Mavzu: uglerod ishning maqsadi

5. Uglerod (IV) oksidi va karbonat kislotaning olinishi.
Karbonat angidrid olish uchun Kipp apparatini tayyorlang. Buning uchun Kipp apparatining o‘rta qismidagi sharga marmar bo‘lakchalaridan tashlab, apparatning voronkasiga xlorid kislotaning (1:1) suyultirilgan eritmasidan quying. (Nima uchun bu maqsadda sulfat kislotaning eritmasidan foydalanish tavsiya etilmaydi?) Marmar ustiga xlorid kislota qo‘shilganda gaz ajralib chiqishini kuzating. Bu gaz karbonat angidrid ekanligini qanday isbotlaysiz? Probirkaga lakmusning neytral eritmasidan quying va unga gaz chiqaruvchi nay uchini botiring. Lakmus rangining o‘zgarishini belgilang. Bajarilgan ishni yozing. Karbonat angidridning suvdagi eritmasida mavjud bo‘lgan muvozanat sxemasini yozing. Temperaturaning ko‘tarilishi muvozanatning siljishiga qanday ta’sir qiladi? Kislota yoki ishqor qo‘shilgandachi? Har bir holat uchun muvozanatning siljish sabablarini ko‘rsating.
6. Kaliy karbonat va kaliy gidrokarbonatning gidrolizi. 2 ta probirkaga lakmusning neytral eritmasidan 2-3 tomchidan tomizing. 1-probirkaga 1-2 tomchi kaliy karbonat, 2-siga shuncha miqdorda kaliy gidrokarbonat eritmasidan qo‘shing. Lakmus rangining o‘zgarishidagi farqni belgilang. Gidrolizlanish reaksiyalarining tenglamalarini molekulyar va ionli ko‘ri nishda yozing. Qaysi holda gidroliz kuchsizroq boradi? Nima uchun?
7. Karbonat kislota tuzlarining termik parchalanishi. Mis gidroksikarbonat va kalsiy karbonatning parchalanishi. 2 ta probirka olib ularga malaxit (Cu₂(OH)₂CO₃ va CaCO₃ (bo‘r kukuni) tuzlaridan probirkaning 1/8 qismigacha alohida-alohida solib, probirkalaming og'zini gaz o‘tkazgich nay o‘matilgan tiqinlar bilan berkiting. Gaz o‘tkazgich nayning uchini probirkadagi ohakli suvga botirib qo‘ying. Probirkalardagi tuzlarni birin-ketin qizdiring. Ohakli suvda qanday o‘zgarish bo‘ladi? Bu hodisa qanday tushuntiriladi? Bu tuzlarning qizdirishga barqarorliklari orasidagi farqni aniqlang.


Nazorat savollari

1. 
   Uglerodning allotropik shakl ko‘rinishlari nechta va ular qanday xossalarga ega?
   
2. 
   Uglerodning asosiy birikmalariga misollar keltiring.
   
3. 
   Karbonat kislota va uning tuzlari birikmalarining biologik ahamiyati?
   
4. 
   Karbidlar suv va kislotalar bilan o‘zaro ta’siri bo‘yicha qanday farqlanadi?