Mavzu: Xalqaro iqtisodiy tashkilotlar va

Mavzu: Xalqaro iqtisodiy tashkilotlar va ularning vazifalari. Reja:
Kirish.

1. 
   Xalqaro moliyaviy – iqtisodiy tashkilotlar. Jahon savdo tashkiloti, Islom taraqqiyot banki va Jahon bankining xalqaro maydondagi vazifalari.
   

2. 
   Jahon savdo tashkiloti, Islom taraqqiyot banki va Jahon bankining funksiyalari.
   

3. 
   Xalqaro iqtisodiy tashkilotlarning dunyo mamlakatlardagi moliyaviy tahlili.
   

Xulosa


Foydalanilgan adabiyotlar.

KIRISH
Mamlakatimizda iqtisodiyotdagi bugungi kunning muhim vazifalaridan biri bu moliya bozorini rivojlantirish va xalqaro moliyaviy munosabatlarni yo'lga qo'yishdir. Moliya bozori iqtisodiyotni rivojlantirish, yalpi ichki mahsulotlarni oshirish, kapital jalb qilish, investitsion jozibadorlikni oshirishga xizmat qilishini ko'rishimiz mumkin. Jamiyat taraqqiyotida moliyaviy munosabatlarning o'rni esa beqiyosdir, zero, ular moliyaviy resurslarining harakati shakllanishi, taqsimlanishi va xalqaro moliya bozori institutlari hamda moliyaviy institutlar va tashkilotlar tomonidan ishlatilishiga asoslangan tarkib bo'yicha murakkab bo'lgan munosabatlar tizimidir. Shu sababli, hozirgi vaqtda kelib, O‘zbekiston bilan ko‘plab moliya tashkilotlar iqtisodiy munosabatlar keng yo'lga qo'yilib va samarali hamkorlik aloqalarini o‘rnatib kelmoqda. Bu xalqaro moliya tashkilotlari
O‘zbekistonning ijtimoiy va iqtisodiy sohalariga bir qator investitsiyalar kiritgan. Investitsion loyihalar soni ko‘p va hamkorlik aloqalarini mustamkamlash doimiy ravishda e’tibor qaratilishi lozim. Sababi shundaki, xalqaro bozorga chiqish, davlatning eksport salohiyatini oshirish, aholining ijtimoiy qo‘llab quvvatlash, hamda ishlab chiqarish hamda xizmat ko‘rsatish infratuzilmasini yaxshilash uchun xalqaro moliya institutlarini bilan aloqalarni rivojlantirish vazifalardan biri hisoblanadi¹.
Xalqaro aloqalar rivojlanishida valyuta- kredit munosabatlari,valyuta va moliya bozorlarining ahamiyati va rolini aniqlash
Ishchi kuchlari xalqaro migratsiyasining qonuniyatlari hamda respublika ishchi kuchlarining xalqaro ayirboshlashuvida qatnashishini ko’rib chiqish.



¹ T.T. Jo’rayev – “Iqtisodiyot nazariyasi” (O’quv qo’llanma). Toshkent -2020
Global savdo tizimi pandemiya davrida moslashuvchanlik, diversifikatsiya va kuch manbai bo'lib, muhim tibbiy buyumlar, oziq-ovqat va iste'mol tovarlariga kirishni osonlashtirish va ularning iqtisodiy tiklanishini qo'llab-quvvatlash orqali mamlakatlarga yordam berdi.
Kurs ishining maqsad va vazifalari. Kurs ishining maqsadi “ Xalqaro iqtisodiy tashkilotlar va ularning vazifalari” ni o’rganish ularning dunyo hamjamiyatida tutgan o’rnini o’rganish,ularning vazifalarini yoritib berishdan iboratdir
Kurs ishining vazifalari- Xalqaro moliyaviy – iqtisodiy tashkilotlar. Jahon savdo tashkiloti, Islom taraqqiyot banki va Jahon bankining xalqaro maydondagi vazifalarini taxlil qilish. Xalqaro iqtisodiy tashkilotlarning dunyo mamlakatlardagi molyaviy taxlilini órganish.
Kurs ishining tarkibi: Mazkur kurs ishi kirish, 4 ta reja, xulosa va foydlanilgan adabiyotlar ro’yhatidan iborat.

