Мавзу: tuzlar

1. Normal tuz. Kislota tarkibidagi Н2 atomlari metallarga to’liq almashinishi yoki asoslar tarkibidagi (OH) guruh kislota qoldig’iga to’liq almashinish natijasida normal tuzlar hosil bo’ladi. Mn: Na2SO4, FeSO4.

• Nomlanishi. Metall nomiga kislota nomi qo’shib aytiladi.
• NaNO3 - natriy nitrat Na3PO4 – natriy fosfat
• O’zgaruvchan valentli metallarning tuzlari bo’lsa:
• Fe(NO3)2 - temir (II) nitrat; Fe2 (SO4)2 – temir (III) sulfat.
• Texnikaviy nomi bilan: NaCI - osh tuzi; Na2CO3 – sodda,
• K2CO3 – potash; KNO3 – kaliyli selitra.

• 2.Nordon tuzlar. Kislota tarkibidagi H2 atomlarining bir qismi metallga almashinganda hosil bo’lgan tuz nordon (gidro) tuz deyiladi.
• Nomlanishi. NaHSO4 – natriy bisulfat (yoki natriy gidrosulfat);
• NaHCO3 – natriy bikarbonat (yoki natriy gidrokarbonat);
• NaH2PO4 – natriy digidrofasfat;
• Ca(H2PO4)2 – kalsiy digidrofasfas;,
• AI2(HPO4)3 – alyuminiy gidrofosfat
• Nordon tuz suvli eritmaldarida quyidagicha dissosiyalanadi:
• NaHSO4↔Na++HSO4-; HSO4- ↔ H+ + SO4-2

• Оlinishi:
• 1. Kislotalarga oz miqdorda asos ta’sir etirib: H2SO4 + KOH = KHSO4 + H2O
• 2. Normal tuzlarga kislotalar ta’sir etirib:
• Ca3(PO4)2 + H3PO4 = 3CaHPO4 Ca3(PO4)2 + H3PO4 = Ca(H2PO4)2
• 3. Ishqorlarga kislotali oksidlar mo’l miqdorida ta’sir etirib:
• Ba(OH)2 + 2CO2 = Ba(HCO3)2
• 4. Tuzlar gidrolizga uchraganda: K2CO3 + H2O = KHCO3 + KOH
• 3. Gidroksid tuzlar. Tarkibida metall atomi kislota qoldig’i va gidroksid guruh bo’lgan tuzlarga gidroksid tuz deyiladi. Mn: Сr(OH)2NO3, MgOHCI, Fe(OH)2CI.
• Gidroksidli tuzlar - suvli eritmada quyidagicha dissotsiyalanadi:
• MgOHCI Mg2+ + OH- + CI-

• Tuzlarning olinishi:
• 2Na + CI2 = 2NaCI;
• KOH + HCI = KCI + H2O;
• Zn + 2HCI = ZnCI2 + H2↑;
• CuO + H2SO4 = CuSO4 + H2O;
• CaO + CO2 = CaCO3;
• P2O5 + 6NaOH = 2Na3PO4 + 3H2O;
• CI2+ 2KOH = KCI + KCIO + H2O;
• Mg(OH)CI → Mg2OCI2 + H2O;
• Zn + 2NaOH = Na2ZnO2 + H2↑;
• Fe + CuSO4 = FeSO4 + Cu;
• 3CaCI2 + 2H3PO4 = Ca3(PO4)2 + 6HCI;
• Ba(NO3)2 + K2SO4 = ↓BaSO4 + 2KNO3;
• CuCI2 + 2NaOH = Cu(OH)2 + 2NaCI;
• CaCO3 + SiO2 = CaSiO3 + CO2;
• S + Na2SO3 = Na2S2O3;
• Sb(OH)2CI → SbOCI + H2O.