Mavzu: Turkiyaning iqtisodiy taraqqiyotida “Turkiya modeli” va uning xususiyatlari. Reja: Kirish

II.3. Turkiya qishloq xo’jaligining rivojlanishi.

Turkiya xukumati mamlakatda qishloq xo‘jaligining rivojlantirishni inqilobdan keyinoq boshlagan edi. 1923-31 yillarda Turkiyaning iqtisodiy rivojlanishida davlatning iqtisodiy siyosati qishloq xo‘jaligida ishlab chiqarishni rivojlantirishdan iborat bo‘lgan edi.

Mamlakat subtropik iqlimda joylashgan bo‘lib, qishloq xo‘jaligi tarmoqlarining deyarli barcha sohalari rivojlangan. Qishda, aniqrog‘i yanvar oyida 5C issiqdan -15C sovuq bo‘ladi.
Qishloq xo‘jaligida foydalaniladigan asosiy daryolari Yevfrat, Tigr, Qizil Irmoq va Sakarya daryolaridir. Shu bilan birga Turkiyada ikkita ko‘l mavjud bo‘lib, ulardan qishloq xo‘jaligida foydalanilmaydi, ya’ni Van va Tuz.
Qishloq xo‘jaligining rivojlanishi bilan mamlakat aholisining oziq-ovqatga bo‘lgan ehtiyojini to‘la qoplaydi. Mamlakatda 6700 ga yaqin turli hil o‘simlik turlari mavjud.
1945 yilda mamlakatda agrar islohot qabul qilinib, ushbu islohotda dehqonlarga yer ajratish haqidagi qonun qabul qilinadi. Qonunga muvofiq 5 gektargacha yerga ega bo‘lganlar fermerchilik, 5 gektardan 50 gektargacha – o‘rta, 50 gektardan ortiq yer egalarini yirik yer egalari hisoblandi.
Turkiyada qishloq xo‘jaligining rivojlanishiga qadimdan katta ahamiyat berib kelingan. Bu tarmoq hozirgi kunda ham barcha siyosatchilar va davlatning diqqat markazida turadi va xalq xo‘jaligining yetakchi tarmog‘i hisoblanadi.
Aholining aksariyat qismi (60%) hamon qishloqlarda istiqomat qiladi. Umumiy ishlayotgan ishchi kuchining 50 %i qishloq xo‘jaligida band. Qishloq xo‘jaligi nihoyatda keng qirrali bo‘lib, bu Turkiyaning mintaqaviy xususiyatlaridan, tabiiy sharoiti, iqlim va relefining xilma-xilligidan kelib chiqadi. Turkiya tog‘li mamlakat, lekin u chegarasiz qir-adirlar, serhosil tekisliklar, suv xavzalariga ham ega. Jami maydonning 1/3 qismi o‘tloq va yaylovlar, yana 1/3 qismi ishlanadigan yerlardan (25,5 mln. gektar) iborat.
Ekin maydonining 80%i donli ekinlar, 15%ga yaqini texnik ekinlar egallaydi. Bog‘ va tokzorlar 3,3 mln. gektarni tashkil etadi.