1. 
   Xalqaro moliyaviy – iqtisodiy tashkilotlar. Jahon savdo tashkiloti, Islom taraqqi
   

yot banki va Jahon bankining xalqaro maydondagi vazifalari.
JAHON SAVDO TASHKILOTI-
1995 yilda tashkil etilgan Jahon Savdo Tashkiloti (JST) o'z a'zolari tomonidan muzokaralar olib borilgan savdo bitimlarini, xususan, Tariflar va savdo bo'yicha Bosh kelishuv (GATT), Xizmatlar savdosi bo'yicha Bosh kelishuv (GATS) va Savdo to'g'risidagi bitimni boshqaradi. Tegishli intellektual mulk huquqlari.
JSTning asosiy falsafasi shundan iboratki, ochiq bozorlar va kamsitmaslik barcha mamlakatlarning milliy farovonligiga yordam beradi. JSTning asosiy maqsadi hukumatlarga o'zlarining savdo to'siqlarini ham, tashqi bozorlardagi to'siqlarni ham kamaytirish mexanizmini taklif qilishdir. Shunday qilib, uning asosiy vazifalari savdo to'siqlarini kamaytirish bo'yicha majburiy bitimlar bo'yicha
muzokaralar o'tkazish uchun forum yaratish, xalqaro savdoga, shu jumladan shaffoflikka ta'sir qiluvchi siyosat intizomlarini kelishish va uning a'zolari barcha muzokara qilingan majburiyatlarni bajarishi mumkin bo'lgan mexanizmni ta'minlashdan iborat.
Tashkilot mustaqil xalqaro institutdir. U Jahon intellektual mulk tashkiloti yoki Xalqaro elektraloqa ittifoqi kabi boshqa koʻplab xalqaro tashkilotlardan farqli oʻlaroq, Birlashgan Millatlar Tashkiloti tizimidan mustaqil (yaʼni BMTning ixtisoslashgan muassasasi emas). JST Jeneva ko'li qirg'og'ida go'zal manzarali bog'da joylashgan. Uning sokin muhiti uning faoliyatining dastlabki 20 yilini tavsiflovchi notinchlikni inkor etadi. Urugvay raundini (1986-1995) yakunlagan va JSTni yaratgan 1994-yilda Marrakechda boʻlib oʻtgan vazirlar yigʻilishida hozir boʻlgan baʼzi amaldorlar tashkilot nohukumat tashkilotlar (NNTlar), parlamentlar oʻrtasida qanday qarama-qarshiliklarni keltirib chiqarishini oldindan bilishgan boʻlishi mumkin. , butun dunyo bo'ylab sanoat va fermer va mehnat guruhlari. JST jahon iqtisodiyotining globallashuv jarayoniga qarshi bo'lganlarning ko'pchiligi uchun markazga aylandi².
1999 yilda Sietlda (AQSh) boʻlib oʻtgan Vazirlar yigʻilishidan soʻng JSTning koʻrinishi sezilarli darajada oshdi. Savdo muzokaralarining yangi ko'p tomonlama raundini boshlash niyatida bo'lgan uchrashuv kasaba uyushmalari, atrof-muhitni muhofaza qilish guruhlari va boshqa nodavlat notijorat tashkilotlarining keng ko'lamli namoyishlari o'rtasida to'xtab qoldi. Kasaba uyushmalari vakillari, masalan, JSTga mehnat standartlari bo'yicha intizomlarni joriy etish tarafdori bo'lib, bu sohadagi me'yorlarni amalga oshirish uchun JST nizolarni hal qilish mexanizmi va savdo sanktsiyalari tahdididan foydalanish imkoniyatiga ega





² Sh.Sh.Shodmonov, U.V.G’afurov- “Iqtisodiyot nazariyasi(Darslik)”. Toshkent-“Fan va texnologiya” – 2020.
bo'lishdi. Ko'pgina rivojlanayotgan davlatlar bunga qarshi chiqdilar, chunki tarafdorlarning asl maqsadi o'z mamlakatlaridagi mehnat sharoitlarini yaxshilash emas, balki ishlab chiqarish xarajatlarini oshirish va tovarlarini raqobatbardoshligini kamaytirish edi. Prezident Klintonning yig'ilishda mehnat standartlari bo'yicha muhokamalarni qo'llab-quvvatlagani haqidagi bayonoti munozarani avj oldirishga yordam berdi.
ISLOM TARAQQIYOT BANKI.
Islom taraqqiyot banki (IDB) 1393-hijriy (dekabr 1973) Zul-Qadada Jiddada boʻlib oʻtgan musulmon mamlakatlari moliya vazirlari konferentsiyasida eʼlon qilingan niyat deklaratsiyasini bajarish maqsadida tashkil etilgan. Rajab 1395-yilda

(1975-yil iyul) oʻzining Boshqaruvchilar kengashining Inauguratsion yigʻilishidan soʻng, ITB 139511-yil 15-shavvolda (1975-yil 20-oktabr) oʻz faoliyatini rasman boshladi.
ITB aʼzoligiga dunyoning yirik qitʼalaridan Afrika, Osiyo, Yevropa va Lotin 1-rasm.islom taraqqiyot bankining sof daromadi. 1976-2019 yillar Amerikasidagi 56 ta davlat kiradi. ITBga a'zolik birinchi navbatda Islom
Konferensiyasi Tashkilotiga a'zo bo'lish bilan bog'liq. ITB kapitaliga minimal obunaning birinchi to‘lovini to‘lash va Boshqaruvchilar kengashi tomonidan qaror
qabul qilishi mumkin bo‘lgan shartlar va shartlarni qabul qilish. ITBga mamlakat aʼzoligi Ilovada keltirilgan.
Islom taraqqiyot bankining maqsadi – aʼzo boʻlmagan mamlakatlardagi musulmon jamoalari va aʼzo boʻlmagan mamlakatlarda alohida hamda birgalikda shariat (Islom huquqi) tamoyillariga muvofiq iqtisodiy taraqqiyot va ijtimoiy taraqqiyotga koʻmaklashishdir. Shu maqsadda ITB aʼzo mamlakatlar iqtisodiyotining turli tarmoqlariga yoʻnaltirilgan rivojlanishga koʻmaklashishning turli shakllarini taqdim etadi. Shuningdek, u muayyan maqsadlar uchun maxsus jamg'armalarni tashkil qiladi va ishlaydi.
1429-yil oxirida aktsiyadorlar: Saudiya Arabistoni (24,4 foiz), LiviyA. 9,8 foiz). Qatar (8,6 foiz), Eron (8,6 foiz), Misr (8,5 foiz), Turkiya
(7,7 foiz), BAA (6,9 foiz), Quvayt (6,5 foiz) va boshqa a’zo davlatlar (18,9 foiz)
3





