Mavzu: XIV-XV asrlarda preney yarim orol davlatlari

Iberiyalik luzitan qabilalari yashagan zamonaviy Portugaliya hududlari m. a. I asrda Rim imperiyasi tarkibiga kirgan. V—VII asrlarda qadimgi Rim imperiyasidan so‘ng Luzitaniya, Provinsiya vandallar va vestgotlar bosqiniga duchor bo‘ldi. 713-718- yillarda mamlakat arablar tomonidan bosib olindi. 1095-yilda tashkil topgan Portugaliya grafligi asta-sekinlik bilan mavrlar (arablar) bosib olgan hududlami qayta ishg‘ol qildi. 1493-yilda Alfonso I boshchiligida mustaqil Portugaliya qirolligi tashkil topdi va arablarga qarshi kurash davom etdi. V asrda mamlakatda hokimiyat tepasiga Avishlar sulolasi kelgan davrda Portugaliya yirik dengiz flotiga ega bo‘lgan davlatga aylandi. XV asr oxirlari va XVI asr boshlarida portugaliyalik dengizchilar (Diash, Vasko da-Gama, Kabral va boshqalar) bir qator geografik kashfiyotlar qUishgan, ammo Portugaliya tom ma’nodagi Ispaniya va Buyuk Britaniya kabi imperiyaga aylana olmadi.

XVI asming ikkinchi yarmida Portugaliya monarxiyasi zaiflashib, 1580-yilda ispan hukmronligi ostiga tushib qoldi. 1840- yilgacha, ya’ni Remels tashabbusi bilan mamlakatdan ispanlar quvilib, qirol taxtiga Brogansa sulolasi asoschisi Juan VI o‘tirguniga qadar, 1668-yilda Portugaliya yangidan mustaqil davlat deb e’lon qilindi. Biroq, 1703- yilgi Angliya bilan tuzilgan shartnoma idora qilish ittifoq munosabatlarini o‘rnatishni nazarda tutib, Portugaliya uning ta’sirida XX asrgacha yashadi. Napoleon urushlari davrida qirol sulolasi Portugaliyaning Braziliyadagi koloniyalarining biriga qochib o‘tib, u yerda Portugaliya fransuz qo‘shinlaridan ozod qilinguniga qadar istiqo'mat qildilar.

1822-yilda monarx taxtga qaytganidan so‘ng mamlakatning siyosiy hayoti beqaror bo‘lib, qirol hokimiyati tarafdorlari va sentabrietlar (respublikachilar) o‘rtasidagi doimiy kurash bilan tavsiflanadi. 1910-yilda Portugaliya Respublika deb e’lon qilindi, biroq 1932-yilda qat’iy avtoritar boshqaruviga asoslangan Estado Nabo (Yangi davlat) tuzumini e’lon qilgan Salazar diktaturasi o‘rnatildi. 1968-yilda Salazar o‘rniga kelgan M. Kaetanu ungacha mavjud bo‘lgan siyosatini davom ettirdi, biroq 1974-yil 25-aprelda general Spinola boshchiligidagi bir guruh ofitserlar tomonidan ag‘darildi. Shundan keyin mamlakatda muhim ijtimoiy va siyosiy o‘zgarishlar roy berdi.