatilmasligi

2-topshiriq

Ta’lim jarayonida qo’llanuvchi ko’rgazmali qurol va vositalarning turlari

Vazifa: Ta’lim jarayonida keng qo’llanuvchi har xil ko’rgazmali qurol va vositalar ko’rgazmalilikning qaysi turiga kirishini ko’rsating. Bunda quyida sanab o’tilgan ko’rgazmali qurol va vositalarning tartib raqamini o’zlari oid bo’lgan ko’rgazmalilik turning nomi keltirilgan tegishli soha ostidagi bo’sh katakchalarga kiritish talab qilinadi.

№	Ko’rgazmali qurol va vositalardan namunalar	Ko’rgazmalilik turlari
1	Chizmalar, sxemalar	Predmetli ko’rgazmalilik
2	Ko’rgazmali tajribalar	2	6
3	Og’zaki misollar	Tasviriy ko’rgazmalilik
4	Jadvallar, diagrammalar	1		4
5	Obrazli nutq	Nutqiy ko’rgazmalilik
6	Ekskursiyalar, sayohatlar	3		5

Ta’lim muvaffaqiyati

1.O’qituvchi o’z fanini chuqur bilishi

2.O’qituvchining darsga puxta tayyorgarligi

3.Didaktik,o’yinlardan,metodikalar dan foydalana olishi

4.O’qituvchining pedagogik mahoratga egaligi

5.O’qituvchilar va o’quvchilarning bir-biriga bo’lgan ijobiy munosabati

6.O’quvchilarning o’quv motivlari

7.O’quvchilarning muloqot motivlari

8.O’quvchilardagi axloqiy motivlar

Mavzu: Ta’lim psixologiyasi

1-topshiriq

Ta’lim samaradorligiga ta’sir ko’rsatuvchi omillar

O’quv materialining samarali o’zlashtirilishiga ancha ta’sir ko’rsatadigan tashqi omillarning mazmunini belgilang. Bunda quyida berilgan har bir tavsifning qaysi omilga tegishli ekanligini aniqlashtirib, keltirilgan jadvalning javoblar maydonidagi diagonal bo’yicha ajratilgan katakchalarning yuqori bo;linmasida muayyan omilning tartib raqami pastki bo’linmasida unga mos tavsifning tartib raqami keltirish talab qilinadi.

№	Ta’lim samaradorligiga ta’sir ko’rsatuvchi tashqi omillar	№	Ta’lim samaradorligiga ta’sir ko’rsatuvchi tashqi omillarning tavsifi
1	O’quv materialining shakli	1	O’quv materialida aks etuvchi ma’lumotlarda ifodalanuvchi omil
2	O’quv materialining emotsional xususiyatlari	2	O’quv materialining qanday ko’rinishda taqdim etilishida ifodalanuvchi omil
3	O’quv materialining hajmi	3	O’quv materialini o’zlashtirishga sarf etiladigan vaqt va xatolar miqdorida ifodalanuvchi omil
4	O’quv materialining anglanganlik darajasi	4	O’quv materialini o’zlashtirish muayyan vazifalarni hal etishga qanchalik kerakligida ifodalanuvchi omil
5	O’quv materialining mazmuni	5	O’quv materialini tushunish shaxs tegishli bilimlarga qanchalik egaligiga bog’liqligida ifodalanuvchi omil
6	O’quv materialining ahamiyat darajasi	6	O’quv materialining tarkibiy qismlari o’rtasidagi aloqa qanday o’rnatilishida ifodalanuvchi omil
7	O’quv materialining murakkablik darajasi	7	O’quv materiali tarkibiga kiruvchi alohida elementlar miqdorida ifodalanuvchi omillar
8	O’quv materialining tarkibi tuzulishi	8	O’quv materiali shaxsda qanchalik muayyan his-kechinmalarni uyg’otishida ifodalanuvchi omillar

