Мавзу. Вокал ижрочилигида икки қисмли шакл Режа Оддий икки қисмли шакллар

Мавзу. Вокал ижрочилигида икки қисмли шакл
Режа
1.Оддий икки қисмли шакллар.
2.Вокал мусиқасида репризасиз икки қисмли шакил.
3.Оддий уч қисимли шакл.
4. Динамизатсиялаш ва унинг усуллари.
5. Уч қисимли шакл туркумли асарлар.
Бажарди: Суннатов Х.Б.
Икки давриядан иборат бўлган шакл оддий икки қисмли шакл деб аташ мумкин эмас. Икки қисмли шаклда икки давриянинг алоқаси механик тарзда бўлиши уларнинг бир бутунлиги албатта шартли равишда бўлади.
Мавзу жиҳатдан олганда бирликка қуйидагича эришилади: Такрорлаш воситасида кўпроқ биринчи қисмдан олинган материалнинг иккинчи қисми охирида, ёки 2) бунга бириичи кисмдан олинган элементлар иккинчи қисмда тўғридан - тўғри такрорланмаган вақтда ҳар иккала қисмдаги шаклларнинг ҳусусан бир типда бўлиши орқали эришилади.
Мураккаб даврияда қисмларнинг мавзу жикатдан яхлитлиги кузатилади. Унинг икки қисмли шаклдан асосий фарқи шундаки, ҳар иккала жумла унда бошланиш қисмларида бир-бирига ўҳшаш бўлади, икки қисмли шаклда эса ҳар иккала давриянинг бошланиши ҳар хил бўлади ва бунда кўпроқ уларнинг тугалланиш қисмларида ўхшашлик кузатилади. Икки қисми шаклнинг даврияларида ҳар иккала жумланинг бир-бирига ўхшаб қолиши камдан-кам учрайдиган ҳодисадир.
Юксалиш ва пасайиш нисбатларига қараб бир оҳангнинг иккинчи бир оҳангга мойиллаштариб, ранг-баранг тусда ижро этилиши бинобарин, куй чизиғининг анчагина мутаносиб ҳолда келиши, умуман икки ўхшаш шаклнинг дастлабки давриялари учун (кўпинча бутун шакл учун) хос бўлган харакгерли хусусиятдир. Бундай мутаносиблик бўлмаганда эди, у ҳол мусиқанинг узоқ вақт мобайнида янада такомиллаштирилишини тақозо этар эди. Ҳажмнинг чекланганлиги ва бутун шаклнинг мутаносиблиги эса бунга тўсқинлик килган бўлар эди. Анча салмоқли фикрлар ўзининг дастлабки баёнида одатда, даврияларда катта мутаносибликка эриша олмайди. Бунинг натижасида уларнинг такомили даврия чегарасидан чиқишни талаб қилади.
Қисмнинг гармоник томони кўп жиҳатдан биринчи даврия материалини реприза учун қайта ишлаш зарурлигини тақозо этади. Башарти, биринчи даврия бир тоналликдан иборат бўлса, фақат шундай ҳоллардагина унинг иккинчи жумласини айнан такрорлаш мумкин. Агар даврия модуляциялаштирувчи бўлса. У ҳолда уни реприза учун иккинчи жумлада ўзгартириш бутун шаклни тоналликда якунлаш мақсадида зарур бўлади.
Энг оддий ҳолларда репризанинг тузилиши биринчи давриядаги такрорланаётган мусиқа тузилмасига тахминан мувофик келади. Репризанинг чўзими аввалгидек қолаверади ҳамда биринчи давриянинг ярмисига, яъни унинг битта жумласига тенг бўлади. Ички структура ҳам худди шунингдек узгармай келади ёки ўрта қисмини парчалаб контраст ҳосил қилиш учун тарғин ҳам қўшилиши мойил бўлиб келади ҳамда ундан кейии жамланиш пайтига киритилади.