³https://www.wto.org/english/thewto_e/whatis_e/inbrief_e/inbr_e.htm
2-rasm. 1429-yil oxirida ITB aksyadorlari. Vaqf fondi
Vaqf jamg'armasi, birinchi navbatda, maqsadli jamg'arma bo'lib, u a'zo bo'lmagan va kam rivojlangan a'zo mamlakatlardagi (LDMCs) musulmon jamoalari va tashkilotlarining ehtiyojlarini qondirish uchun tashkil etilgan bo'lib, ijtimoiy sohani rivojlantirishga alohida e'tibor beradi. U 1399-hijriy (1979) yilda tashkil etilgan. 1429- yilda ITB Vaqf jamg'armasi doirasida umumiy qiymati 13 million ID (20,1 million dollar) bo'lgan 54 ta operatsiyani tasdiqladi, ular a'zo mamlakatlar uchun umumiy qiymati 4,7 million ID (7,2 million dollar) bo'lgan 10 ta operatsiyani va musulmon jamoalari uchun ID 8,3 million (13 million dollar) uchun 44 operatsiyani o'z ichiga oladi. va a'zo bo'lmagan mamlakatlardagi tashkilotlar.
Jami 520 million ID (669,4 million dollar) 1264 ta operatsiya va dasturlar uchun maʼqullangan, shulardan ID340.5 million (429.8 million dollar) aʼzo mamlakatlardagi 484 ta operatsiya uchun va ID 180.4 million (239.6 million dollar) musulmon jamoalari va 780 ta amaliyot uchun tasdiqlangan. a'zo bo'lmagan mamlakatlardagi tashkilotlar.
Awqaf Properties investitsiya fondi
Awqaf Properties Investment Fund (APIF) Zul Qa'da 1421H (2001 yil fevral)da ITB tomonidan boshqariladigan maqsadli fond sifatida tashkil etilgan. APIF avqof (vaqf) ko'chmas mulklariga sarmoya kiritadi. Uning kapital resurslari 59,5 million dollarni tashkil etadi va ITBning 100 million dollarlik moliyalashtirish liniyasiga va APIF faoliyatini kengaytirishni qo‘llab-quvvatlash uchun foydalanish uchun 250 000 dollarlik texnik yordam puliga ega

Jahon banki -Jahon bankining vazifalari nimadan iborat

Jahon banki rivojlanayotgan mamlakatlarda iqtisodiy rivojlanishni qoʻllabquvvatlash uchun moliyalashtirish, maslahat va tadqiqotlar bilan taʼminlashga bagʻishlangan xalqaro tashkilotdir. Banklar, birinchi navbatda, kam va o'rta daromadli mamlakatlarning rivojlanishiga yordam berish orqali qashshoqlikni yumshatishga intiladigan tashkilotlar sifatida xizmat qiladi.Yillar davomida Jahon banki yagona institutdan birgalikda Jahon banki yoki Jahon banki guruhi deb nomlanuvchi beshta noyob va hamkorlikdagi institutlar guruhiga aylandi.
Birinchi tashkilot - Xalqaro tiklanish va taraqqiyot banki (XTTB), o'rtacha daromadli mamlakatlarda davlat qarzlarini moliyalashtiradigan muassasa. Jahon banki guruhi tarkibidagi
Ikkinchi tashkilot Xalqaro taraqqiyot assotsiatsiyasi (IDA) bo'lib, qashshoq mamlakatlar hukumatlariga foizsiz kreditlar beradi.
Uchinchi tashkilot, Xalqaro Moliya Korporatsiyasi (IFC) xususiy sektorga e'tibor qaratadi va rivojlanayotgan mamlakatlarga investitsiyalarni moliyalashtirish va moliyaviy maslahat xizmatlarini ko'rsatadi.
Toʻrtinchi boʻlimi rivojlanayotgan mamlakatlarga toʻgʻridan-toʻgʻri xorijiy investitsiyalarni jalb qilishni ragʻbatlantiradigan koʻp tomonlama investitsiyalarni kafolatlash organi (MIGA) hisoblanadi.
Beshinchi tashkilot - bu xalqaro investitsiya nizolarini hal qilish bo'yicha arbitrajni ta'minlovchi Xalqaro investitsiya nizolarini hal qilish markazi
Jahon banki dunyoning alohida mamlakatlariga moliyaviy va texnik yordam ko'rsatadi. Banklar qashshoqlikni kamaytirish va iqtisodiy rivojlanishni qo‘llabquvvatlashga qaratilgan o‘ziga xos moliyaviy institut ekanligidan faxrlanadi. Jahon banki alohida iqtisodiyotlarning rivojlanishini qo'llab-quvvatlash uchun tegishli hukumatlarga past foizli kreditlar, foizsiz kreditlar va subsidiyalar
beradi. Qarz olish va naqd pul mablag'lari global ta'lim, sog'liqni saqlash, hukumat, infratuzilma va xususiy sektorni rivojlantirishga yordam beradi.

2. 
   Jahon savdo tashkiloti, Islom taraqqiyot banki va Jahon bankining funksiyalari.
   

Bankning moliyaviy resurslari ustav kapitali va qoʻshimcha moliyaviy vositalaridan iborat. Moliyaviy faoliyatlarning kengayishi natijasida bank qoʻshimcha manbalar bilan taʼminlandi:
1980-yilda sarmoya-depozit rejasi ishga tushgan. Bu reja sarmoyadorlar uchun bankka moliyaviy yordam berishda qatnashish orqali qisqa muddatli sarmoyalarni amalga oshirish uchun islom muqobilini beradi. Ushbu tizim asosida bank nafaqat yakkaholdagi omonatchidan, balki tashkilotlardan ham „Importga moliyaviy yordam berish operatsiyalari“ dasturini amalga oshirish uchun depozitlar qabul qiladi.
1987-yilda „Islom banklari portfeli“ tashkil qilingan. Ushbu tashkilot aʼzo boʻlgan davlatlararo savdo-sotiq moliyaviy qoʻllab quvvatlash uchun sarmoyadan foydalanish, hamda qimmatbaho qogʻozlar va lizing bilan bogʻliq boʻlgan operatsiyalarni amalga oshirish maqsadida ochilgan. Shariat normalariga asosan bunga naqd pul va qarzlar kirmaydi.
1988-yildan savdo-sotiqqa uzoq muddatli moliyaviy yordam berish rejasi amalga oshirila boshladi. Ushbu reja importga moliyaviy yordam berish programmasini toʻldiradi va IKTga aʼzo boʻlgan davlatlarning anʼanaviy boʻlmagan ⁴tovarlari eksportini kengatirishda koʻmak beradi. Bu esa IRBga aʼzo boʻlgan davlatlardan eksport qilish uchun kerakli moliyaviy vositalar bilan 6 oydan 60 oygacha boʻlgan muddatga jalb qilish orqali amalga oshiriladi.





