Mavzu: Xarajatlarni tan olish va ularning tarkibi

Mavzu: Xarajatlarni tan olish va ularning tarkibi

Tayyorladi: Abdulaziz Isaboyev 367-gurux

Reja:

• Xarajatlar haqida tushuncha
• Asosiy ishlab chiqarish xarajatlari
• Xarajatlar tarkibi

Xarajatlar haqida tushuncha

• Ma’lumki, moliyaviy hisobot tuzish nuqtai nazaridan xarajatlar ta’rifi buxgalteriya hisobi milliy standartlarida berilgan bo’lib, unda xarajatlar deb, iqtisodiy resurslarning korxona faoliyati natijasida, foyda olish maqsadida, aktivlarning kamayishi yoki majburiyatlarning paydo bo’lishi orqali kamayishiga aytiladi. Moliyaviy hisobotda asosan qanday xarajatlar va qancha amalga oshirilganiga hamda qaysi schyotlarga tegishli ekanligiga e’tibor qaratiladi. Xarajatlar tushunchasiga boshqaruv hisobi pozitsiyasidan ta’rif berilganda yondashuv boshqacha bo’lib, bunda xarajatlar qancha, qayerlarda va nima maqsadda amalga oshirilishiga e’tibor qaratiladi. Xarajatlar tushunchasiga umumiy ta’rif beradigan bo’lsak, ular xo’jalik sub’ekti faoliyatini amalga oshirish davomida iqtisodiy resurslarning sarflanishi yoki ishlatilishining pul ko’rinishidagi ifodasidir.

Ishlab chiqarish korxonalarida asosiy faoliyat deb mahsulot ishlab chiqarish va sotish bilan bog’liq jarayon tushuniladi. SHunga mos ravishda asosiy faoliyat xarajatlariga mahsulot ishlab chiqarish va sotish bo’yicha amalga oshiriladigan hamda asosiy faoliyatni tashkil qilish bilan bog’liq barcha xarajatlar kiritiladi. Ishlab chiqarish korxonalarining asosiy faoliyat bo’yicha xarajatlarini ishlab chiqarish xarajatlari va noishlab chiqarish yoki davr xarajatlariga guruhlash muhimdir. Bunday turkumlashning mahsulot tannarxini aniqlashdagi roli kattadir. Mahsulot tannarxi deb mahsulot ishlab chiqarish uchun bevosita va bilvosita sarflangan xarajatlarning pul ko’rinishidagi yig’indisiga aytiladi.

• Ishlab chiqarish korxonalarida asosiy faoliyat deb mahsulot ishlab chiqarish va sotish bilan bog’liq jarayon tushuniladi. SHunga mos ravishda asosiy faoliyat xarajatlariga mahsulot ishlab chiqarish va sotish bo’yicha amalga oshiriladigan hamda asosiy faoliyatni tashkil qilish bilan bog’liq barcha xarajatlar kiritiladi. Ishlab chiqarish korxonalarining asosiy faoliyat bo’yicha xarajatlarini ishlab chiqarish xarajatlari va noishlab chiqarish yoki davr xarajatlariga guruhlash muhimdir. Bunday turkumlashning mahsulot tannarxini aniqlashdagi roli kattadir. Mahsulot tannarxi deb mahsulot ishlab chiqarish uchun bevosita va bilvosita sarflangan xarajatlarning pul ko’rinishidagi yig’indisiga aytiladi.