Mavzu: “Uchinchi ming yillikning bolasi” dasturidagi o`rta va katta yosh davri tahlili

KATTA GURUH BOLALARINI MA`NAVIY KAMOLATINI TA`MINLASH. 

 

Bolalarda  nafosat  va  orastalikni  tarbiyalash.  Tez  va  toza  yuvish,  tishni  har  kuni  ertalab  va 

kechqurin  o`z  cho`tkasi  bilan  yuvishga,  ovqatlangandan  keyin  og`zini  chayqashga  o`rgatish.  Sovun  va 

suvni iflos qilmasdan tejab foydalanishga o`rgatish.  

 

Dasturxon  atrofida  odob  saqlash.  Kattalarni  to`rga  o`tirishga  taklif  etish,  kichiklarni  ularga 

nisbatan  iltifotli  bo`lishga  o`rgatish.  Ovqatga  kattalardan  oldin  qo`l    cho`zmaslik,  sabrli  bo`lish  kabi 

odatlarni shakllantirish. 

 

Bolalarning  badiiy  didini  o`stirish.  Bu  davrda  bolalarda  nisbatan  kattaroq  xajmdagi  ertak, 

topishmoq, tez aytish, sanamalar, hikoya va qo`shiqlarni mustaqil ayta olish ko`nikmasini rivojlantirish. 

Ularda ertaklar, she`rlar, topishmoqlar topishga bo`lgan havasni shakllantirish. 

---

 

Badiiy asarlarni sahnalashtirish va ijro etish. 

 

Badiiy  asar  vositasida  bolalar  qalbida  xalqqa,  ona-vatanga  nisbatan  muxabbat  tuyg`usini  tarkib 

toptirish.  Badiiy  asar  orqali  bolalarda  qushlarga,  hayvonot  olamiga,  tabiatga  g`amxo`rlik,  mehr-shafqat 

tuyg`usini  o`stirish.  Ularning  badiiy  so`z  qudratini  his  etish,  badiiy  asarda  aks  ettirilgan  qahramonga 

baho berish va ular haqida hulosa chiqarish ko`nikmalarini rivojlantirish. 

 

Bolalarni  badiiy  adabiyotga  qiziqtirish  nutqini  o’stirish  va  ularning  badiiy  didini  o’stirish 

maqsadida quyidagi asarlarni o’qib berish tavsiya etiladi: o’zbek xalq ertaklari: “Qarg’avoy”, “Qurbaqa 

qiz”,  “Ur  to’qmoq”,  “Hurmacha  palvon”,  F.  Musajonov  -  “To’lab  ber”,  “Varrak”,  Z.  Alam  - 

“Yankshanba  kungi  shokolod”,  Z.  Ibrahimov  -  “Azamat  va  Kuncha”,  “Gulbahorning  do’stlari”,  Y. 

Sadullayeva – “Hozir buvijon”, M. Murodova – “Ikki xil yordam”, A. Navoiy – “Bir kabutar”, “Ibn Sino 

va  kitoblar”,  “Bobur  va  kabutar”  (rivoyat),  A.Avloniy  –  “Aqlli  bog’bon”,  E.  Rahimov  –  “Chana”, 

T.Qosimov – “Yaxmalak”, Aka-uka Grimlar – “O’rmondagi AvliyoYozif”(rus xalq ertagi), E.Vohidov – 

“O’lka”, K.Xikmat – “Men tug’ilgan o’lka”, P.Mo’min – “Bekorjon”, A.Ko’chimov – “Topib kelaman”, 

A.Obidjon  –  “Paxta”,  P.Nazar  –  “Daraxt”,  P.Tolib  –  “Kech  kuz”,  “Laylak  qor”,  X.Soloh  –  “Qor 

qo’shig’i”, “Qaldirg’och uchib keldi” Sa`diy – “Guliston”, “Bo`ston”, A.Oripov – “Qushcha”, Z.Diyor – 

“Gunafsha”,  “Kapalak”,  A.Akbar  –  “Qayerdasiz  bolalar”,  “Bola  va  qush”,  T.Yunusov,  K.O`tayev  – 

“Yer” “Maymun nega daravtda yashaydi?” (Afrika xalq ertagi), “Surnaychi Santa” (Yapon xalq ertagi), 

“Toshbaqa  hammadan  kuchli  bo`lib  chiqqani  haqida”,  (Amerika  xalq  ertagi),  bozorda  kaltak  yegan 

sirtlon”  (Afrika  xalq  ertagi),    “Hayvonlar  qushlar  va  baliqlar  qayerdan  kelib  chiqishgan?”  (Avstraliya 

xalq  ertagi).  Bolalarga  huquqqa  doir  dastlabki  tushunchalar  haqida  ma`lumot  berishda  davom  etish. 