⁴https://archive.aessweb.com/index.php/5002/article/view/1594
1989-yilda alohida investitsion fond tashkil qilingan. Uning maqsadi qoʻshimcha moliya resurslarini jalb qilish va ularni shariatga asoslangan holda sarmoyalashtirish.
Islom taraqqiyot bankining Afrikani rivojlantirish uchun maxsus dasturi 1429-yilda ITB Uagadugu deklaratsiyasi o'rniga yangi tashabbus bo'lgan
Afrika PDA rivojlanishi uchun maxsus dasturni ishga tushirdi. SPDA 2008-2012 yillarga mo'ljallangan yillik dastur bo'lib, qishloq xo'jaligi va oziq-ovqat xavfsizligi sohalarida Afrikaga a'zo mamlakatlar manfaati uchun 4 milliard dollar ajratadi. suv va kanalizatsiya, energetika, transport, infratuzilma, ta'lim tizimi, sog'liqni saqlash. va yuqumli kasalliklarga qarshi kurash. SPDA ning asosiy maqsadlari qashshoqlikni bartaraf etishga samarali hissa qo'shishdir; barqaror iqtisodiy o‘sishga ko‘maklashish; va mintaqaviy integratsiyani qo'llab-quvvatlash.
Islomiy moliya usullari sonining muntazam ravishda ko'payishi: 1975 yildagi uchta usuldan 2004 yilga kelib 12 tagacha.
Operatsiyalarda/tarmoqli moliyalashtirishda sezilarli o'sish: ITB guruhining sof ma'qullashi (ICIEC operatsiyalaridan tashqari) tashkil etilganidan 1424-yilning oxirigacha (2004 yil 21 fevral) barcha sektorlarda 4400 ta operatsiya uchun 26,1 milliard ID (34,2 milliard AQSh dollari)ni tashkil etdi. a'zo mamlakatlar iqtisodiyotiga, shundan 18,1 mlrd. (23,8 mlrd. AQSH dollari) o'zlashtirildi.
2002 yil dekabr oyida Standard and Poor's agentligi ITBga barqaror prognozli uzoq muddatli reytingini berdi. 2003-yil aprel oyida Xalqaro hisob-kitoblar banki tomonidan yangi Bazel Kapital kelishuviga ko'ra, nol xavfga ega ko'p tomonlama rivojlanish banki sifatida tasniflangan. Sukuk orqali xalqaro moliya bozoridan jami 400 mln. yoki ITB guruhi uchun yangi missiya, istiqbolli bayonotlar va strategik asos ishlab chiqilgan.
NEPADni qo'llab-quvvatlash uchun Uagadugu deklaratsiyasini chiqardi
1423-yilda Sha'bonda Afrika Ittifoqi tashabbusi (2002 yil oktyabr). va Afrika LDMCs loyihalariga 2 milliard AQSh dollari miqdorida mablag' ajratdi besh yillik muddat. Loyiha uchun maqsadli miqdori 295 million AQSh dollar 1424H uchun moliyalashtirish 19% ga oshib ketdi.
Taraqqiyotning boshqa hamkorlari bilan hamkorlikda moliyalashtirishni oshirish: Jahon banki, Osiyo taraqqiyot banki, Yevropa tiklanish va taraqqiyot banki, Afrika taraqqiyot banki, Saudiya taraqqiyot jamg‘armasi, ECOWAS jamg‘armasi va Arab muvofiqlashtirish guruhi (OPEK) bilan birgalikda moliyalashtirilgan loyihalar Fond, Arab Fondlari, BADEA va boshqalar)
INFRATUZILMA FONDASI (IIF)
Bahraynda joylashgan Infratuzilma jamg'armasi (IIF) 1998 yilda ITBga a'zo mamlakatlarda infratuzilmani rivojlantirishga qaratilgan birinchi turdagi xususiy investitsiya vositasi sifatida tashkil etilgan. Uning maqsadlari ITBga aʼzo mamlakatlarda infratuzilma loyihalari va infratuzilma bilan bogʻliq sohalarga oʻz kapitali va oʻz ulushlari bilan bogʻliq investitsiyalar kiritish orqali uzoq muddatli kapital oʻsishini izlash va infratuzilma loyihalarida islomiy moliyalashtirishdan foydalanishni ragʻbatlantirishdan iborat. IIF hukumatlar va xususiy investorlar uchun foydali infratuzilma loyihalarining diversifikatsiyalangan guruhida ishtirok etish uchun jozibador imkoniyat yaratadi.
IIF 1 milliard AQSH dollari miqdoridagi aktsiyadorlik kapitali va 500 million AQSh dollari miqdoridagi qo'shimcha moliyalashtirish vositasi (CFF) bilan cheklangan hamkorlikdir. Shu bilan birga, 730,5 million AQSh dollari kapital mablag'lari va 200 million AQSh dollari CFF jalb qilingan.
Jamg'armaning tarmoq yo'nalishi energiya ishlab chiqarish, telekommunikatsiya, transport, energetika, tabiiy resurslar, neft-kimyo, suv va boshqa infratuzilma bilan bog'liq tarmoqlar, shuningdek, xususiy islom moliya va kapital bozori institutlariga qaratilgan. Hozirgacha Jamg'arma a'zo mamlakatlarda
kapital bilan bog'liq beshta loyihaga 208 million AQSh dollari miqdorida sarmoya kiritd
.Jahon bankining funksiyasi

• 
  Jahon banki urushdan vayron bo'lgan mamlakatlarni qayta qurish uchun kreditlar berish orqali qo'llab-quvvatlaydi.
  