Javoblar maydoni

1 2

2 8

3 3

4 5

5 1

6 7

7 6

8 4

2-topshiriq

№	Muvaffaqiyatga intilish yoki muvaffaqiyatsizlikdan qochishga motivlashgan o’quvchining xususiyatlari	Muvaffaqiyatga erishishga intilish motivi	Muvaffaqiyatsizlikka uchrashdan qochish
1	Faoliyat samaradorligi tashqi nazoratga unchalik bog’liq emasligi	+
2	Ma’suliyatli topshiriqlarni bajarishda ulardan voz kechishga yordam beruvchi sabablarni qidirish		+
3	Ekstremal maqsadlarni, ya’ni yoki o’ta oson, yoki juda qiyin maqsadlarni o’z oldiga qo’yish	+
4	Vaqt tanqisligi sharoitida muammoli mazmundagi topshiriqni bajarishda ish samaradorligining odatda ortishi	+
5	Muvaffaqiyat va muvaffaqiyatsizlik ketma-ket ro’y berganda muvaffaqiyatga mubolag’ali bahoning berilishi		+
6	Ko’pincha murakkablik darajasi o’rtacha yoki biroz yuqori bo’lgan maqsadlarni o’z oldiga qo’yish	+
7	Biror topshiriqni bajarishda muvaffaqiyatsizlik ro’y berganda unga qiziqishning ko’pincha ortishi	+
8	Muvaffaqiyat va muvaffaqiyatsizlik ketma-ket yuz bersa muvaffaqiyatsizlik mubolaga’li darajada baholanishi	+
9	Vaqt tanqisligi sharoitida muammoli mazmundagi topshiriqni bajarishda ish samaradorligi odatda pasayishi		+
10	Biror topshiriqni bajarishda muvaffaqiyatsizlik ro’y berganda unga qiziqishning ko’pincha kamayishi		+

3-topshiriq

Muammoli vaziyat

Muammoli o’quvchi tabiat turi	O’quvchini “muammoli” bo’lish sabablari	Muammoni yechish yo’llari va sizning harakatlaringiz
1 O’zlashtirmovchi (qobiliyati sust) 2 Ma’suliyatsiz 3 Qo’pol (do’stla riga, o’qituvchisiga) 4 Yengiltabiat	O’qituvchi darsni to’g’ri tashkillashtirmagan,darsga qiziqishi yo’q Ota-onasi tomonidan noto’g’ri tarbiya berilgan Oilasidagi munosabatlar mehr-oqibatga qurilmagan Erkatoy va dangasa	Darsni turli o’yinlar va metodikalar qo’llagan tarzda o’tkazish O’quvchiga har biro damning o’z vazifasi bo’lishini anglashiga yordam berish Sinf rahbari va maktab psixologi o’quvchining ota-onasi bilan hamkorlikda faoliyat olib boorish lozim Mehnatga jalb etish lozim

Mavzu: Tarbiya psixologiyasi

1-topshiriq

№	O’zini-o’zi tarbiyalash yo’nalishlari	Yosh davrlari
		O’smirlik davri	Ilk ospirinlik davri	O’spirinlik-yetuklik davri boshi		Yetuklik davri o’rta bosqichi
1	Axloqiy o’zini-o’zi tarbiyalash				+
2	Jismoniy o’zini-o’zi tarbiyalash	+
3	Ijtimoiy o’zini-o’zi tarbiyalash			+
4	Kasbiy o’zini-o’zi tarbiyalash		+
5	Irodaviy o’zini-o’zi tarbiyalash				+

2-topshiriq

Tarbiya institutlarining xususiyatlari

№	Tarbiya institutlarining xususiyatlari	Tarbiya institutlari
1	Aynan bir tarbiyaviy ahamiyatga ega ta’sirni istalgancha qaytadan amalga oshirish imkoniyatining mavjudligi	Oila
		1+		1	2	4	5
2	Tarbiyaviy ta’sir jarayonida bolaga individual jihatdan yondashish imkoniyatining nisbatan chegaralanganligi	Ta’lim muassasasi
		1		2+	3	4	5
3	Tarbiyaviy ta’sirning ushbu ta’sirni amalga oshiruvchi shaxslar intellektual madaniy tayyorgarlik darajasi bilan chegaralanganligi	OAV
		1		2	3+	4	5
4	Shaxs tomonidan tarbiyaviy ta’sir sub’ektlariga xos qarashlar, qadriyatlar namuna sifatida qabul qilinishi	San’at va adabiyot
		1	2		3	4	5+
5	Shaxsning axloqiy tarbiyasi bilan parallel ravishda tarbiyaviy ta’sir hisobiga uning umumiy madaniyati yuksaltirilishi	Referent guruhlar
		1		2	3	4+	5

