Mavzu: Tuzlarning olinishi va xossalari

Asosiy qism

Boshlandi sinfda dars,
Sergak bo’ling har nafas.

1. 
   O’tilganlarni takrorlash (10)
   

O’tgan darsning takrori,
Bugunning poydevori.

2. 
   yangi darsni bayoni (15)
   
3. 
   amaliy ish (3)
   
4. 
   mustahkamlash (11)
   

2. 
   Xulosalash (3 daqiqa)
   

1. 
   g’olib guruhni aniqlash
   
2. 
   o’quvchilarni baholash
   
3. 
   uyga vazifa
   

O’quvchilar 2 guruhga bo’linadi va guruhlarga nom tanlanadi:
1-guruh “Kislorod”
2-guruh “Vodorod”
Guruhlar 5 ta shart bo’yicha musobaqalashadi, slayd yordamida tanishtiriladi.
1-shart har bir guruh tanlagan nomini ta’riflaydi, baholanadi.
2-shart “Kimyoviy diktant”
3-shart “Tezkor savollar”
4-shart o’tilgan mavzu yuzasidan savollarga javob berish
5-shart Sardorlar bellashuvi
Yangi mavzu bayoni:
Yangi mavzu – yangi dunyo,
Unda bor ming-ming ma’no.
Yangi mavzuni elektron darslikdan foydalanib o’tiladi.
Tuzlarning olinishi:
Tuzlarni ko’p usullar yordamida olish mumkin.

1. 
   Metallarni metalmaslar bilan ta’sirlashuvidan:
   

Fe + S = FeS

2. 
   Metallarning kislota bilan ta’sirlashuvidan:
   

Zn + 2HCl = ZnCl₂ + H₂
3. Metallarning tuz bilan ta’sirlashuvidan:
Cu + Hg(NO₃)₂ =Cu(NO₃)₂ + Hg
4. Amfoter oksid hosil qiluvchi metalning ishqorlar bilan ta’sirlashuvidan:
Zn + 2NaOH= Na₂ZnO₂ +H₂
5. Asosli oksidlarning kislotalar bilan ta’sirlashuvidan:
CaO + 2HCl = CaCl₂ + H₂

6. Asosli oksidlarni kislotali oksidlar bilan ta’sirlashuvidan:

MgO + SiO₂ = MgSiO₃
7. Asoslarning kislotalar bilan ta’sirlashuvidan:
KOH +H₂SO₄ =K₂SO₄ +2H₂O; KOH +H₂SO₄ = KHSO₄ + H₂O
Bi(OH)₂ +HCl = Bi(OH)₂Cl +H₂O
8. Asoslarning kislotali oksidlar bilan ta’sirlashuvidan:
NaOH +CO₂ = NaHCO₃; 2NaOH + CO₂= Na₂CO₃ +H₂O
9. Ishqorlarning tuzlar bilan ta’sirlashuvidan:
CuCl₂ + NaOH = Cu(OH)Cl +NaCl; CuCl₂ +2NaOH = Na₂CO₃ +H₂O
10. Ishqorlarning tuzlar bilan ta’sirlashuvidan:
2NaOH + Cl₂ = NaCl + NaClO +H₂O
11. Tuzlarning kislotalar bilan ta’sirlashuvidan:
BaCl₂ + H₂SO₄ =BaSO₄ +2HCl
12. Tuzlarning kislotali oksidlar bilan ta’sirlashuvidan:
Na₂CO₃ +SiO₂ =Na₂SiO₃ + CO₂; CaCO₃ + CO₂ + H₂O = Ca(HCO₃)₂
13. Tuzlarning tuzlar bilan ta’sirlashuvidan:
Ba(NO₃)₂ +Na₂SO₄ =BaSO₄ +2NaNO₃
14. Tuzlarning metalmaslar bilan ta’sirlashuvidan:
2KJ +Cl₂ = 2KCl +J₂

Fizik xossalari:

Tuzlar- kristall tuzilishdagi qattiq, turli rangdagi moddalar bo’lib , suvda har xil erish qobiliyatiga ega. Tuzlar tarkibida
kristallizatsion suv tutishi mumkin.

Kimyoviy xossalari:

1. 
   Tuzlar ishqorlar bilan ta’sirlashadi:
   

MgCl₂ + 2NaOH = Mg(OH)₂ + 2NaCl; MgCl₂ + NaOH = Mg(OH)Cl + NaCl

2. 
   Tuzlar kislotalar bilan ta’sirlashadi:
   

Ba(NO₃)₂ + H₂SO₄= BaSO₄ + 2HNO₃

Nordon va o’rta tuz hosil bo’ladi:

Ca₃(PO₄)₂ + 2H₂SO₄ = Ca(H₂PO₄)₂+ 2CaSO₄
Faqat nordon tuz hosil bo’ladi:
Na₂S + H₂S = 2NaHS

3. 
   Tuzlar o’zaro ta’sirlashadi:
   

AgNO₃ + NaJ = AgJ +NaNO₃

4. 
   Tuzlar metallar bilan ta’sirlashadi:
   

CuSO₄ + Fe = FeSO₄ + Cu
Hg(NO₃)₂ + Cu = Cu(NO₃)₂ + Hg

5. 
   Ba’zi tuzlar qizdirilganda parchalanadi:
   

CaCO₃ = CaO + CO₂