Mavzu: XXI asr bo`sag`asida jahon iqtisodiyotida Global muammolar. Reja: Jahon iqtisodiyotida global muammolar

Bunga ikkita muammo kiradi:

- jahon yadroviy raketa urushining oldini olish (urush va tinchlik muammosi).

- davlatlar o’rtasida teng va o’zaro manfaatli munosabatlar o’rnatish. Umumiy insoniy muammolarga quyidagilar kiradi:

• 
  o 1) qashshoqlik va ijtimoiy tengsizlikning boshqa shakllariga barham berish. Jahon iqtisodiyoti tarkibi jihatidan turlicha, va mamlakatlarda qashshoqlik darajasi bir xil emas. Ba’zi mamlakatlarda yuqori – boshqalarda bu juda past;
  
• 
  o 2) inson salomatligini saqlash. Dunyoning barcha mamlakatlari faol tabiatni muhofaza qilish siyosatini olib borishlari kerak;
  
• 
  o 3) ta’limni rivojlantirish (nafaqat umumiy, balki maxsus, o’rta va yuqori). Bu yuqori malakali kadrlarni, mutaxassislarni jamiyatning iqtisodiy rivojlanishi va iqtisodiy o’sishni ta’minlashga yordam beradi.
  

• 
  O 4) aholi o’sishini rejalashtirish va tartibga solish;
  
• 
  o 5) hayot darajasi va sifatini yaxshilash.
  
• 
  Iqtisodiyotning global muammolari.
  

• 
  Globallashuv muqarrar ravishda sayyoraviy miqyosdagi bir qator muammolarni keltirib chiqarmoqda, ular insoniyat hayoti va rivojlanishining aspektlari sifatida tushuniladi, Yer aholisini yaqin aloqalar bilan birlashtiradi, turli davlatlar hayotining inqiroz holatini ochib beradi. Ushbu muammolar quyidagilarni o’z ichiga oladi:
  

• 
  • - atrof-muhitning ekologik holati;
  
• 
  • - dunyoni saqlash;
  
• 
  • - xavfli kasalliklarni engish;
  
• 
  • - sayyora aholisini oziq-ovqat bilan ta’minlash;
  
• 
  • - aholini tartibga solish;
  
• 
  • - ko’plab mintaqalar va xalqlarning orqada qolishini engib o’tish;
  
• 
  • - mahsulotni resurs bilan ta’minlash;
  
• 
  • okeanlarning rivojlanishi.
  

• 
  Ko’plab qayd etilgan global muammolarning ildizlari asrlarga borib taqaladi. Ular insoniyat jamiyatiga butun tarix davomida hamroh bo’lishgan, garchi ma’lum vaqtgacha ular o’zlarining o’tkirligini namoyish qilmagan bo’lsalar ham. Zamonaviy sharoitda butun sayyora ularning ta’sir doirasiga aylanadi (masalan, urush va tinchlik, ochlik va ommaviy kasalliklar, ayrim mamlakatlar va sayyoramizning hududlari rivojlanish darajasidagi farqlar). Ma’lumki, ilm-fan va texnika taraqqiyoti aholining ehtiyojlarini qondirish va turmush darajasini yaxshilash uchun katta moddiy resurslarni to’plashga imkon beradi. Biroq, hozirgi kunga qadar dunyoning ko’plab mamlakatlarida ochlikdan, qashshoqlikdan, madaniyat etishmasligidan xalos bo’lishning imkoni yo’q edi.
  

• 
  Global muammolarning keng ko’lamli, uzoq muddatli mavjudligi, o’zaro bog’liqlik va o’zaro bog’liqlik ularni keng xalqaro hamkorlik asosida hal qilinishi yoki hech bo’lmaganda zaiflashishini anglatadi. Bunday hamkorlik bir necha darajalarni o’z ichiga oladi: ikki tomonlama, ko’p tomonlama, mintaqaviy, global.,
  
• 
  Global muammolarni anglash va xabardor qilish, ularni hal qilish mexanizmini shakllantirish asosan xalqaro tashkilotlarning vazifasidir. Shunday qilib, eng murakkab global muammolarni hal qilishda BMT va uning bo’linmalari muhim rol o’ynashi kerak. Xalqaro miqyosdagi ayrim muammolarni hal qilish vazifasi yuklatilgan shunday xalqaro tashkilotlar mavjud. Bunday tashkilotlar tarkibiga quyidagilar kiradi: Xalqaro tabiat va tabiiy resurslar ittifoqi, Xalqaro ilmiy uyushmalar kengashining atrof-muhit bo’yicha ilmiy qo’mitasi va boshqalar.
  

http://hozir.org