Bolalarga  jamiyat  tomonidan  belgilangan  tartib-qoidalar,  odobli,  axloqli  bo`lsin  va  ularga  rioya  etish 

to`g`risida tushunchalar berish. “Yaxshi va yomon” tushunchalarni farqlashga o`rgatish. 

 

Bolalarda  tasviriy  san`at  namusini  mazmunini  anglashga  oid  ko`nikma  va  malakalarni 

shakllantirish. Bolalarni dekarativ naqshlar bilan tanishtirish.  

 

Bolalarda  narsa-xodisalarni  kuzatish,  idrok  etish,  go`zallikni  his  qilish  qobiliyatlarini 

rivojlantirish.  Badiiy  tasvirga  bo`lgan  qiziqishni  o`stirish.  Bolalarni  voqeaband  rasmlarni  chizishga 

o`rgatish.  

 

Bolalarga quyidagi rasmlarni chizish tavsiya etiladi. Aylana ichida naqsh ishlash. O`simliksimon 

naqsh ishlash. Kvadrat ichida aylana chizish. Oddiy shakldagi buyumlarni naqsh bilan bezatish.  

 

Bolalarning  musiqiy  faoliyatini  rivojlantirish.  Qo`shiq  kuylashda  ohangni  to`g`ri  idrok  etish 

qobiliyatini  shakllantirish.  Qo`shiq  va  kuyni  tinglashga  undan  zavqlanishga  odatlantirish.  Raqsga 

tushishni musiqaga monand harakatlarni o`rgatish. Bolalarning musiqiy tafakkurini rivojlantirish, idroki 

va  hissiyotini  tarbiyalash  maqsadida  quyidagi  kuy  va  qo`shiqlarni  tinglashga  odatlantirish,  ba`zilarni 

aytishga  o`rgatish  tavsiya  etiladi.  O`zbek  xalq  kuylari  –  “Ufor”,  “To`rg`ay”,  o`zbek  xalq  qo`shiqlari  – 

“Oq  sholi”,  “Ko`k  sholi”,  “Dasta-dasta”,  “Quyon”,  “Oq  terakmi,  ko`k  terak”,  M.Dadaboyev  – 

“Onajonim”,  I,Akramov  –  “Salimvoyning  tovug`i”,  X.Maxmudova  –  “Kakku”,  D.Omonullayeva  – 

“Bug`doy”,  “Nima  hohlaysan  qo`g`irchoq”,  “Laylak”,  M.Ikramova  –  “Aya,  ayajon”,  “O`ynayman”, 

K.Qodirov  –  “Guldor  kapalak”,  A.Mansurov  –  “Oftobjon,  o`rtoqjon”,  M.Nasimov  –  “Bulbulcham”, 

M.Najmiddinov – “Bolalar va g`ozlar” 

 

 TESTLAR  

 

1.  O`rta guruh bolalari necha metr masofaga tez yugira olishi kerak?  

A.  20-30 metr 

B.  30-35 metr  

C.  40-60 metr  

D.  20-25 metr  

2.  Tubandagilardan qaysi topshiriq o`rta guruh bolalariga bajartiriladi? 

A.  5-10 sm balandlikdagi buyumlardan sakrab o`tish. 

B.  10-20 metr masofani tez yugurib o`tish 

C.  To`pni 6 metr masofaga irg`itish 

D.  5-6 metr masofaga yugurish 

---

3.  Tubandagilardan qaysi biri o`rta guruhga taaluqli? 

A.  Uchburchak bilan tanitish tanishtirish  

B.  5 dan 1 gacha teskari sanash 

C.  O`ng va chap tomonni farqlash 

D.  To`g`ri to`rtburchak va uchburchakning tomonlari va burchaklari o`rtasidagi farqni ajratish. 

4.  O`rta guruh bolalari qaysi qushlar bilan tanishtiriladi? 

A.  To`ti, bedana, konereyka 

B.  Qaldirg`och, laylak, turna 

C.  Chunchuq, musicha, kaptar, to`ti, bulbul, bo`yog`li, qaldirg`och, qarg`a 

D.  Chumchuq, kaptar, musicha 

5.  Meva va sabzavotlarning qayerda o`sishi (daraxtda, polizda)haqidagi tasavvurlarini shakllantirish 

qaysi guruhda amalga oshiriladi? 