• 
  Ular boy tajribani taqdim etadilar va Jahon bankining moliyaviy resurslari kambag'al mamlakatlarga iqtisodiy o'sishni rag'batlantirish, qashshoqlikni kamaytirish va yaxshi turmush darajasiga erishishda yordam beradi.
  
• 
  Shuningdek, ular rivojlanayotgan mamlakatlarga rivojlanish kreditlari berish orqali yordam beradi.
  
• 
  Jahon banki irrigatsiya, qishloq xo'jaligi, suv ta'minoti, sog'liqni saqlash va ta'lim uchun turli hukumatlarga ham qarz beradi.
  
• 
  kreditlarni kafolatlash orqali boshqa tashkilotlarga xorijiy sarmoyalarni jalb etishni rag‘batlantirish.
  

Jahon banki, shuningdek, a'zo mamlakatlarga barcha loyihalar bo'yicha moliyaviy, moliyaviy va texnik maslahatlar beradi.

• 
  Shu tariqa, turli iqtisodiy islohotlarni joriy etish orqali biz rivojlanayotgan mamlakatlarda sanoatning rivojlanishiga yordam beramiz.
  

Jahon bankining maqsadlari

• 
  a'zo mamlakatlarni iqtisodiyotni qayta qurish va rivojlantirish uchun uzoq muddatli kapital bilan ta'minlash
  

BOP balansi va xalqaro savdoning muvozanatli rivojlanishini ta'minlash uchun uzoq muddatli kapital qo'yilmalarni jalb qilish.

• 
  a'zo mamlakatlarda kapital qo'yilmalarni quyidagi yo'llar bilan rag'batlantirish.
  

1. 
   Kapitalga kafolat berish investitsiyalar yoki xususiy kreditlar.
   
2. 
   Kafolat berilgandan keyin ham kapital mavjud bo'lmasa, XTTB ishlab chiqarish faoliyati uchun imtiyozli shartlarda kredit beradi.
   

• 
  urush davridan tinch iqtisodiyotga muammosiz o'tishni ta'minlash uchun rivojlanish loyihalarini amalga oshirishni ta'minlash.
  

Jahon savdo tashkiloti (JST)
EKOSOSda Bretton-Vuds institutlari, JST va BMTning Savdo va taraqqiyot boʻyicha konferentsiyasi (YUNCTAD) yuqori mansabdor shaxslari ishtirokida yigʻilish boʻlib oʻtadi. davra suhbatlari, shuningdek norasmiy suhbatlar. 2007 yil 16 aprelda Nyu-Yorkda bo'lib o'tadigan uchrashuv "Doha yo'lidagi taraqqiyotni moliyalashtirish bo'yicha xalqaro konferentsiyaning davomi sifatida muvofiqlik, muvofiqlashtirish va hamkorlik" mavzusiga bag'ishlanadi. - Iyul oyida Jenevada har yili EKOSOSning muhim sessiyasi bo'lib o'tadi. JST ushbu sessiyaning Oliy darajadagi Segmentida ishtirok etadi. 2006 yilning noyabr oyida JST va BrettonVuds institutlari BMT Bosh Assambleyasining 61/16 rezolyutsiyasi bilan EKOSOSning yillik vazirlar mazmun-mohiyatini ko'rib chiqishga o'z hissalarini qo'shish uchun taklif qilindi. Ushbu yig‘ilishda BMTning Mingyillik rivojlanish maqsadlari amalga oshirilishi baholanadi
Jahon savdo tashkiloti funktsiyalarini keng ma'noda quyidagi toifalarga bo'lish mumkin:

1. 
   Savdo muzokaralari
   

JST bitimlarni tuzish uchun asos yaratish, shuningdek, nizolarni hal qilish mexanizmlarini taqdim etish orqali mamlakatlar o'rtasida savdo muzokaralarini osonlashtiradi. U aʼzo davlatlar oʻrtasida tovar va xizmatlarning uzluksiz almashinuvini taʼminlaydigan xalqaro huquqiy bazani yaratadi.

2. 
   Amalga oshirish va monitoring qilish
   

Bitimlar muzokaralar olib borilgandan so'ng, JSTning vazifasi imzolagan mamlakatlar amalda o'z majburiyatlariga rioya qilishlarini ta'minlashdan iborat. Shuningdek, u kelishuvlarning ishtirok etgan mamlakatlar iqtisodiyotiga ta'siriga asoslangan tadqiqotlarni ishlab chiqaradi.

3. 
   Nizolarni hal qilish
   

JST, shuningdek, a'zo davlatlar o'rtasida savdo ziddiyatlari yuzaga kelganda, nizolarni hal qiluvchi organ sifatida ishlaydi. JST a'zolari, agar ular mamlakatning savdo-iqtisodiy siyosati JST kelishuvlaridan biri bo'yicha o'z majburiyatlaridan farq qilsa, boshqa a'zo davlatlar ustidan shikoyat qilishlari mumkin. Shikoyatdan so'ng, kelishuvga erishilgunga qadar sud kabi rasmiy sud majlislari mavjud.

