Mavzu: Xavf xatar xillari bo’yicha sug’urtalash hamda majburiy va ixtiyoriy sug’urta. Reja

4. Majburiy va ixtiyoriy sug’urta
Majburiy va ixtiyoriy sug’urta xozirda muxim masalalardan biri xisoblanadi. Boshqa MDX respublikalarida majburiy sug’urtaning ko’plab turlari bekor qilingan bo’lsada, bizda nima sababdan saqlanmoqda kabi savollar ko’pchilikni qiziqtiradi. Bu savollarga javob berish majburiy sug’urtaning ixtiyoriy sug’urtadan nima bilan farq qilishini ko’rsatishni talab qiladi. Buning uchun quyidagi solishtirma chizmadan foydalanamiz.


Majburiy sug’urta ba`zan ixtiyoriy sug’urta bilan bog’langan, majburiy tartibda sug’urtalangan imoratlar ixtiyoriy tartibda xam sug’urta qilinishi mumkin. Masalan, yo’lovchilar sug’urtasining majburiy turi bo’yicha barcha yo’lovchilar uzoq masofaga boradigan bo’lsalar majburiy ravishda yoppasiga sug’urtalanadilar. Sug’urta badali chipta tarkibiga kiritiladi. Masofaga etgandan keyin sug’urtalash to’xtatiladi. YAngi qurilgan uy-joy binolari qad ko’tarib, usti yopilgandan boshlab majburiy sug’urtalangan xisoblanadi. Agar ob`ektga o’t tushib yonib ketsa zarar sug’urta tashkiloti tomonidan qoplanadi.
2. Majburiy va ixtiyoriy sug‘urta tamoyillari
Majburiy sug‘urtani ajratib turuvchi tamoyillar quyidagilar.
1. Majburiy sug‘urta qonun yo‘li bilan o‘rnatiladi. Shunga mos ravishda sug‘urta qildiruvchi tegishli obyektlarni sug‘urtalashga, sug‘urtalovchilar esa, sug‘urta hodisalari ro‘y berganda tegishli sug‘urta to‘lovlarini to‘lashga majburdirlar.
Qonunchilik odatda quyidagilarni belgilab beradi:
- majburiy sug‘urtalanishi lozim bo‘lgan obyektlar tarkibini;
- sug‘urta javobgarligi hajmini;
- sug‘urta ta’minoti darajasi va me’yorlarini;
- tarif stavkalari miqdorlari va ularni o‘rnatish tartibini;
- sug‘urtalovchi va sug‘urtalanuvchilarning asosiy huquq va majburiyatlarini.
2. Qonunda ko‘rsatilgan majburiy sug‘urta obyektlarini yoppasiga sug‘urtaga qamrab olish. Buning uchun sug‘urta organlari mamlakatda har yili sug‘urtalangan obyektlarni, hisoblangan sug‘urta badallarini va ularni o‘rnatilgan muddatlarda undirilishini hisobga olib boradilar.