A.  O`rta guruh 

B.  Ilk yosh guruh 

C.  Kichik guruh 

D.  Katta guruh 

6.  Qaysi biri o`rta guruhga taaluqli? 

A.  N.Narzullayev “O`lkam” 

B.  Sh.Sa`dulla “Lola va mushuk” 

C.  E.Vohidov “O`lka”  

D.  T.Adashboyev “Nasibaning olmasi” 

7.  O`rta guruh bolalari qaysi ranglarni bir biridan ajrata olishi kerak? 

A.  qizil, sariq, yashil, ko`k 

B.  qizil, sariq, yashil, ko`k, binafsha rang 

C.  qizil, sariq, zarg`aldoq, jigarrang, pushti 

D.  qizil, sariq, yashil, ko`k, jigarrang, oq, qora 

8.  O`rta guruh bolalari loydan nimalarni yasashga o`rgatiladi? 

A.  non, shirinliklar, teshik kulcha 

B.  o`rdakcha, quyoncha, xumcha, olmaxon 

C.  olma, sabzi, bodring, tuxum, baliq, toshbaqa, xo`roz 

D.  shar, piramida, qo`ziqorin 

9.  Tubandagi vazifalardan qaysi biri katta guruhga taaluqli? 

A.  1,2 metr masofaga to`pni otish 

B.  Bir oyoqda 3-4 masofaga sakrash 

C.  40-60 metr masofaga yugurib o`tish 

D.  20-25 metr masofani tez yugurib o`tish 

10. Qaysi vazifa katta guruhga to`g`ri kelmaydi? 

A.  cho`kkalab, qo`llarni tizzaga tiragan holda skameyka bo`ylab yurish. 

B.  Tevarak – atrofdagi yodgorliklar, tarixiy obidalar bilan tanishtirish. 

C.  100 metr masofani tez yugurib o`tish 

D.  Hafta kunlarining ketma-ketligini aytishga o`rgatish 

11. 5 dan 1 gacha sanash vazifasi qaysi guruhga taaluqli? 

A.  o`rta guruh 

B.  maktabga tayyorlov guruh 

C.  kichik guruh  

D.  katta guruh 

12. Katta guruh bolalari qaysi o`simliklari bilan tanishtiriladi? 

A.  na`matak, malina, maymunjon 

B.  uzum, kungaboqar, maymunjon 

C.  na`matak, qayrag`och 

D.  malina, tol, uzum 

13. Tubandagilardan qaysi biri noto`g`ri fikr? 

---

A.  katta  guruhda  osmon,  quyosh,  oy,  yulduz,  havo,  suv,  bulut,  yog`ingarchilik,  tuman,  shamol, 

chaqmoq haqida tushuncha beriladi.  

B.  Katta guruhda kema, paroxod, samolot, vertalot bilan tanishtiriladi.  

C.  Katta guruhda qarg`aning kuzda uchib kelishi va bahorda ketishi haqida ma`lumot beriladi. 

D.  Radio,  televizor,  videomagnitafon,  kompyuter  haqida  ma`lumot  berish  katta  guruhda  amalga 

oshiriladi.  

14. Tubandagi ertaklardan qaysi biri katta guruhda o`tilmaydi? 

A.  “Qarg`avoy”, “Ur to`qmoq 

B.  “Gilam” 

C.  “Vafodor it” 

D.  “Qurbaqa qiz”, “Xurmacha polvon” 

15. E.Vohidovning  “O`lka”  she`ri  orqali  tarbiyachi  tomonidan  qanday  tarbiyaviy  maqsad  amalga 

oshiriladi? 

A.  ona vatanga nisbatan muxabbat tuyg`usini tarkib toptirish 

B.  hayvonlarga nisbatan mehr-shafqatni tarbiyalash 

C.  mehnatsevarlik ruhida tarbiyalash 

D.  rostgo`ylik ruhida tarbiyalash. 

 

 

---