4. 
   Savdo salohiyatini oshirish
   

JST rivojlanayotgan mamlakatlarga yanada rivojlangan davlatlar bilan erkin savdoda ishtirok etish salohiyatini oshirishga yordam berish orqali ularni qo'llabquvvatlash uchun maxsus dasturlarni amalga oshiradi. Shuningdek, u past rivojlangan mamlakatlarga boshqa mamlakatlar bilan erkin savdoni osonlashtirish uchun ma'lum kelishuvlar bo'yicha imtiyozlar beradi.
3. Xalqaro iqtisodiy tashkilotlarning dunyo mamlakatlardagi moliyaviy tahlili.
Islom korporativ boshqaruvi manfaatdor tomonlar uchun sog'lom muhitni ta'minlash uchun shaffoflikni rag'batlantirishi kerak, chunki shaffoflik, ayniqsa, qarz oluvchilar va kreditorlar, emitentlar va investorlar, milliy hokimiyat organlari va xalqaro institutlar oldida hisobot berish uchun zarurdir. Mualliflar kapitalning etarliligi talabini ham, islom banki faoliyatida Bazel II oqibatlarini ham muhokama qiladilar. An'anaviy bank faoliyatida bo'lgani kabi, islom banklarining xavfsizligi va mustahkamligi uchun ham kapitalning etarli darajada mavjudligi zarur.
Mualliflar Bazel II va Islomiy Moliyaviy Xizmatlar Kengashida kredit riski, bozor riski va operatsion risk uchun kapital yetarlilik standartlarini o'rganadilar. Islom banklari an'anaviy Bazel yondashuvlarini hisobga olgan holda kapital talablari standartlarini o'rnatdilar. Islomiy moliyaviy xizmatlar kengashi 2006 yilda kapitalning yetarlilik standartini yaratdi. Islom banklari oddiy banklardan farq qiladi; muhim farq ularning xavf og'irliklari o'rtasidagi farqdir. Masalan, islom banklari hamkorlik va. yuqori xavf profiliga ega bo'lgan foyda va zararni
taqsimlovchi aktivlar. Uchinchi qismning yakuniy bobida tavakkalchilik tahlili va bank nazorati o‘rtasidagi bog‘liqlik ko‘rib chiqiladi. Mualliflar xavf tahlili va bank nazoratida an'anaviy va islom o'rtasida farq yo'q degan xulosaga kelishadi
Malayziya va Turkiyada islomiy bank taxlili
Islom bank ishi” yildan-yilga dunyoda kengroq amaliyot doirasini topib bormoqda. Bugungi kunda 5 qit'aning 80 ta davlatidagi 300 ga yaqin islom banklari omonatchilar va tadbirkorlarga xizmat ko'rsatmoqda. Bu banklarning 40 foizi arab mamlakatlarida, jumladan Fors ko'rfazi mintaqasida faoliyat yuritmoqda. Islom bankchiligiga bo'lgan bunday yuqori qiziqish har yili foizsiz moliyalashtirish hajmini 20% dan ortiq oshiradi ⁵ 1

3-rasm.Banklarning o’rtacha samaradorlik shkalasi.
Ba'zi uy xo'jaliklarining diniy e'tiqodlar tufayli moliyaviy tizimdan voz kechishi ularning jamg'armalarini bekor qiladi. Shu sababdan ham bu bo‘sh jamg‘armalarni iqtisodiyotga olib kirish maqsadida Islom bank tizimi



