Мавзу. Vositachilik xizmatlarini ko’rsatuvchi sub’ektlarda buxgalteriya hisobi

Комитент ҳам, воситачи ҳам ҚҚС ва фойда солиғи тўловчиси ҳисобланади.

• I. Товарларни топшириш
• Комитент реализация қилинадиган товарларни қабул қилиш-топшириш далолатномаси бўйича воситачига топширади. Бунда товарлар ҳали сотилмагани сабабли ҳисобварақ-фактура расмийлаштирилмайди. 
• Комитентдан воситачига ўтган ашёлар комитентнинг мулки бўлади ФК 838-м.. Шу сабабли улар реализация қилинадиган пайтгача комитент балансидан ҳисобдан чиқарилмайди, балки воситачининг балансдан ташқари счётида ҳисобга олинади.

Комитентда бухгалтерия ҳисоби:

Хўжалик операциясининг мазмуни	Сумма, минг сўмда	Счётлар корреспонденцияси
		дебет	кредит
Воситачилик шартномаси бўйича товарлар топширилди	70 000	2960	2910

Хўжалик операциясининг мазмуни	Сумма, минг сўмда	Счётлар корреспонденцияси
		дебет	кредит
Воситачилик шартномаси бўйича товарлар қабул қилиб олинди	115 000	004*

Воситачида бухгалтерия ҳисоби:

II. Товарларни реализация қилиш

• Воситачилик шартномаси бўйича товарларнинг реализация қилинишини ҳужжатлар билан расмийлаштириш тартиби Ҳисобварақ-фактураларнинг шакллари ҳамда уларни тўлдириш, тақдим этиш ва қабул қилиш тартиби тўғрисида низомнинг 4-бобида белгиланган.
• 1. Комитентнинг товарлари реализация қилинганда воситачи харидорга ўз номидан 2 нусхада ҳисобварақ-фактура тақдим этади. Бунда «Етказиб берувчи» сатрида қўшимча равишда «Воситачи» деб кўрсатилади.
• 2. Товарлар реализация қилинган ой тугаганидан сўнг 5 иш кунидан кечиктирмай воситачи комитентга ҳисобот тақдим этиши, унга қуйидаги маълумотларни киритиши керак:
• ҚҚС суммалари ажратиб кўрсатилган ҳолда реализация қилинган товарлар миқдори ва қиймати;
• воситачилик шартномасига мувофиқ воситачи амалга оширган ва комитент қоплайдиган харажатлар қиймати;
• воситачининг ҚҚСни ўз ичига олувчи ҳақи суммаси;
• комитентдан олинган аванслар суммаси;
• воситачилик шартномасини бажариш билан боғлиқ воситачига тўланиши лозим бўлган сумма;
• шартномада назарда тутилган бошқа маълумотлар.
• Ҳисоботга қуйидагиларни илова қилиш лозим:
• шартномалар, ҳисобварақ-фактуралар, далолатномалар ва воситачи комитентнинг товарларини реализация қилганини тасдиқловчи бошқа ҳужжатларнинг нусхалари;
• харажатларни қоплаш бўйича бирламчи ҳужжатлар (шартномалар, ҳисобварақ-фактуралар, далолатномалар, ҳақ тўлаш учун тўлов топшириқномалари ва ҳ.к. нусхалари).

• Комитент ушбу ҳисобот асосида 5 иш куни ичида воситачи номига ҳисобварақ-фактура тақдим этади («қайта тақдим этади»), унда қуйидагиларни кўрсатади:
• реализация қилиш санаси;
• воситачи харидорга тақдим этган ҳисобварақ-фактура кўрсаткичлари. Бунда «Етказиб берувчи» сатрида қўшимча равишда «Комитент» деб кўрсатилади.
• 4. Воситачи ўз навбатида қуйидаги ҳужжатларни расмийлаштиради:
• ҚҚСни ўз ичига олувчи ўз ҳақи суммасига алоҳида ҳисобварақ-фактурани комитентга тақдим этади;
• хизматлар кўрсатилганлиги тўғрисида далолатнома.