3-topshiriq

Tarbiya jarayonining xususiyatlari

1.Ko’p qirrali jarayon

2.Uzoq muddat davom etadi

3.Yaxlit holda va konsentrik

4.Ikki tomoalama jarayon, bola

5.Qarama-qarshiliklarning ko’pligi

Mavzu: O’qituvchi psixologiyasi

Педагогик фаолиятда бошқарув услуби муаммоси

Вазифа: Педагог фаолиятидаги бошқарув услубларига хос хусусиятларни кўрсатинг. Бунда қуйидаги жадвалнинг бошқарув услублари номи келтирилган устунлари ва уларга хос хусусиятлар санаб ўтилган сатрлари ўзаро кесишган жойга қайси хусусият қандай услубга хослигини билдириш маъносида бирор белги қўйиш талаб қилинади.

№	Бошқарув услубларига хос хусусиятлар	Бошқарув услублари
		Авторитар услуб	Демократикуслуб	Либерал услуб
1	Ўқувчиларга ташаббус кўрсатиш имкониятини бермаслик	+
2	Ўқувчиларга кўпроқ таклиф шаклидаги кўрсатмалар билан мурожаат қилиш		+
3	Ўқувчиларнинг хоҳиш-истакларини тушунаётгандек қилиб ўзини кўрсатиш			+
4	Ўқувчиларни мақташ ва танқид қилишн маслаҳат билан уйғунлаштирилиши		+
5	Ўқувчиларнинг имкониятларини ҳисобга олмай уларга талаб қўйиш	+
6	Ўқувчиларга қўйилган аввалги талабларни ёдда тутмаслик			+
7	Ўқувчи фаолиятидаги самарадорликка асосан мажбурлов хисобига эришиш	+
8	Ўқувчиларга талаб қўйишда уларнинг оъектив имкониятларига эътиборли бўлиш		+
9	Ўқувчиларга мурожаатда овоз оҳангининг буйруқнамо, кўрсатмалар қисқа бўлиши	+
10	Ўқувчилар билан бўлган мулоқотни минималлаштиришга интилиш	+
11	Ўқувчиларнинг ташаббус кўрсатишига кенг имконият яратиш		+
12	Ўқувчиларга йўналтирилган тасоддифий таъсир натижасига нисбатан сезгир бўлиш		+
13	Ўқувчиларга кўпинча мулойим, авровчи оҳангда мурожаат қилиш			+
14	Ўқувчиларни рағбатлантириш ва жазолашнинг субъектив бўлиши		+
15	Ўқувчилар жамоасининг ишини ўз ҳолига ташлаб қўйиш			+

Pedagogik mahoratning muhim tarkibiy qismlari

metodologiyani egallash.

Ayrim o’qituvchilar rivojlanish mazmuni va kesmasi integrasiyasi hisoblangan hamda jonli organizm sifatida talabalar (auditoriya va b.) guruhini uning rivojlanish va mazmun kasb eta borish jarayonida «ko'ra olish»qobiliyati

O'zining organizmini yuksak darajada anglash. Auditoriya, talaba o'z istaklari, motivlari, afzal ko'rishi jihatidan ular uchun zarur bo'lgan haqiqiy axborotlarni ajrata olish

Kasbiy usullar va metodlarning keng jamg’armasi

Boshqaruv repertuari, boshqarishning xilma-xil uslublari, axborotlarni uzatish «qurollari»: ovoz, hatti-harakat, mimika va boshqalarni egallash

Integral mazmuni va integral rivojlanish kesmasini idrok etish malakasi


o'z sezgilarining nozik farqilanish imkoniyatlari vositasida yuqori his bilan boshqarish;