⁵ https://www.wto.org/english/res_e/publications_e/wtr21_e.htm#:~:text=The%20
World%20Trade%20Report%202021,greater%20transparency%20in%20trade%20 policies
shakllantirildi. Mamlakatlar va banklar o'rtasida islom bankini amalga oshirish nuqtai nazaridan farqlar mavjud bo'lsa-da, foizlar qat'iyan man etiladi. Tizimning boshqa ustunlari shundan iboratki, tadbirkorlik va tijorat faoliyati adolatli va qonuniy foyda olishga asoslanadi hamda monopoliya va jamg'arma taqiqlanadi.
Tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, foizsiz bank faoliyati miloddan avvalgi 211 yillarda Bobilda hukmronlik qilgan Hammurapi davriga borib taqaladi. Biroq, zamonaviy ma'noda foyda va zararni taqsimlash asosida faoliyat yurituvchi birinchi islom banklari 1970-yillarda paydo bo'lgan. Dunyodagi birinchi islom banki 1971 yilda Misrda ish boshlagan. iqtisodiy hayot, muvozanatli moliyalashtirish tizimini o'rnatish va shu tariqa foyda olish (Güney, 2011).
Dunyoda bank tizimi faqat foizsiz asosda tuzilgan yagona davlat bu Erondir.
Boshqa mamlakatlarda gibrid tizim qo'llaniladi va an'anaviy bank tizimi foizsiz moliya tizimi bilan birgalikda ishlaydi. Dunyodagi islom banklarining umumiy fikri shundan iboratki, islom bankining eng muhim maqsadlaridan biri ijtimoiy- iqtisodiy farovonlik va daromadlarni teng taqsimlashdir. Bundan tashqari, tizimning boshqa maqsadlari qatorida pulni ishonchli hisob birligiga aylantirish va uning qiymati barqarorligiga erishishdir. . Ko'rinib turibdiki, islom bankining maqsad va vazifalari an'anaviy banklarnikiga o'xshash. Biroq, islomiy banklar o'zlari yig'gan mablag'larni islom qonunlarida ruxsat etilgan va asrlar davomida ishlatib kelinayotgan turli faoliyatlar uchun ishlatadilar. Bundan tashqari, islom banklari ularning farqi ma'naviy qadriyatlarga va ijtimoiy-iqtisodiy adolatga e'tibor qaratishlarida ekanligini ta'kidlaydilar. 1963-yilda Ziyorlar jamg‘armasi kengashi (Tabung Haji) va 1983-yilda Bank Islam Malaysia Berhad (BIMB) tashkil etilganidan so‘ng, Malayziyada islomiy banking davri boshlandi. Mamlakatning moliyaviy ehtiyojlarini qondirish maqsadida dastlab an’anaviy bank tizimiga muqobil sifatida yaratilgan model, oxir-oqibat tizimni to‘ldiruvchi vositaga aylandi
Jahon savdo tashkilotining 2022 yil uchun prognozlari.
UNCTAD hisobotiga ko'ra, 2022 yilning birinchi choragida savdo o'sishi sekinlashadi.
Tovarlar va xizmatlar savdosi bo'yicha ham ijobiy o'sish sur'atlari kutilmoqda, garchi ozgina bo'lsa-da, savdo qiymatlarini 2021 yilning so'nggi uch oyiga o'xshash darajada ushlab turadi.
“2021-yilda xalqaro savdodagi ijobiy tendentsiya asosan tovar narxlarining oshishi, pandemiya cheklovlarining pasayishi va iqtisodiy rag‘batlantirish paketlari tufayli talabning kuchli tiklanishi natijasi bo‘ldi”, — deyiladi hisobotda.
Ushbu tendentsiyalar susayishi mumkinligi sababli, xalqaro savdo tendentsiyalari 2022 yil davomida normallashishi kutilmoqda. 2022 yilgi jahon savdosini shakllantiradigan omillar
2022 yilda savdo o'sishi kutilganidan past bo'lishi mumkin, makroiqtisodiy tendentsiyalarni hisobga olgan holda.. Xalqaro valyuta jamg'armasi AQShdagi barqaror inflyatsiya va Xitoyning ko'chmas mulk sektori bilan bog'liq xavotirlarni inobatga olgan holda, hisobotda qayd etilishicha, jahon iqtisodiy o'sishi prognozini 0,5 punktga pasaytirishga qayta ko'rib chiqdi. Shuningdek, u davom etayotgan logistika uzilishlari va energiya narxining oshishiga ishora qilib, "ta'minot zanjirlarini qisqartirish va etkazib beruvchilarni diversifikatsiya qilish bo'yicha harakatlar 2022 yil davomida global savdo naqshlariga ta'sir qilishi mumkin".
Savdo oqimlari to'g'risida hisobotda turli savdo kelishuvlari va mintaqaviy tashabbuslar, shuningdek, "geografik jihatdan yaqinroq yetkazib beruvchilar ishonchining ortishi" tufayli mintaqalashtirish tendentsiyasi kuchayishi prognoz qilinadi.
Bundan tashqari, 2022-yilda savdo shakllari ekologik jihatdan barqaror mahsulotlarga global talab ortib borayotganini aks ettirishi kutilmoqda.
Hisobotda, shuningdek, inflyatsiya bosimi ortib borayotganligi sababli qarz barqarorligi bilan bog'liq xavotirlar kuchayishi mumkinligi haqida ogohlantirib,
global qarzning rekord darajalari qayd etilgan 2022 yilgi Jahon savdo hisoboti iqlim o'zgarishi va xalqaro savdo o'rtasidagi murakkab o'zaro bog'liqlikni va xalqaro savdo va savdo qoidalari iqlim o'zgarishiga qanday hissa qo'shishini o'rganadi⁶.
Savdo mamlakatlarning moslashish sa'y-harakatlari uchun kuch multiplikatori, xarajatlarni kamaytirish va. ta'siri kuchaymoqda. Iqlim shoklari qimmatga tushadigan va buzg'unchi bo'lib qolaveradi, biroq savdo texnologiyalar va oziqovqat va sog'liqni saqlash mahsulotlari kabi muhim tovarlar va xizmatlardan foydalanish orqali mamlakatlarga yaxshiroq tayyorgarlik ko'rish va javob qaytarishga yordam beradi. Bu, ayniqsa, eng zaif iqtisodlarga ega bo'lgan kam rivojlangan mamlakatlar, kichik orollarda joylashgan rivojlanayotgan davlatlar va dengizga chiqish imkoniyati bo'lmagan rivojlanayotgan mamlakatlar uchun dolzarbdir. asosiy tovarlar va xizmatlar uchun mahalliy ob-havo hodisalariga nisbatan ko'proq chidamlilikka aylanadi.
Xulosa



