Mavzu: yalpi talab va yalpi taklif. Reja: Pulning miqdoriy nazariyasi

MAVZU: YALPI TALAB VA YALPI TAKLIF.

Reja:

1. Pulning miqdoriy nazariyasi;

2. Barqarorlashtirish siyosati;

3. AD-AS modelida makroiqtisodiy muvozanat mexanizmi.

Pulning miqdoriy nazariyasi:

Miqdoriy nazariya pulning qiymati va mos ravishda tovar narxlari darajasini pul miqdorining o'lchami bilan izohlaydi: muomalada pul qanchalik ko‘p bo‘lsa, narx shunchalik yuqori bo‘ladi va aksincha.

Sp.L. Monteske

D. Yum

Millatning haqiqiy boyligi oltin va kum ushning jonsiz to‘plamida emas, balki manufakturalar yaratish va ularda jonli mehnatni qo‘llashdan iborat.

Millatning haqiqiy boyligi oltin va kum ushning jonsiz to‘plamida emas, balki manufakturalar yaratish va ularda jonli mehnatni qo‘llashdan iborat.

Miqdoriy pul nazariyasining XVIII asrdagi yorqin namoyondasi D.Rikardodir

D.Rikardo “Pul ham tovar hisoblanadi va o‘z qiymatiga ega bo‘ladi, pulning qiymati uni ishlab chiqarish uchun sarflangan mehnatning miqdori bilan aniqlanadi,” – deb to‘g‘ri fikr bildiradi.

John Maynard Keynes:

“Muomaladagi pul massasi va kredit resurslari hajmining o‘sishi ortidan iqtisodiyotning jonlanishi, foyda va bandlikning o'sishi keladi. Bunday jonlanishga bank foizining pasayishi xizmat qilishi mumkin, u kreditga talab va investitsiyalarni, shuningdek, taqchillikni moliyalashtirishni, ya’ni u yoki bu tovarlarga hukumat talabini kengaytirishni rag‘batlantiradi. Hukumat xarajatlari, pul muomalasi hajmini oshirib, iqtisodiyotning jonlanishiga xizmat qilishi ko‘zda tutilgan.”

Sey ayniyati va qonuni:

Pulning miqdoriy nazariyasi takror ishlab chiqarish klassik modeliga uyg'unlik bilan kirishib ketadi. U mukammal raqobat va to'liq narx elastikligi sharoitlarida bozorlarda avtomatik ravishda tashqaridan hech qanday aralashuvlarsiz barcha ishlab chiqarish resurslaridan to ‘liq foydalangan holda muvozanatlashadi. Bu tasavurlar J.B.Sey nazariyasini amalga oshirishda o‘z aksini topgan. U tovar bozorlarida talab va takiifning to‘Iiq mos kelish tamoyilini bildiradi.

Biroq bu qonun turlicha tanqidlarga uchradi: ayniyatdan Sey qonunigacha Sey ayniyatini algcbraik ko'rinishda ifodalash mumkin:

Irving Fisher

Ayirboshlash tenglamasini matematik ko‘rinishida ifodalash mumkin:

bunda: Z - (Expenditure) - pul muomalasining umumiy hajmi, ya’ni mazkur jamiyatda shu yil davomida tovarlarni sotib olish uchun sarflanadigan pullar summasi; M (Money) — ushbu jamiyatda yil davomida muomalada yurgan pullarning o ‘rtacha miqdori:

bunda V(Velocity) — ne’matlarga ayirboshlashdagi pullar aylanishlarining o‘rtacha soni; P (Price) - ushbu jamiyatda sotib olinadigan har qanday alohida tovarning o‘rtacha sotish narxi; Q (Quanlity) —tovarlarning jami xarid qilingan soni.

Barqarorlashtirish siyosati

Hammaga tanish bo’lgan fikrga ko’ra, makroiqtisodiy siyosat “shamolga qarshi yurishi”, ya’ni turg`unlik sharoitida iqtisodiyotni rag’batlantirib va “qizib ketganda” uning o’sishini sekinlashtirishi lozim.

Agar siyosatning ta’sirlari natijasi kutishga majbur qilmasa, iqtisodiyotni barqarorlashtirish oson bo`lardi. Siyosatni barpo qilish mashina haydash kabi bo`ladi: iqtisodiyotni kerakli yo`lda saqlab qolish uni asboblar orqali rostlash demakdir.

Iqtisodchilar iqtisodiy siyosatga olib boruvchi ikki muhim vaqt oralig`ini ajratiadilar: ichki va tashqi.

Ichki oraliq – bu iqtisodiy larza yuzaga kelgan vaqt bilan bunga javoban iqtisodiy siyosat chora-tadbirlarini qabul qilish vaqti o’rtasidagi vaqt oralig’i bo’lib, larza yuz berganligini va unga muvofiq chora- tadbirlarni hayotga tadbiq etishni his qilish uchun qandaydir vaqt zarur bo’lganligi uchun ham yuzaga keladi.

Tashqi oraliq – bu iqtisodiy siyosatning u yoki bu chora-tadbirlari qabul qilingan vaqt bilan bu chora-tadbirlar o’z natijalarini bera boshlagan vaqt o’rtasidagi vaqt oralig’idir. U bu chora-tadbirlar xarajatlar, daromadlar va bandlik darajalarini birdaniga o’zgarishga olib kelmasligi sababli yuzaga keladi.

Barqarorlashtirish siyosatining “avtomatik stabilizatorlar” deb ataluvchi ba’zi chora-tadbirlari shu oraliqlarni qisqartirish uchun maxsus o’ylab topilgan. Ular siyosiy yo’nalishni maxsus o’zgartirishlarsiz iqtisodiy o’sishni to’xtatish yoki rag’batlantirishga imkon beradi.

Barqarorlashtirish siyosatining “avtomatik stabilizatorlar” deb ataluvchi ba’zi chora-tadbirlari shu oraliqlarni qisqartirish uchun maxsus o’ylab topilgan. Ular siyosiy yo’nalishni maxsus o’zgartirishlarsiz iqtisodiy o’sishni to’xtatish yoki rag’batlantirishga imkon beradi.

Foydalanilgan adabiyotlar:

• D.Q.Ahmedov, A.E.Ishmuxammedov, Q.X.Jumayev, Z.A.Jumayev “Makroiqtisodiyot” – darslik O’zbekiston yozuvchilar uyushmasi Adabiyot jamg’armasi nashriyoti. Toshkent 2004.
• Sh.Sh.Shodmonov, M.T.Yaxshiyeva, R.A.Yusupov “Pul nazariyasi” – o’quv qo’llanma Cho’lpon nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi. Toshkent 2011.

E’tiboringiz uchun

rahmat!!!