⁶ O’zbekiston Respublikasi Birinchi Prezidentining “Investitsiya faoliyati to’g’risida”gi Qonunining yangi tahriri. 2020. 29-oktabr
Mamlakatimizda iqtisodiyotdagi bugungi kunning muhim vazifalaridan biri bu moliya bozorini rivojlantirish va xalqaro moliyaviy munosabatlarni yo'lga qo'yishdir. Moliya bozori iqtisodiyotni rivojlantirish, yalpi ichki mahsulotlarni oshirish, kapital jalb qilish, investitsion jozibadorlikni oshirishga xizmat qilishini ko'rishimiz mumkin. Jamiyat taraqqiyotida moliyaviy munosabatlarning o'rni esa beqiyosdir, zero, ular moliyaviy resurslarining harakati shakllanishi, taqsimlanishi va xalqaro moliya bozori institutlari hamda moliyaviy institutlar va tashkilotlar tomonidan ishlatilishiga asoslangan tarkib bo'yicha murakkab bo'lgan munosabatlar tizimidir.
Bugungi kunda xalqaro iqtisodiy tashkilotlarning faoliyati bir qancha iqtisodiy sohalarni qamrab olgan .Xalqaro iqtisodiy munosabatlar jahondagi turli mamlakatlar o’rtasidagi xo’jalik aloqalarining majmuidir .Xalqaro iqtisodiy munosabatlarning rivojlanishi shakllanishini hamda ularni tartibga solishda xalqaro iqtisodiy tashkilotlar asosiy rol o’ynaydi ,xalqaro iqtisodiy tashkilotlar ning asosiy vazifalari:
Xalqaro aloqalar rivojlanishida valyuta- kredit munosabatlari,valyuta va moliya bozorlarining ahamiyati va rolini aniqlash
Ishchi kuchlari xalqaro migratsiyasining qonuniyatlari hamda respublika ishchi kuchlarining xalqaro ayirboshlashuvida qatnashishini ko’rib chiqish.
Global savdo tizimi pandemiya davrida moslashuvchanlik, diversifikatsiya va kuch manbai bo'lib, muhim tibbiy buyumlar, oziq-ovqat va iste'mol tovarlariga kirishni osonlashtirish va ularning iqtisodiy tiklanishini qo'llab-quvvatlash orqali mamlakatlarga yordam berdi. JSTning so‘nggi prognoziga ko‘ra, 2021-yilda jahon iqtisodiyoti ishlab chiqarishining (bozor kursida) 5,3 foizga tiklanishi prognoz qilinmoqda. 2021-yilda 8 foiz. Biroq, xizmatlar savdosi tushkunlikka tushishda davom etmoqda.
Jahon bankiqashshoq mamlakatlarga eng yirik moliyaviy yordam ko‘rsatuvchi tashkilot hisoblanadi. Shuningdek, u texnik yordam va siyosiy maslahatlar beradi, shuningdek, xalqaro kreditorlar nomidan erkin bozor islohotlarini amalga oshirishni nazorat qiladi. Rivojlanayotgan mamlakatlarda iqtisodiy siyosatni tartibga solish va davlat institutlarini modernizatsiya qilish, shuningdek, Xalqaro valyuta jamg'armasi (XVJ) va Jahon savdo tashkiloti bilan bir qatorda global makroiqtisodiy kun tartibini belgilashda asosiy rol o'ynaydi
Savdo yumshatish xarajatlarini kamaytirishi va past uglerodli o'tishni va yashil ish o'rinlarini yaratishni tezlashtirishi mumkin. Garchi savdo, ko'pgina iqtisodiy faoliyat kabi, issiqxona gazlari chiqindilarini keltirib chiqarsa-da, u iqlimning ilg'or texnologiyalaridan foydalanish imkonini berish orqali ularni kamaytirishga ham hissa qo'shadi; bozor hajmini kengaytirish orqali past uglerodli texnologiyalarda innovatsiyalarni rag'batlantirish; va xarajatlarni kamaytirishga yordam beradigan raqobat va miqyosli iqtisodlarni rivojlantirish. Savdo va qiymat zanjirlari suv va shamol energiyasini ishlab chiqarish narxining keskin pasayishining asosiy omillari bo'ldi. Ayrim joylarda qayta tiklanadigan energiya qazib olinadigan muqobillarga qaraganda arzonroq bo'lganligi sababli qayta tiklanadigan energiyani qabul qilish tezlashdi, ammo ko'proq imkoniyatlar mavjud:
Jahon Savdo Tashkiloti simulyatsiyalari energiya bilan bog'liq ekologik tovarlarning bir qismi bo'yicha tariflarni bekor qilish va tarifsiz choralarni kamaytirish eksportni oshirishi mumkinligini ko'rsatadi. 2030 yilga kelib 5 foizga, energiya samaradorligi va qayta tiklanadigan energiyani iste'mol qilishning o'sishi esa global chiqindilarni 0,6 foizga kamaytiradi. Savdo kam uglerodli o'tishni qanchalik tezlashtirishga yordam bersa, bu ish o'rinlari yaratilishiga hissa qo'shadi: bir hisob-kitoblarga ko'ra, toza energiyaga global o'tish 2030 yilgacha toza energiya va tegishli tarmoqlarda 30 millionga yaqin yangi ish o'rinlarini yaratadi.

Asosiy va qo’shimcha adabiyotlar ro’yhati.

Asosiy adabiyotlar.

1. 
   T.T. Jo’rayev – “Iqtisodiyot nazariyasi” (O’quv qo’llanma). Toshkent -2020
   
2. 
   T.T. Jo’rayev – “Iqtisodiyot nazariyasi”.( Darslik). Toshkent – “Fan va texnologiya” nashriyoti -2019.
   
3. 
   Sh.Sh.Shodmonov, U.V.G’afurov- ( O’quv qo’llanma).“Iqtisodiyot nazariyasi”. Toshkent-“Fan va texnologiya” – 2020.
   
4. 
   Финансово-кредитный словарь. Т.1.М.: Финансы и статистика. Qo’shimcha adabiyotlar.
   
5. 
   O’zbekiston Respublikasi Birinchi Prezidentining “Investitsiya faoliyati to’g’risida”gi Qonunining yangi tahriri. 2020. 29-oktabr
   
6. 
   O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019-yil 8-yanvardagi investitsiya loyihalarini amalga oshirishni jadallashtirish masalalariga bag’ishlangan videoselektordagi nutqi
   

Foydalanilgan internet saytlari.

7. 
   www.JST.org. Jahon savdo tashkilotining rasmiy sayti. https://www.wto.org/english/thewto_e/whatis_e/inbrief_e/inbr_e.htm
   
8. 
   www.IDP.org. Islom taraqqiyot bankining rasmiy sayti. https://archive.aessweb.com/index.php/5002/article/view/1594
   
9. 
   www.WD.org. Jahon bankining rasmiy sayti. https://www.wto.org/english/res_e/publications_e/wtr21_e.htm#:~:text=The%20W orld%20Trade%20Report%202021,greater%20transparency%20in%20trade%20po licies
   

10. .